Пхьамтой
| Къена тайпа | |
| Пхьамтой | |
|---|---|
 | |
| Этноиерархи | |
| Раса | кавказан |
| Тукхам | шуотой |
| Йукъара хаамаш | |
| Мотт | нохчийн меттан шуотойн диалект |
| Дин | ислам (суннизм) |
| Къам | нохчий |
| Таханлера дӀасакхалхар | |
 Росси: хууш дац Нохчийчоь: хууш дац |
|
| Хьалхалера дӀасакхалхар | |
| • шира. мохк Шуьйта | |
Пхьамтой — тайп Шуотойн тукхаман йукъара ду. Тайпан векалийн эцна ДНК тесташ гайтарехь уьш J2 а, L3 а гаплотобанера бу[1]. М.А.Мамакаевс Пхьамтой орамера нохчийн тайп ду аьлла билгала даьккхина[2].
Тайп декъадалар[нисйе бӀаьра | нисйе]
Пхьамтой бекъало некъашка: Асдар некъе (J2), Голи некъе (L3), Къижги некъе (L3), Нанолггар (L3), Ӏабдул-Хьаьжийн некъе (L3), Эльжуркъи некъе(J2), Сангири некъе(J2), Таштамир некъе(J2)[1].
Этимологи[нисйе бӀаьра | нисйе]
С.А.Натаевн хетарехь Пхьамта – деланийн динан Пхьа-делан динан гӀишло лаьттина меттиг ю, ткъа пхьамтой – оцу динан цӀуй бу[3].
Тайпанан юрт[нисйе бӀаьра | нисйе]
Пхьаьмта лаьтта Ваьрди-эркан аьтту бердаца, кӀоштан центр йолчу Шуьйтан къилба-малхбалехьа.
Гергара эвланаш: къилба-малхбалехьа — Мус-Кхаьлла а, Уьрд-Юхе а эвланаш, малхбалехьа — Юккъера-Кела, малхбузехьа — Вашандара, къилба-малхбузехьа — Гоьргача а, Нихала а эвланаш[4].
Топонимаш[нисйе бӀаьра | нисйе]
Пхьамтой дашах тера йогӀу топонимаш.
- Пхьамтойн йукъ – ГӀойтӀара куп.
- Пхьуматта – Соьлжан кӀоштара ЦӀечу-Аьхкера шира эвла; лаьтта Марта эркан аьтту бердаца. Кешнаш, байданаш, цанаш ду. Топоним гочдо вайнехан меттанашкара «охьахевшинчу меттиге»[5].
- Памтой – Адыгей республикера эвла, лаьтта Шхан чериехабль эвлан къилбаседа-малхбуза йисттехь. Адыгейн маттера гочдо «хин бецийн меттиг»[6].
- Пхьаметта - ТӀундакхуон малхбузехьара саьлнаш[7].
- Пхьмат — ГӀалгӀайчоьнан ЖӀайрахан кӀоштара эвла.
Беха эвланаш[нисйе бӀаьра | нисйе]
Пхьаьмтой беха: ГӀойтӀа[8], Йоккха АтагӀа, Лаха Невре, Шела, Шуьйта[9].
Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]
- ↑ 1 2 Chechen-Noahcho DNA Project - Y-DNA Classic Chart
- ↑ Мамакаев М.А. «Чеченский тайп (род) в период его разложения» Грозный, ГУП «Книжное издательство», 1973.
- ↑ Научная мысль Кавказа: Научный и общественно-теоретический журнал N. 2 (82)/2015
- ↑ Карта Чечни Объем 8 МБ.
- ↑ Твёрдый, 2008, с. 266.
- ↑ Твёрдый, 2008, с. 252.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 254.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 472.
- ↑ Сулейманов, 2006, с. 203.
Литература[нисйе бӀаьра | нисйе]
- Сулейманов А. С. Топонимия Чечни / Ред. Т. И. Бураева. — Грозный: ГУП "Книжное издательство", 2006. — 711 с. — 5000 экз. — ISBN 5-98896-002-2.
- Твёрдый А. В. Кавказ в именах, названиях, легендах / Платонов И.. — Краснодар, 2008. — 432 с. — 4000 экз. — ISBN 978-5-89564-044-9.
|
ХӀара чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана. ХӀара дехар ду, хьай аьтту балахь хийца йоза билгала долучуьнца. |
