Анаста
| Эвла | |
| Анаста | |
|---|---|
| жӀай. АнсалтIа, оьрс. Ансалта | |
_%D0%9E%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B0_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82_%D0%A6%D0%B5%D1%87%D0%BE%D0%B5%D0%B2.jpg) | |
| 42°42′ къ. ш. 46°06′ м. д.HGЯO | |
| Пачхьалкх |
 Росси |
| Республика | ДегӀаста |
| Муниципалан кӀошт | Ботлихан |
| Истори а, географи а | |
| Центран локхалла | 1145 метр |
| Сахьтан аса | UTC+3 |
| Бахархой | |
| Бахархой | ↘4598[1] стаг (2010) |
| Къаьмнийн хӀоттам | жӀайхой[2] |
| Динан хӀоттам | Бусалбанаш-суннийш |
| Идентификаторан терахьаш | |
| Поштан индекс | 368981 |
| Автомобилан код | 05 |
| Код ОКАТО | 82209815001 |
| Код ОКТМО | 82609415101 |
| Номер в ГКГН | 0139930 |
|
|
|
| ansalta.e-dag.ru/about/3 | |
| Картин тӀехь | |
 
.svg)
|
|
Анаста — ДегӀастанара Ботлихан кӀоштара эвла. «Анастан» сельсоветан йуьртан меттиган центр.
Географин хьал
[бӀаьра нисйан | нисйан]Анста лаьтта Анаста эрк тӀехь, Хаси-Эвлан 73,2 км кӀилба-малхбузехьа, Нохчийчуьра Веданан кӀоштара лекхачу лаьмнашкара Къоьзана Ӏоман 8,54 км кӀилба-малхбузехьа, Ботлихан 11 км къилбаседа-малхбузехьа.
Эвла йекъало масех декъан: ГӀоркъияб росу, ТIасияб росу, ЛӀахьрул, ТIасияб лӀахьрул, ХӀахь-авал, БайичIо, Бачал рачунеб гoxь, Хьанапил авал, БолӀончккIал, Хьусулал, ГоцIиб, БакӀдиб, Мутазул рахь, ТIалӀарахьал, Чайиколо[3].
Этимологи
[бӀаьра нисйан | нисйан]Эвлан цӀеран этимологи къовсаме йу. Нохчаша цӀе схьаяьлар доьхку шайн Анстой тайпа кхолладеллачу цӀечочуьнца Анасца. Анстан бахархоша дийцарехь эвлан цӀе схьаяьлла дешах «ансаб» я «анса», Ӏаьндийн, ботӀлихан, чамалин меттадакъошкахь иза хуьлу «йовхо» я «йовха меттиг»[3].
Истори
[бӀаьра нисйан | нисйан]Бакъдиб олучу къилбаседа басахь а, ХӀарчукь олучу меттигехь а вайн эра долалуш даьхна латта, даьхний, бошмаш лелош долу охьахевшина тайпанаш.
Цуьнан тешалла ду колхозан беш тоеш а, ХӀарчукъе боьду некъ буьллуша а карийна хӀуманаш (дӀабоьхкинчарах йисинарш). Ца хуучу бахьнашца оцу тайпанаша йитина и меттиг. Масех бӀешарахь кхузахь цхьан а ца ваьхна. Оцу меттигехь коьллаш а, акха стоьмийн дитташ а девлла.
Таханлера Анста эвла йиллина IX-X бӀешерашкахь.
