Абазакт

44°15′12″ къ. ш. 41°54′04″ м. д.HGЯO
ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
Эвла
Абазакт
абаз. Гьабакъвайкыт, Абазакыт
гӀебарт.-чергаз. Еджыбокъуей, Абазэкт
44°15′12″ къ. ш. 41°54′04″ м. д.HGЯO
Пачхьалкх  Росси
Республика Кхарачой-Чергазийчоь
Муниципалан кӀошт Хабезан кӀошт
Йуьртан меттиг Псаучье-Дахан
Истори а, географи а
Йиллина 1862 шарахь
Хьалхара цӀерш 1925 шо кхачале Егибоковски
Центран локхалла 511 м
Сахьтан аса UTC+3
Бахархой
Бахархой 423[1] стаг (2010)
Къаьмнийн хӀоттам чергазий, абазой
Динан хӀоттам бусалба-суннийш
Идентификаторан терахьаш
Телефонан код +7 87873
Поштан индекс 369 413
Автомобилан код 09
Код ОКАТО 91 240 000 002
Код ОКТМО 91640430106
Картин тӀехь
Абазакт картан тӀехь
Абазакт
Абазакт картан тӀехь
Абазакт

Абаза́кт (гӀебарт.-чергаз. Еджыбокъуей, Абазэкт, абаз. Гьабакъвайкыт, Абазакыт) — Российн Федерацин Кхарачой-Чергазийчоьнан Хабезан кӀоштан йукъара эвла. Юкъайоьду муниципалан кхолламан «Псаучье-Дахан йуьртан меттиган».

Географи[нисйе бӀаьра | нисйе]

Эвла лаьтта Хабезан кӀоштан къилбаседа декъехь, Жима Зеленчук хин аьрру бердаца. КIоштан центран Хабезан 25 км къилбаседа-малхбалехь а, Черкесск гIалан 14 км малхбузехьа а лаьтта, Р265. ЧеркесскАрхыз новкъаца. Доза ду нах бехачу меттагийн латташца: Ново-Хумарински къилба-малхбалехь, Псаучье-Дахе къилбехьа, Икон-Халк къилбаседехьа. Эвла лаьтта республикин ломан кIажошкахь. Меттиган рельеф коьртаниг шунаш долуш ю, акъари таьIна ю малхбалехьа эркан тогIенехьа. Йуьртан меттиган мехкан локхаллин юккъера барам бу 511 метр хIордан тIегIанера. Гидрографин маша коьртаниг гайтина Жима Зеленчук эрко.

Климат барамера. Шеран юккъера хIаваан температура + 10°С ю. Уггаре шийла бутт — январь (беттан юккъера температура -1,5°С), ткъа уггаре бовха — июль (+21°С). ГIуоролаш йолало декабрь болалуш, чекхйовлу апрель болалуш. Йочанийн шеран юккъера барам шарахь 700 мм гергга бу. Дукхах дерг догIу апрель-июнь муьрехь.

Истори[нисйе бӀаьра | нисйе]

ХIинца ша лаьттачу меттигехь эвла кхоьллина 1862 шарахь. Цул хьалха Егибоковски эвла лаьттара Уруп а, Кяфар а хишна юкъахь.

1925 шарахь Егибоковски (Гьабакъвайкыт) элан цIе хийцира, кхечу чергазийн а, абазойн а эвланийн санна, царна элийн цIераш техкина хиларна. Цуьнан жамI эвлан таханлера Абазакт цIе ю. ЦIе схьаяьлла «абаза» этнонимах а, гӀебарт.-чергаз. кыт — «юрт» дашах а[2].

Бахархой[нисйе бӀаьра | нисйе]

Бахархойн дукхалла
2010[1]
423
Къоман хIоттам

2010 шеран Ерригроссийн бахархой багарбаран жамIашца[3]:

Къам Барам,
ст.
Берриг бахархойх
дакъа, %
чергазий 380 89,8 %
абазой 21 5,0 %
оьрсий 12 2,8 %
кхин берш 10 2,4 %
берриг 423 100 %

Дешар[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • Юкъардешаран ишкол — урам Центральни, 32.

Инфраструктура[нисйе бӀаьра | нисйе]

Коьрта социалан инфраструктуран объекташ лаьтта Псаучье-Дахе йуьртан юккъехь.

Урамаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • Джамбековн
  • Джилакановн
  • Калмыковн
  • Нови
  • Подгорни
  • Пушкинан
  • Центральни

ГIарабевлла юьртахой[нисйе бӀаьра | нисйе]

Сахьтан аса[нисйе бӀаьра | нисйе]

Кхузахь сахьт Москохца нийса лелаш ду. Сахьтан аса йу UTC+3.

Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  1. 1 2 Численность постоянного населения территорий КЧР по окончательным данным Всероссийской переписи населения 2010 года. ТӀекхочу дата: 2014 шеран 10 октябрь. Архивйина 2014 шеран 10 октябрехь
  2. Кумахов М. А. Адыгская (черкесская) энциклопедия. — Москва: ФОНД им. Б. Х. Акбашева, 2006. — С. 735. — 1066 с. — ISBN 5-99003-371-0.
  3. База микроданных Всероссийских переписей населения 2002 и 2010 годов. Архивйина 2014-06-09 — Wayback Machine