Ага

ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
Сурт «Аган йиш»
Рисс Ф.Н. 1886 ш. хьалха

А́га — хьалауллу йа цӀенкъахь тахкош болу жимачу берийн маьнга.

Этимологи[нисйе бӀаьра | нисйе]

Хьалха ага пхьеро дечу хенахь, дечиг огуш деш хилла. Ага дош "агар" бохучу дашах схьадаьлла.

Истори[нисйе бӀаьра | нисйе]

Дайн ага дуцура сетташ йолчу дечигах, хьалауллура тхьовха мушца йа тӀийригца. Дуьнен тӀе даьлчи хенара дуьйна тахкош долу бера, тӀаьхьа гаьнгали тӀехь техкош, ша-кепара бер чӀагӀдора: техкийначу берех хилла овхӀошна хӀордан цамгар ца кхетара. ТӀаьхьуо хьалауллуш пуржен лелон йолийра. ХӀинцалера аганаш до таьллангех, дечигах, пластмассашха.

Конструкци[нисйе бӀаьра | нисйе]

XIX бӀешарахь ага хуьлура: маьӀгаш тӀиера хьалаоьллина гата тоьхна гуранаш; хьалаоьллина тускар[3][4][5]), когаца тахкадойла а долуш; гоьрга гӀоьнаш тӀиера ага[6].

Аганийн кепаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Арахьара суьрташ
хӀинцалера лелаш долу ага электронийн тахкоран системица
ХӀинцалера ага ахгоьрга когаш тӀехь
Ага-тускар электронийн тахкоран системица
Берийн маьнга электронийн системица а, цӀалкан тахкоран механизмаца

Ага девза массо а къаьмнашна. Ага до тайп-тайпана гӀирсах: дечигах (аьгна, аннийн аганаш), дакан серех, цӀуоканах, чкъоьрех, муьшех (гаьнгалин-ага). Аганаш хуьлу тахкош а, хьалауллуш а.

Бер тахкадар[нисйе бӀаьра | нисйе]

Ламастехь Ӏадат хилла долу бераш тахкадар, уьш совцорхьама а, набкхетийтархьама а, цхьаболчу талламхоша а, лоьраш а (масала Спок Бенджамин) лору, бер тахкадар, дукха а, чехка а хӀетте, берийн могашаллин зулам до, ма-дарра аьлчи цуьнан вестибуляран аппаратан а, психологин кхиаран а[7][8], ткъа иштта доьзалера йукъаметтигашна а[9][тешам боцу хьост?][10][11].

Ага исбаьхьаллехь[нисйе бӀаьра | нисйе]

Хьажа иштта[нисйе бӀаьра | нисйе]

Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  1. Фотогалерея музея и петроглифов Архивйина 2016-04-19 — Wayback Machine .
  2. Традиции и обычаи нанайцев Архивйина 2017-08-23 — Wayback Machine, Информационный портал о России «СТРАНА ТЫСЯЧИ НАРОДНОСТЕЙ».
  3. Кузовок, Малый академический словарь. — М.: Институт русского языка Академии наук СССР Евгеньева А. П. 1957—1984.
  4. Кузов, Малый академический словарь. — М.: Институт русского языка Академии наук СССР Евгеньева А. П. 1957—1984.
  5. Кузов, Толковый словарь Ушакова.
  6. КОЛЫБАТЬ, Толковый словарь Даля. В. И. Даль. 1863—1866.
  7. Кроватка-качалка вредна для малыша?, 10.06.2009 г., Анна ГЕРАСИМЕНКО, «Комсомольская правда» (Интервью с Еленой Мяукиной, неврологом Детской поликлиники Управления делами президента России).
  8. Спорный вопрос: полезны ли качания для детей и взрослых?(ТӀе цакхочу хьажорг), 13.03.2016 г., Юлия Кабанова, «mamochki.by».
  9. Как приучить ребенка засыпать без укачивания. Качать или не качать?, Статья с видеосюжетом из передачи Комаровского Е. О. (детский врач, кандидат медицинских наук, врач высшей категории и телеведущий) «Школа доктора Комаровского».
  10. Укачивание все-таки вредно или не вредно? Архивйина 2016-04-10 — Wayback Machine, Комаровский Е. О., 05.02.2014 г.
  11. Укачивание. Архивйина 2016-04-19 — Wayback Machine, Комаровский Е. О., 26.02.2010 г.

Литература[нисйе бӀаьра | нисйе]

Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]