Вьетнамера тӀом

Вьетнамера тӀом
Коьрта конфликт: ШолгӀа ХӀиндоцийн тӀом, Шийла тӀом
Терахь	1955 1 ноябрехь йа 1959/1960 — 1975 30 апрелехь
Меттиг	ХӀиндоцийчоь
Бахьна	Парижан машаре барт; АЦШ а, цуьнан бартхойн а эскарш арадахар Республика Вьетнамера (Къилба Вьетнамера); ДӀайаккхар Республика Вьетнам ДРВ а, КЪВМКЪФ/РЮВ а эскарша
Хийцамаш	Вьетнаман цхьанатохар КПВ Ӏедалан; Социалистийн Республика Вьетнам
МостагӀий
Республика Вьетнам Паччахьалла Лаос Кеп:Байракх/Кхмерийн Республика (1970 шарахь дуьйна) Кхмер Серей накъосталла лоцуш: Бразили  Йоккха Британи  Исраил Испани  Итали Кеп:Байракх/Цийн Республика  Малайзи  Сингапур  ФРГ  Къилбаседа Вьетнам ДРВ КъВМКъФ (1969 8 июлехь— РКъВ) Патет Лао ЦӀен кхмераш (1970 ш. дуьйна) Кеп:Байракх/ЦНР  ССРС  Корейн Халкъан-Демократин Республика гӀо лоцуш: Кеп:Байракх/ВХР  ГДР  Куба Кеп:Байракх/МХР Кеп:Байракх/ХСРА ХРА Кеп:Байракх/ХРБ Кеп:Байракх/ПХР Кеп:Байракх/СР Румыни  Чехословаки  Швеци
БӀаьччаш
Нго Динь Зьем † Зыонг Ван Минь Нгуен Кхань Фан Кхак Шыу Нгуен Ван Тхиеу Нгуен Као Ки Нгуен Нгок Лоан Джон Кеннеди † Линдон Джонсон Ричард Никсон Джеральд Форд Уильям Уэстморленд Роберт Макнамара Крейтон Абрамс Максвелл Тейлор Элмо Зумвалт Чхэ Мён Син Роберт Мензис Гарольд Холт Джон Гортон Гоф Уитлэм Хо Ши Мин † Ле Зуан Тон Дык Тханг Во Нгуен Зяп Ван Тьен Зунг Хоанг Ван Тхай Нгуен Ван Линь Нгуен Хыу Тхо
Массон ницкъаш
ок. 1 420 тыс. чел. (1968) Мехкашкахула 850 эз. ст. (1968) 1,5 млн. ст. (1974—1975) 543 эз. ст. (1969 апрель) 50 эз. ст. 11570 ст. 7672 ст. 2061 ст. 552 ст. 860 эз. ст. гергга (1967) Мехкашкахула 690 эз. ст. (1967 январь) 200 эз. ст. гергга (1968) 170 эз. ст. 3 эз. ст. гергга 200 ст. 12 ст.
Белларш
318 568–377 311 кхелхинарш, 1340 эз. чевнаш йинарш Мехкашкахула ТӀемлой: 254 256—313 тыс. кхелхинарг 1170 эз. чевнаш йинарш, 840 (1968—1973) а, 1100 а (1975) эз. йийсаре бахнарш Граждански: 195—400 эз. кхелхинарш 58 220 кхелхинарш, 303 644 чевнаш йинарш 5099 кхелхинарг, 10 962 чевнаш йинарш, 4 тӀепаза вайна 521 кхелхинарг, 3129 чевнаш йинарш 351 кхелхинарг, 1358 чевнаш йинарш 37 кхелхинарг, 187 чевнаш йинарш 25 кхелхинарг 9 кхелхинарг, 64 чевнаш йинарш хьовса АгӀонийн иэшамаш 850 132 кхелхинарг, 604,2 эз. гергга чевнаш йинарш Мехкашкахула ТӀемлой: 849 018 кхелхинарг 600 эз. гергга чевнаш йинарш Граждански: 65 эз. кхелхинарг 1,1 эз. гергга кхелхинарг, 4,2 эз. чевнаш йинарш 16 кхелхинарг 14 кхелхинарг Хьажа АгӀонийн иэшамаш
Медиафайлаш Викилармехь