Йуьрт йилларх дийцар
[бӀаьра нисйан | нисйан]Йуьрт йилларх иштта дийцар ду. Анста хин йисттехула боьдуш гӀашлойн некъ хилла. Оцу новкъа туьха дан Кванхидатль эвла оьхура Нохчийчуьра лаьмнийн эвланашкара бахархой. Цхьана хенахь оцу новкъа вахара Кванхидатле Итон-Кхаьллан гергарчу ГIарчI эвлара ши ваша Хьусайн а, ЦIиркъ а. Уьш боьлхура гуонахьара Ӏаламе а хьоьжуш. Царна чӀогӀа хазахийтира кхузара меттигаш. Къилбаседа басе стоьмийн дитташ къевлина яра, лекха буц яра, малхбуза басехь ийна хьун яра. Эркан къилба агӀора лаьттара хьун а, коллаш а. Къилбаседа-малхбузехьара къилба-малхбале доьдура жима эрк. Шинне а дагатесира доьзалца кхуза ваха охьахаа везара аьлла. Кхузахь берриг аьтту бара атта ваха а, бахам лело а. Туьханна а гена ца хуьлура, Ӏаьнан дечиг а, йол а кечдан атта дара. Цул сов, Ӏай даьхний арадаха а магара, кхузара климат кӀеда хиларна. И ойланаш шайгахь йитина уьш кхин дӀабахара. Кванхидатлехь туьха а эцна, цӀехьа богӀура уьш. Буьйса йоьлчи уьш севцира жимачу гун тӀехь, цуьнан цӀе яра «ЦIаналӀ Гохь». Туьха дан боьлхурш цигахь совцура, Ӏуьйрана шимме а шайн лаам вовшашна хаийтира, барт бира кхуза охьаховша. ШолгӀачу шарахь ший а ваша воьссира лаьмнашкара, эркан йисттехь цӀа а, даьний чулахка меттиг а йира. Схьабалийра шайн доьзалаш. ТӀаккха хӀора доьзало онда цӀа а, даьхнашна божалаш а дира. Царна тӀе церан гергара нах баьхкира. Дика бехаш бара уьш. Амма цхьана хӀумано сагатдора церан, наггахь шодродахоша лечкъадора церан эсий. Цара эсий лечкъочу меттиган тӀаьхьа цӀе елира «Бачал рачунеб гохь»[3].
Бахархой
[бӀаьра нисйан | нисйан]Бахархой бйекъало тайпанашка. Уггаре шира тайпанаш лору: Хьусенилал, ЦIиркъилал, БакълӀулал, Iарабилал[3].
| Бахархойн дукхалла | |||
|---|---|---|---|
| 1926[4] | 2002[5] | 2008[6] | 2010[1] |
| 1373 | ↗5281 | ↗5319 | ↘4598 |
Къоман хӀоттам:
Сахьтан аса
[бӀаьра нисйан | нисйан]
Кхузахь сахьт Москохца нийса лелаш ду. Сахьтан аса йу UTC+3.
Билгалдахарш
[бӀаьра нисйан | нисйан]- ↑ 1 2 Всероссийская перепись населения 2010 года. Таблица № 11. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских и сельских населённых пунктов Республики Дагестан. ТӀекхочу дата: 2014 шеран 13 май. Архивйина 2014 шеран 13 майхь
- ↑ 1 2 http://lingvarium.org/raznoe/publications/caucas/alw-cau-reestr.pdf
- ↑ 1 2 3 4 http://ansalta.e-dag.ru/about/3 Архивйина 2018-09-04 — Wayback Machine
- ↑ Районированный Дагестан. Административно-хозяйственное деление ДССР по новому районированию 1929 г
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивйина 2012 шеран 3 февралехь
- ↑ Схема территориального планирования Ботлихского района. ТОМ 1. Положения о территориальном планировании Ботлихского муниципального района Республики Дагестан. Таблица. Состав муниципальных образований Ботлихского района, с числом населённых пунктов и численностью жителей. ТӀекхочу дата: 2014 шеран 15 май. Архивйина 2014 шеран 15 майхь
Хьажоргаш
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Ботлихан кӀоштан индексаш
- Официальный сайт Администрации Ансалтинский сельсовет Ботлихский район Республики Дагестан [1] Архивйина 2018-09-04 — Wayback Machine
- Ансалта: фото
 Ботлихан кӀоштан нах беха меттигаш | ||
|---|---|---|
 | КӀоштан центр: Ботлих | |
 | ХӀара йаззам табарна бакъхьа ду?: |
|
ХӀара ДегIастанан географех лаьцна чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана. |