Субтропикийн аса
 | ХӀокху йаззаман тӀе Википедин кхийолу агӀонашкахь хьажоргаш йац. |
Субтро́пикаш, йа субтро́пикан а́са, — Къилбаседа а, Къилба а эхигашкахь, экваторан гергара тропикашна а, барамера шораллашна а йуккъехь лаьтта Дуьненан Ӏаламан (географин) асанаш[1] а, климатан зонаш а. Субтропикаш лаьтта 30° а, 40° гергарчу къилбаседан а, къилбан а шораллашна йукъахь. Оцу регионашкахь, дукхаха дерг, хаало тропикан аьхке а, тропикан доцу Ӏа а. Субтропикаш, дукха хьолахь, йоькъу аридан, тӀуьна, ах тӀуьна. Аьхка — тропикан, Ӏай — барамера хӀаваан массаш. Шеран заманашкахь хаъал къаьста температураш а, очанаш а. Ло дан а тарло. Субтропикан асан лаьмнийн тӀуьна кӀошташкахь хаало хьун-байн, йекъачу къошташкахь — хьун-аренан локхаллин асан спектр[1].
Баьржинчу кхетамо лору климат субтропикан, нагахь шеран йукъара температура Цельсин 14 градусал лакхара елахь, ткъа уггаре шийлачу беттан (январан йа июлан, наггахь — февралан йа августан) йукъара температура цулла а кӀезиг елахь, амма 0 градусал лахара яцахь.
Субтропикашкахь йисина хьалхарчу кайнозойн (йуккъера Киран мур) реликташ.
Температуран раж[нисйе бӀаьра | нисйе]
Беттан йукъара температура аьхка 20 °C лакхара, Ӏай 4 °C лакхара, полюсан хӀаваъ дагӀахь тарло гӀоролаш а, наггахь кӀеззига шелонаш а −10 °C кхаччалц. Субтропикан латтан тӀехь йочанийн барам а, церан раж а чӀогӀа хийцало Ӏапказ гергарчу кӀошташкара материкан чоьхьахьа, цуо климатан континенталалла оцу агӀора тӀекхетарца, дикка башхалле даладо Ӏаламан зонаш кхоллар[1].
Субтропикийн бухара тайпанаш[нисйе бӀаьра | нисйе]
Субтропикашкахь дикка къаьста коьрта кхо дакъа: Ӏаьнан тӀуналла йолу[1], малхбузан Ӏапказ йисттера, йа Лаьттайуккъера хӀордан климат (цӀере хьаьжна ца Ӏаш — Антарктида йоцучу массо а материкашна тӀаьхь[2]); дерриг шарахь а кӀезиг йочанаш йолу континенталан климат, аьхка шортта йочанаш йолу[1], малхбален Ӏапказ йисттера, йа муссонан климат. Цул сов, къастало цхьатерра тӀуьна йолу субтропикан климат (Аргентинан йукъ, Австралин къилба-малхбале)[2]. Малхбузан Ӏапказ йисттерачу декъехь — ах йекъа субтропикаш — йу боьмаша латта тӀехь евлла Лаьттайуккъера хӀордан онда гӀа долу хьаннаш а, коьллаш а. Къилбаседа эхигехь Лаьттайуккъера хӀордан онда гӀа долу хьаннаш а, коьллаш а хийцало къилба-малхбалехь сира-боьмаша латтан тӀехь йолу субтропикийн аренийн зонашца, уьш, шен рогӀехь, малхбалехь дехьайовлу континенталан декъе сира-боьра а, сиралаттан а субтропикийн ахгӀум-аренан а, гӀум-аренан а зонашка — йекъа субтропикашка. КӀилба эхигехь континенталан декъера субтропикийн дакъойн амалехь йу субтропикийн сира-боьра латта тӀиера аренаш; малхбален декъера субтропикийн дакъошкахь — гуттаренна а сийна лаьтта тӀуьна субтропикаш,, лакхарчу шораллашкахь — аьхка сийна лаьтта шуьйра гӀа долу хьунан формаци, дакъа лоцу гуттаренна сийначу кепаша, можа-боьран, можалаттан, цӀиенлаттан, Ӏаьржалаттан тӀехь шортта йочанаш а йолуш.
