Чулацаман тӀегӀо

Шикъарой

Талларе хьожуш
ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
Къена тайпа
Шикъарой
Этноиерархи
Раса кавказан
Тукхам шарой
Йукъара хаамаш
Мотт нохчийн меттан шаройн диалект
Дин ислам (суннизм)
Къам нохчий
Таханлера дӀасакхалхар
 Росси: хууш дац
 Нохчийчоь: хууш дац

Хьалхалера дӀасакхалхар

Къилбаседа Кавказ:

• шира. мохк Шаройн-Мохк

Шикъаройшаройн тукхумера нохчийн тайпа[1]. Даьхна Нохчийчоьнан къилба-малхбален декъехь. Шара-Орган аьрру ген Шаро-аьхкан тӀехь лаьттина Шикъарой тайпанан тӀулгийн эвланаш[1]. Тайпанаy векалийн йаьккхина ДНК тесто гайтина Шикъарой J1 гаплотобанара хилар. Бекъало гарашна а, некъешна а, масала, Чапал-гар – Ваги некъе (J1)[2]. М.А.Мамакаевс Шикъарой Нохчийчоьнан орамера тайпанаш юкъатуху[3].

Сулейманов Ахьмада дийцарехь Шикъара дешан жӀайхойн маттахь сирла месаш йолуш, хьаьрса маьӀна ду[4].

Шикъара – эвлан саьлнаш Итон-Кхаьллан кӀоштахь ю; лаьтта Шара-Орган аьрру бердаца, цуьнан аьрру ген тогӀийца. Шикьара эвла лаьттина шина декъех: Байдие а, Пхьиедие а. Шикъаран доза ду: малхбузехь КӀесалца, малхбалехь Шаройн-Мохкца, къилбаседехьа ДженжIарие дукъан дехьа ЧӀаьнтица а, Зумсица а, къилбехьа Шара Орган харшца доза хилла Хуландан латтанашца[1][4]. ДженжIарие дукъ тӀиера охьадогӀу Шикъаройн эрк[5].

Тайпанца йоьзна топонимаш

[бӀаьра нисйан | нисйан]

Шикъар-гӀала – гӀала-гӀап, лаьтта Орстхарчу Турсиел-дукъан а, ХӀуттанчун а, юккъехь ХӀуттунчун къилба йисттехь. А.Сулеймановн хетарехь, хьалхара дакъа доьзна ду Шикъарой тайпанца[6]. Чурт-ТогӀиСоьлжа-ГӀалин кӀоштара эвла, лаьтта Соьлжа-ГӀалан rъилбаседа-малхбалехь, 15 км гергахь, Соьлжан аьрру берда тӀехь. Кхоьллина Шикъаройша ислам дин даржош лелачу тобанех бевдда[7].

Тайпанан эвланаш

[бӀаьра нисйан | нисйан]

Тайпанан махкахь хилла кегийра эвланаш а, бӀаьвнийн гӀаланаш а: Дехачу-агане, Уоратл-дукъа, Икъарой (ша даьлла тайпа), Ами-гӀала, ПирсунтӀехе, ГӀур-тогӀи, Пха-хьалхие[1][8].

Беха меттигаш

[бӀаьра нисйан | нисйан]

Беха меттигаш: БердакӀел, Гелдаган, Йоккха АтагӀа, Лакха Невре, Макан-ГӀала, Новр-ГӀала, Олхазар-КӀотар, Чурт-ТогӀи, ЧӀулга-Юрт.

Билгалдахарш

[бӀаьра нисйан | нисйан]
  1. 1 2 3 4 Я. З. Ахмадов. Очерк исторической географии и этнополитического развития Чечни в XVI—XVIII веках. Благотворительный фонд поддержки чеченской литературы. 2009. Архивйина 2017-08-12 — Wayback Machine
  2. Chechen-Noahcho DNA Project - Y-DNA Classic Chart
  3. Мамакаев М.А. «Чеченский тайп (род) в период его разложения» Грозный, ГУП «Книжное издательство», 1973
  4. 1 2 Сулейманов, 1997, с. 213.
  5. Сулейманов, 1997, с. 209.
  6. Сулейманов, 1997, с. 23.
  7. Сулейманов, 1997, с. 474.
  8. Сулейманов, 1997, с. 214.

Литература

[бӀаьра нисйан | нисйан]