Вьетнаман истори

Исторел хьалхара заманаш 500 эз. шо вайн эран тӀекхаччарц Шира вьетан тайпанаш а, паччахьаллаш 1 эз.шо хьалхара вайн эран тӀекхаччалц Аувьеташ, лаквьеташ, Хонг-банг некъий, паччахьалла Ванланг вайн эрал 257 шо хьалха00 Пачхьалкх Аулак 257—207 вайн эра кхаччалц Чьеу некъий, пачхьалкх Намвьет 207—111 вайн эра кхаччалц 1-ра цийчоьнан мохк баккхар 111 вайн эрал хьалха — 39 шо вайн эран Йижрий Чынг 40—43 2-гӀа цийчоьнан мохк баккхар 43—544 Хьалхара ЛигӀеран некъий 544—602 3-гӀа цийчоьнан мохк баккхар 602—905 Кхук некъий 905—938 Нго некъий 939—967 Шийтта шыкуанин мур 966—968 Динь некъий 968—980 Хьалхара ЛегӀеран некъий 980—1009 ТӀехьара ЛигӀеран днекъий 1009—1225 Чан некъий 1225—1400 • Монголийн тӀемаш Дайвьетаца а, Тямпца а 1257—1288 Хо некъий 1400—1407 4-гӀа цийчоьнан мохк баккхар 1407—1427 • ТӀаьхара ЧангӀеран некъий 1407—1413 Ле некъий 1428—1527 Мак некъий 1527—1592 Йухаденбина Ле некъий 1533—1788 • Чинь а, Нгуен а эланаш Тэйшон некъий 1778—1802 Нгуен некъий 1802—1945 • Вьетнаман импери 1945 Французийн ХӀиндоцийчоь 1887—1954 • Французийн Кохинхина 1862—1949 • Французийн Аннам 1884—1954 • Французийн Тонкин 1884—1954 • Французийн ХӀиндоцийчоь шогӀачу дуьненана тӀамехь 1939—1945 • Операци «Мэйго Сакусэн» 1945 шеран 9 март Августан революци 1945 • Демократин Республика 1945—1946 1-ра ХӀиндоцийн тӀом 1946—1954 • Пачхьалк Вьетнам 1949—1955 Вьетнам йекъар 1954 • Къилбаседа Вьетнам 1954—1976 • Къилба Вьетнам 1954—1976 2-гӀа ХӀиндоцийн тӀом 1957—1975 • Вьетнамера тӀом 3-гӀа ХӀиндоцийн тӀом • Кампучин-вьетнаман дов • Цийчоьнан-вьетнаман герзашца долу Ӏоттадалар (1979—1990) (Цийчоьнан-вьетнаман тӀом) • ГӀаттама болам ФУЛРО 1975—1988 Цхьаьнатохар 1976 • Социалистиийн Республика 1976 дуьйна • «Карладаккхар» 1986 дуьйна Бихкина кхетамаш Фунам, Ченла, Камбуджадеша I—XV бӀешераш Линьи, Тямпа 192—1832 Вьетнаман урхалчийн исписка Исторел хьалхара Вьетнаман урхалчаш

Вьетна́мера тӀом (вьетн. Chiến tranh Việt Nam, инг. Vietnam War) — Вьетнамера, Лаосера, Камбоджера дов 1955 1 ноябрера Сайгон йожалц 1975 шеран 30 апрель кхаччалц. Иза бара шолгӀа ХӀиндоцийн тӀом, иза официалан беш бара Къилбаседа а, Къилба Вьетнамана йукъахь. Къилбаседа Вьетнаман гӀо лоцура Советийн Союзо, Цийчоьно, кхечу коммунистийн бартхошший; Къилба Вьетнаман гӀо лоцура Цхьаьнатоьхна Штаташа а, кхечу антикоммунистийн бартхоша а. ТӀом лору йуккъера тӀом шийлачу тӀеман хенара. ТӀом лаьттира 20 шарахь гергга, ткъа дуьххьала дӀа АЦШ дакъалацар чекхделира 1973 шарахь. Дов иштта дехьаделира луларчу пачхьалкхашка, гражданийн тӀом чӀагӀбар Лаосехь а, Камбоджехь а, иза чекхбелира 1975 шарахь кхуьйи пачхьалкх схьакхийтира социалистийн лагерах.