Исхьакъ Ньютон
(Ньютон тӀера хьажжина кхуза)
Исаак Ньютон | |
---|---|
Isaac Newton | |
![]() Исаак Ньютон. Готфрид Кнеллерс диллина сурт (1689 шо) | |
ГӀуллакхан тайпа | физика, механика, математика, астрономи |
Вина терахь | 25 декабрь 1642 (1643 шеран 4 январь) |
Вина меттиг | Вулсторп, Линкольншир, Ингалс, Йоккха Британи |
Кхелхина терахь | 20 март 1727 (1727 шеран 31 март) (84 шо) |
Кхелхина меттиг | Кенсингтон, Мидлсекс, Ингалс, Йоккха Британи |
Гражданалла |
![]() |
Да | Исаак Ньютон |
Нана | Анна Эйскоу |
Куьг таӀор |
![]() |
Исаак Ньютон Викилармехь |
Сэр Исаа́к Нью́тон (я Ньюто́н, (инг. Sir Isaac Newton, 1643 шеран 4 январь — 1727 шеран 31 март) — гӀарвелла ингалсан физик, математик, механик, астроном, классикан физикин бухбиллиначарах цхьаъ. Цо гучудеккхина дерригдуьненан тӀеозаран закон, механикин кхо закон. И законаш лоруш ду классикан механикин бух. Цо кхоьллина дифференциалан а, интегралан а ларар, бесан теори, шорта кхийолу математикин а, физикин а теориш.

















(Ньютона гӀулч)



Ньютонан цӀе тиллина:
- Ньютон — ницкъ лору барам.
- Кратераш Беттан тӀехь а,[1] Марсан тӀехь а[2].
- Къилбаседера Шен океанехь йолу Ньютонан цӀе йолу гӀайра.
- Исаак Ньютонан мидал — 2008 шо дуьйна Британийн физикин институтас физикехь бинчу белхашан луш долу халкъашна йукъара совгӀат.
- Шортта Ӏилманийн законаш а, теориш а, кхетамаш а.
Белхаш[нисйе бӀаьра | нисйе]
- «Новая теория света и цветов», 1672 (сообщение Королевскому обществу)
- «Движение тел по орбите» (лат. De Motu Corporum in Gyrum), 1684
- «Математические начала натуральной философии» (лат. Philosophiae Naturalis Principia Mathematica), 1687
- «Оптика или трактат об отражениях, преломлениях, изгибаниях и цветах света» (инг. Opticks or a treatise of the reflections, refractions, inflections and colours of light), 1704
- «Универсальная арифметика» (лат. Arithmetica Universalis), 1707
- «Анализ с помощью уравнений с бесконечным числом членов» (лат. De analysi per aequationes numero terminorum infinitas), 1711
- «Метод разностей», 1711
- Труды Исаака Ньютона доступны онлайн Архивйина 2014-09-15 — Wayback Machine
Веллачула тӀехь арахецнарш[нисйе бӀаьра | нисйе]
- «Лекции по оптике» (инг. Optical Lectures), 1728
- «Система мира» (лат. De mundi systemate), 1728
- «Краткая хроника» Архивйина 2018-04-15 — Wayback Machine (инг. A Short Chronicle from the First Memory of Things in Europe, to the Conquest of Persia by Alexander the Great), 1728 (это конспект «Хронологии древних царств», французский перевод чернового варианта был опубликован ещё раньше, в 1725 году)
- «Хронология древних царств» (инг. The Chronology of Ancient Kingdoms), 1728
- «Замечания на книгу пророка Даниила и Апокалипсис св. Иоанна» (инг. Observations Upon the Prophecies of Daniel and the Apocalypse of St. John), 1733, написано около 1690 года
- «Метод флюксий» (лат. Methodus fluxionum, инг. Method of Fluxions), 1736, написан в 1671 году
- «Историческое прослеживание двух заметных искажений Священного Писания» (инг. An Historical Account of Two Notable Corruptions of Scripture), 1754, написано в 1690 году
Канонан арахецнарш[нисйе бӀаьра | нисйе]
Классическое полное издание трудов Ньютона в 5 томах на языке оригинала:
- Isaaci Newtoni. Opera quae existant omnia. — Commentariis illustravit Samuel Horsley. — Londini, 1779-1785.
Избранная переписка в 7 томах:
- Turnbull, H. W. (Ed.),. The Correspondence of Sir Isaac Newton. — Cambridge: Cambr. Univ. Press, 1959—1977.
Оьрсийн меттан деккхинарш[нисйе бӀаьра | нисйе]
- Ньютон И. Всеобщая арифметика или Книга об арифметическом синтезе и анализе. — М.: Изд. АН СССР, 1948. — 442 с. — (Классики науки).
- Ньютон И. Замечания на книгу пророка Даниила и Апокалипсис св. Иоанна. — Петроград: Новое время, 1915.
- Ньютон И. Исправленная хронология древних царств. — М.: РИМИС, 2007. — 656 с. — ISBN 5-9650-0034-0.
- Ньютон И. Лекции по оптике. — М.: Изд. АН СССР, 1946. — 298 с.
- Ньютон И. Математические начала натуральной философии / Перевод с латинского и примечания А.Н. Крылова. — М.: Наука, 1989. — 688 с.
- Ньютон И. Математические работы. — М.-Л.: ОНТИ, 1937.
- Ньютон И. Оптика или трактат об отражениях, преломлениях, изгибаниях и цветах света. — М.: Гостехиздат, 1954.
Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]
- ↑ NASA Catalog of Lunar Nomenclature (NASA-RP-1097)
- ↑ Кратер Ньютон
Литература[нисйе бӀаьра | нисйе]
Биографин литература[нисйе бӀаьра | нисйе]
- Акройд П. Исаак Ньютон. Биография. — М.: КоЛибри, Азбука-Аттикус, 2011. — 256 с. — ISBN 978-5-389-01754-2.
- Белл Э. Т. Творцы математики. — М.: Просвещение, 1979. — 256 с.
- Вавилов С. И. Исаак Ньютон. — 2-е доп. изд. — М.-Л.: Изд. АН СССР, 1945. — 688 с. — Переиздание: — М.: Наука, 1989, с дополнением: Гинзбург В. Л. Несколько замечаний к биографии Исаака Ньютона.
- Карцев В. П. Ньютон. — М.: Молодая гвардия, 1987. — (Жизнь замечательных людей).
- Кобзарев И. Ю. Ньютон и его время. — М.: Знание, 1978.
- Кузнецов Б. Г. Ньютон. — М.: Мысль, 1982.
- Хал Хеллман. Ньютон против Лейбница: Битва титанов // Великие противостояния в науке. Десять самых захватывающих диспутов. Глава 3 = Great Feuds in Science: Ten of the Liveliest Disputes Ever. — М.: «Диалектика», 2007. — 320 с. — ISBN 0-471-35066-4..
- Christianson G. E. Isaac Newton. Lives and Legacies. — М.: Oxford University Press, 2005. — 144 с. — ISBN 019530070X, 9780195300703.
- Westfall R. S. Never at rest: A biog. of Isaac Newton. — Cambridge UP, 1981.
- White M. Isaac Newton: The last sorcerer. — Perseus, 1999. — 928 p. — ISBN 5-17-037490-9.
Ӏилманийн кхолларалан талламаш[нисйе бӀаьра | нисйе]
- Дмитриев И. С. Неизвестный Ньютон: силуэт на фоне эпохи. — СПб.: Алетейя, 1999. — 784 с. — ISBN 5-89329-156-5.
- История математики под редакцией А. П. Юшкевича в трёх томах. — М.: Наука, 1970. — Т. 2. Математика XVII столетия.
- Кирсанов В. С. Научная революция XVII века. — М.: Наука, 1987.
- Кудрявцев П. С. Курс истории физики. — М.: Просвещение, 1974.
- Мандельштам Л. И. Оптические работы Ньютона // Успехи физических наук. — 1946. — Т. XXVIII, № 1. — С. 103-129.
- Московский университет — памяти Исаака Ньютона. — М.: МГУ, 1946.
- Спасский Б. И. История физики. — Изд. 2-е. — М.: Высшая школа, 1977. — Т. 1.
- Юшкевич А. П. О математических рукописях Ньютона // Историко-математические исследования. — 1977. — № 22. — С. 127—192.
- Юшкевич А. П. Концепции исчисления бесконечно малых Ньютона и Лейбница // Историко-математические исследования. — 1978. — № 23. — С. 11-31.
- Arthur R. T. W. Newton’s fluxions and equably flowing time // Studies in history and philosophy of science. — 1995. — № 26. — P. 323—351.
- Bertoloni M. D. Equivalence and priority: Newton versus Leibniz. — Oxford: Clarendon Press, 1993.
- Cohen I. B. Newton’s principles of philosophy: inquires into Newton’s scientific work and its general environment. — Cambridge (Mass) UP, 1956.
- Cohen I. B. Introduction to Newton’s «Principia». — Cambridge (Mass) UP, 1971.
- Snobelen, Stephen D. Isaac Newton, heretic : the strategies of a Nicodemite // British Journal for the History of Science. — 1999. — № 32. — P. 381–419.
- Lai T. Did Newton renounce infinitesimals? // Historia Mathematica. — 1975. — № 2. — P. 127—136.
- Selles M. A. Infinitesimals in the foundations of Newton’s mechanics // Historia Mathematica. — 2006. — № 33. — P. 210—223.
- Weinstock R. Newton’s Principia and inverse-square orbits: the flaw reexamined // Historia Mathematica. — 1992. — № 19. — P. 60-70.
Исбаьхьаллин произведениш[нисйе бӀаьра | нисйе]
- Стивенсон, Нил. Ртуть. — М.: АСТ, 2007. — ISBN 5-17-037490-9. |ссылка=http://enviropark.ru/course/view.php?id=96 Архивйина 2009-05-04 — Wayback Machine
- Керр, Филипп. Знак алхимика: Загадка Исаака Ньютона. — М.: ЭКСМО, 2006. — ISBN 5-699-14944-9.
- Егорова, Ирина. Тайный архив Исаака Ньютона. — Санкт-Петербург: Проспект науки, 2009. — ISBN 978-5-903090-29-7.
Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]
- Ньютон, Исаак — Философские и естественно-научные взгляды. Библиография. Высказывания
- Ахиезер А. И., Белозоров Д. П., Филоненко А. С. Исаак Ньютон: Величие Научного Подвига и Единение Науки. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 23 августехь. Теллина 21 ноября 2009.
- Будрейко Е. Н. Исаак Ньютон и «английское экономическое чудо» (11.09.2009). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 23 августехь. Теллина 2 ноября 2009.
- Белхаш Isaac Newton проектехь «Гутенберг»
- Sir Isaac Newton (ингалс.). The MacTutor History of Mathematics archive. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 23 августехь. Теллина 26 ноября 2009.
- Isaac Newton Resources (ингалс.). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 23 августехь. Теллина 26 ноября 2009.
![]() |
ХӀара чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана. ХӀара дехар ду, хьай аьтту балахь хийца йоза билгала долучуьнца. |