Гуьмсе

ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
ГӀала
Гуьмсе
оьрс. Гудермес
Сурт
43°21′ къ. ш. 46°06′ м. д.HGЯO
Пачхьалкх Росси
Регион Нохчийчоь
Кlошт Гуьмсан кӀошт
Йукъара йекъайалар уромаш
Истори а, географи а
Йиллина XVII бӀешо
Майда 92 км²
Центран локхалла 55 метр
Сахьтан аса UTC+4
Бахархой
Бахархой ↗55 863[1] стаг (2020)
Агломераци 63,000
Идентификаторан терахьаш
Телефонан код +7 87152
Поштан индексаш 366200
ОКАТО ишар 96 405
gudermes1.ru
Картин тӀехь
Гуьмсе картан тӀехь
Гуьмсе
Гуьмсе картан тӀехь
Гуьмсе
Гуьмсе картан тӀехь
Гуьмсе
Викилармин логотип Медиафайлаш Викилармехь

Гуьмсе (оьрс. Гудермес) — Гуьмсан кӀоштан центр, Нохчийчоьнан гӀала йу. Гумс хин тӀехь йиллина йу Гуьмсе. Соьлжа-ГӀалара 40 км малхбалехьа.

Гуьмсе Нохчийчоьнан шозлагӀа гӀала ларалуш йу.

Географи[нисйе бӀаьра | нисйе]

ГӀалахула оха дохуш ду Гумса-хи. Къилба агӀор Илсхан-Йурт йу, къилбаседа агӀор Бота-Йурт (Комсомольски) йу, малхабуза агӀор Мелчу-Хи йу. Гуьмсан къилба агӀорахь Гайран-Корт лам бу 428 метр лекха болуш[2].

Истори[нисйе бӀаьра | нисйе]

Гуьмсе гӀала йу Гуьмса-хи йистехь хьа-хил йу жима кӀотарех, эвланех цигахь Ӏаш хилла Нажи-Йуьртан кӀоштар тайпанаш оьрсаша царах «качкалыковцы» йа гӀумкаш «гӀашалкхахой» олуш хилла. Шира заман чохь цигахь хилла: ГӀойболтан-КӀотар, Замин-Йурт, Аслаханан-Йурт, Жима-Шовдана-Чоь, Ӏапин-КӀотар, Ӏумаханан-Йурт, Дуокин-КӀотар, ЭгӀашбатойн-КӀотар, Алкин-Ирзе, Барин-КӀотар, ТӀарин-Ирзе, Ботин-КӀотар, Виситан-Ирзош, Гиехин-Ирзе, Дуьрдин-Ирзе, Сумсин-ТогӀе, Сираждин-Ирзе, ГӀанин-Боьра, Чиекхин-ТогӀе[3]. Цигахь хьлха заман чохь Гуьмсе хи йистехь XVII жима кӀотарш йиллнна Ӏаш хилла гӀоьрдалой, айткхалой, чартой, цӀоьнтарой, эгӀишбатой, хӀокхy тайпанийн неха шира кешнаш ду цигахь из гойту из нохчаша йиллнна хиллара.

Гуьмсехь бинарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Бахархой[нисйе бӀаьра | нисйе]

Бахархойн дукхалла
1931[4]1939[4]1959[5]1967[4]1970[6]1979[7]1989[8]
3300↗10 737↗18 553↗29 000↗32 445↗34 012↗38 089
1992[4]1996[4]2002[9]2005[4]2006[4]2007[4]2008[4]
↗39 700↘30 800↗33 756↗36 400↗39 000↗40 100↗41 200
2009[10]2010[11]2011[12]2012[13]2013[14]2014[15]2015[16]
↗42 605↗45 631↘45 600↗47 690↗49 029↗50 009↗51 215
2016[17]2017[18]2018[19]2019[20]2020[1]
↗52 407↘51 776↗52 908↗53 957↗55 863


10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
1931
1979
2005
2010
2015
2020

Къаьмнаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Къам Терахьалла, 2002 %
нохчий 31 617 93,7
оьрсий 1517 4,5
гӀумкий 365 1,1
украинаш 38 0,1
эрмалой 8 0,1
кхин бериш 11 0,2
Шабериш 33 756 100

Галерей[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • Гуьмсан гӀап

    Гуьмсан гӀап

  • ГӀишлош

    ГӀишлош

  • Гуьмсе-сити

    Гуьмсе-сити

  • Гуьмсе

    Гуьмсе

Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  1. ↑ 1 2 Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года (оьр.)(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2020 шеран 24 апрелехь. Теллина 2020 шеран 24 апрелехь.
  2. ↑ http://www.etomesto.ru/map-genshtab_k-38/
  3. ↑ Микротопонимия Чечни Архивйина 2015-03-18 — Wayback Machine
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Народная энциклопедия «Мой город». Гудермес
  5. ↑ Кеп:Население/1959C
  6. ↑ Кеп:Население/1970E
  7. ↑ Кеп:Население/1979D
  8. ↑ Кеп:Население/1989C
  9. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 3 февралехь.
  10. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2014 шеран 2 январехь. Теллина 2014 шеран 2 январехь.
  11. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1. Численность и размещение населения Чеченской Республики. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2014 шеран 9 майхь. Теллина 2014 шеран 9 майхь.
  12. ↑ Число городских населенных пунктов Чеченской Республики на 1 января 2011 года. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2016 шеран 11 майхь. Теллина 2016 шеран 11 майхь.
  13. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2014 шеран 31 майхь. Теллина 2014 шеран 31 майхь.
  14. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 16 ноябрехь. Теллина 2013 шеран 16 ноябрехь.
  15. ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2014 шеран 2 августехь. Теллина 2014 шеран 2 августехь.
  16. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2015 шеран 6 августехь. Теллина 2015 шеран 6 августехь.
  17. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
  18. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (2017, 31 июль). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2017 шеран 31 июлехь. Теллина 2017 шеран 31 июлехь.
  19. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2018 шеран 26 июлехь. Теллина 2018 шеран 25 июлехь.
  20. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года (оьр.). Теллина 2019 шеран 31 июлехь.

Литература[нисйе бӀаьра | нисйе]


Нохчийн Республика ХӀара  Нохчийчоьнан географех лаьцна чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана.
Хьост — «https://ce.wikipedia.org/w/index.php?title=Гуьмсе&oldid=9101625»