Менделеев, Дмитрий Иванович
Арахьара хатӀ
Дмитрий Иванович Менделеев | |
---|---|
оьрс. Дмитрий Иванович Менделеев[1] | |
![]() Д. И. Менделеев шен кабинетан чохь | |
Бакъ цӀе | оьрс. Дмитрій Ивановичъ Менделѣевъ |
ГӀуллакхан тайпа | Хими, физика, экономика, геологи, метрологи |
Вина терахь | 1834 шеран 8 февраль |
Вина меттиг |
Тобольск, Тобольскан губерни, Российн импери |
Кхелхина терахь | 1907 шеран 2 февраль (72 шо) |
Кхелхина меттиг | Петарбух, Российн импери |
Гражданалла |
![]() |
Да | Иван Павлович Менделеев |
Нана | Мария Дмитриевна Менделеева (Корнильева) |
Зуда |
|
Бераш |
|
СовгӀаташ |
|
Куьг таӀор |
![]() |
![]() |
Дми́трий Ива́нович Менделе́ев (1834 шеран 27 январь (8 февраль), Тобольск — 1907 шеран 20 январь (2 февраль), Петарбух) — оьрсийн энциклопедхо а, химин Ӏилманча а, физикохимик а, физик а, метролог а, экономист а, технологин говзанча а, геолог а, метеоролог а, хьехархо а, прибораш кхуллуш верг а ву. Петарбухан университетан профессор а, Паччахьан Петербурган Ӏилманийн академин декъашхо-корреспондент а вара. Цуьна коьрта гучудаккхарна йукъахь — химин элементийн муьран низам а, Ӏаламан коьрта низамех цхьаъ.























Бевзашболу дешархой
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Коновалов, Дмитрий Петрович
- Гемилиан, Валерий Александрович
- Байков, Александр Александрович
- Потылицын, Алексей Лаврентьевич
- Прокудин-Горский, Сергей Михайлович
Виццавар
[бӀаьра нисйан | нисйан]Д. И. Менделееван памятникаш
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Клин
- Д. И. Менделееван цӀа-музей (Московски область, Клински район, Боблово юрт)
- Петарбух
- Технологин институтан уьтӀахь — Московски проспект, 26/49. Скульптор М. Г. Манизер. Памятник йиллина 1928 шеран 28 ноябрехь[2].
- Барамашийн а, терзанашийн а гӀалин уллехь (хӀинца Д. И. Менделееван цӀе йолу метрологин ВНИИ) — Московски проспект (Петарбух), 19. Скульптор И. Я. Гинцбург. Памятник йиллина 1932 шеран 2 февралехь.
- Экспериментан медицинан институтан уьтӀахь. Автор И. Ф. Безпалов. 1935 шо
- Мозаикан элементан муьран таблица. 1935 шо, худ. В. А. Фролов[3].
- Москва
- МГУ химин факультетан неӀарехь.
- МГУ тӀехлекха гӀишлон шозлугӀа этажан холлехь.
- Менделееван цӀе йолу Российн химин а, технологин а университетан чохь коьртачу гӀишлон хьалхара этаж тӀехь.
- Киев, Толаман Проспект, 37 (Киеван политехникан институтан химин а, технологин а факультетан чувоьдучохь. Памятник йиллина 1998 шарахь.
- Экспериментан медицинан институтан уьтӀахь. Автор И. Ф. Безпалов. 1935 шо
- Д. И. Менделееван памятник Тобольскехь.
- Верхние Аремзяны юртахь йолу Д. И. Менделееван памятник
- Рубежни гӀалахь, Луганскан область, Украина. Д. И. Менделееван памятник Менделееван урамехь.
Пачхьалкхан лараме памятникаш
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Барамашийн а, терзанашийн а Коьрта гӀаланаш чохь йолу Белхан кабинет — Москохан проспект (Петарбух), 19, к. 1.
- Барамашийн а, терзанашийн а Коьрта гӀаланийн цӀа — Московски проспект (Петарбух), 19, к. 4, кв. 5. Арх. фон Гоген А. И.
