Нажи-Йурт
Эвла | |
Нажи-Йурт | |
---|---|
![]() | |
43°05′45″ къ. ш. 46°22′35″ м. д.HGЯO | |
Пачхьалкх | Росси |
Регион | Нохчийчоь |
КӀошт | Нажи-Йуьртан |
Йуьртан меттиг | Нажи-Йуьртан |
Истори а, географи а | |
Йиллина | 1810 |
Сахьтан аса | UTC+3 |
Бахархой | |
Бахархой | 5062[1] эзар.[2] стаг (2002) |
Къаьмнийн хӀоттам | нохчий |
Динан хӀоттам | бусулбанаш |
Идентификаторан терахьаш | |
Телефонан код | +7 87141 |
Поштан индекс | 366220 |
ОКАТО | 96225828001 |
Картин тӀехь | |
Нажи-Йурт[3] — Нохчийчоьнан Нажи-Йуьртан кӀоштан административан центр.
Иза йу Нажи-Йуьртан йуьртан меттиган административан центр.
Географи[нисйе бӀаьра | нисйе]
Эвла йу Нохчийчоьнан малхбален дакъан тӀехь, Соьлжа-ГӀалина къилба-малхбалехьа 111 километрехь йу, ДегӀаста дозанан гена йоцуш йу, Хаси-Эвлан къилба-малхбузехьа 30 километрехь йу, Ястий хинайистехь йу[4].
Уллера нах беха меттигаш: къилбаседехьа йу — БуланхитӀа, къилбаседа-малхбузехьа йу — Бетти-Мохк, къилбаседа-малхбалехьа йу — Кешен-Эвла а, Бони-Эвла (Дагестан) а, къилбехьа йу — Билта а, МехкаштӀехьа а, къилба-малхбузехьа йу — Ишхой-Отар, малхбузехьа йу — Айти-Мохк а, СоврагӀа а, Ӏалара а, къилба-малхбалехьа йу — Чуьрча-Ирзе а, Гилна а, Зандакъ а[5].
Истори[нисйе бӀаьра | нисйе]
Эвла йиллина 1810 шарахь.
1944 шеран 23 февралехь коммунистийн Ӏедало нохчий а, гӀалгӀай а махкахбахар а, ишта Нохч-ГӀалгӀайн АССР дӀаяккхар а бахьана долуш, эвлан цӀе Андалалы аьлла хийцина яра. Эвла баьхкина Дагестанера суьйлий а СССР меттигашкара оьрсийн бахархой а. 1957 шеран 9 январехь Нохч-ГӀалгӀайн АССР меттахӀоттийна[6] ишта меттахӀоттийна эвлан хьалхалера цӀе а. Коммунистийн харца Ӏедало баха охьахийшина болу суьйлийн дезна шаьш схьа баьхканча йуха баха.
Совет Ӏедал заманехь йуртахь латталелоран а, хьуна лелоран предпреятеш хилла. 1960-1990 шершкахь кӀоштахь тонка кхиоша хилла.
Бахархой[нисйе бӀаьра | нисйе]
Бахархойн дукхалла | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
1939[7] | 1959[8] | 1970[9] | 1979[10] | 1989[11] | 2002[12] | 2010[13] |
1658 | ↗1943 | ↗2882 | ↗3636 | ↗4388 | ↗5062 | ↗6744 |
- Къаьмнийн хӀоттам
2010 шарахь Йерригроссийн бахархой ларарца къаьмнийн хӀоттам[14]:
Халкъ | Дукхалла, стаг |
Массо бахархойх дакъа, % |
---|---|---|
нохчий | 5 858 | 86,86 % |
оьрсий | 320 | 4,74 % |
суьйлий | 217 | 3,22 % |
гӀумкий | 90 | 1,33 % |
лаьзгий | 41 | 0,61 % |
гӀазгӀумкий | 32 | 0,47 % |
кхиберш | 180 | 2,67 % |
билгалцабинарш | 6 | 0,09 % |
массо | 6 744 | 100,00 % |
Экономика[нисйе бӀаьра | нисйе]
Нажи-Йуьртахь йу кибарчигийн завод. 1994 шарахьхиллачу ШолгӀа нохчийн тӀамехь завод йохийнера, 2006 шарахь меттахӀоттийра. Заводан арахецаран нуьцкъалла — 8 миллион кибарчигаш шарахь.[15]
Галерей[нисйе бӀаьра | нисйе]
Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]
- ↑ Нажи-Йуьртан кIошт, 2002-гIа шо
- ↑ Дийнароссин бахархой лараран 2002-чу шаран данныш
- ↑ Даймохк, 2015.
- ↑ Ножай-Юрт // Географические названия России
- ↑ Карта Чечни (rar) (не ранее 1995). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 18 февралехь. Теллина 2010 шеран 2 январехь.rar. Объём 8 МБ.
- ↑ Указ Президиума ВС СССР от 09.01.1957
- ↑ Кеп:Население/1939AI
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров по полу
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населенных пунктов - районных центров по полу. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 14 октябрехь. Теллина 2013 шеран 14 октябрехь.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 29 декабрехь. Теллина 2013 шеран 29 декабрехь.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров по полу. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 16 ноябрехь. Теллина 2013 шеран 20 ноябрехь.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 3 февралехь.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1. Численность и размещение населения Чеченской Республики. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2014 шеран 9 майхь. Теллина 2014 шеран 9 майхь.
- ↑ Том 4 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"; таблица 1 "Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населенным пунктам, сельским населенным пунктам с численностью населения 3000 человек и более".
- ↑ В селе Ножай-Юрт восстановлен кирпичный завод // ИА REGNUM
Литература[нисйе бӀаьра | нисйе]
- Даймохк. НОХЧИЙН МАТТАХЬ ЯРТИЙН ЦIЕРШ (нохчийн). — Грозный, 2015.
![]() |
ХӀара Нохчийчоьнан географех лаьцна чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана. |