- Д. И. Менделееван памятник Петарбух, Московски проспект, 19. Скульптор И. Я. Гинцбург. Памятник йиллина 1932 шеран 2 февралехь.

Музейш
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Д. И. Менделееван Музей-архив Архивйина 2009-03-21 — Wayback Machine Петарбухан паччхьалкхан университетехь
- Д. И. Менделеева «Боблово» музей-керт
- Д. И. Менделееван цӀе йолу Российн Госстандартан Метрологин Музей
Нах беха меттигаш а, станциш а
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Менделеевск гӀала (ГӀезалойчоь).
- Менделеево йурт (Москохан областан Солнечногорскан кӀошт).
- Менделеево эчиг-некъан станци (Пермийн мехкан Карагайн муниципалан кӀошт).
- Менделееван метрон станци (Москва).
- Менделеево йурт (Тюменан областан Тобольскан кӀошт).
- Менделееван йурт (Амур-тӀера-Комсомольск, Хабаровскан мохк).
Географи а, астрономи а
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Менделееван шалам (ГӀиргӀазойчоь), Менделеевец бохьан къилбаседехьа[4]
- Менделеев кратер Бутт тӀехь
- Хи бухара Менделееван дукъ Къилбаседа Шен океанехь
- Менделееван тӀаплам (Кунашир гӀайра)
- Менделееван цӀе йолу астероид
- Российн географин йукъ (Д. И. Менделеевс лерин, Таз хин аьтту берд Киккиаки юрт уллехь).
Дешеран заведениш
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Российн химин а, технологин а Д. И. Менделееван цӀе йолу университет (Москва).
- Д. И. Менделееван цӀе йолу НовоМоскохан институт РХТУ (Новомосковск, Тулин область).
- Д. И. Менделееван цӀе йолу Тобольскан пачхьалкхан социально-педагогически академи
Йукъараллаш, гуламаш, журналаш
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Д. И. Менделееван цӀе йолу Российн химин йукъаралла
- Йукъара а, прикладни а химин Менделееван гуламаш
Индустрин предприятиш
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Д. И. Менделееван цӀе йолу мехкдаьтта кечдеш завод Константиновски (Тутаевн кӀошт, Ярославлан область).
Литература
[бӀаьра нисйан | нисйан]- О. Писаржевский «Дмитрий Иванович Менделеев» (1949 шо; Сталинан совгӀат, 1951 шо)
Бонистика, нумизматика, филатели, сигиллати
[бӀаьра нисйан | нисйан]- 1984 шарахь, Менделееван 150 шо кхачар даздеш СССРх арахийцира юбилейн ахча цхьа сом.
- Менделееван сурт ду 1991 шарахь арахецна долу 100 Уралан франк цӀе йолу ахчан тӀехь.
- Дмитрий Менделеев марканаш тӀехь:
-
Муьран закон гучудаккхарн арахецна почтан блок
Билгалдахарш
[бӀаьра нисйан | нисйан]Литература
[бӀаьра нисйан | нисйан]- Меньшиков М. О. Памяти Д. И. Менделеева // Национальная Империя: Сборник статей / М. О. Меньшиков / Составление, вступ. статья, послесловие М. Б. Смолина; Православный центр имперских политических исследований.. — М.: Имперская традиция, 2004. — С. 108-111. — 512 с. — 3 000 экз. — ISBN 5-89097-052-6. (в пер.)
- Летопись жизни и деятельности Д. И. Менделеева / Ответственный редактор А. В. Сторонкин. — Л.: Наука, 1984.
- Л. А. Чугаев. Дмитрий Иванович Менделеев. Биография русского гения // Экология и жизнь. — 2009. — № 1.
- Слетов П. В., «Менделеев», 1933. — 184 с. (Жизнь замечательных людей)
- Анатолий Нутрихин. Жаворонок над полем. Повесть о детстве Дмитрия Ивановича Менделеева/ 2004
Хьажоргаш
[бӀаьра нисйан | нисйан]![]() |
Дмитрий Иванович Менделеев Викилармехь |
- Менделеев Д. И. Периодический закон (DjVu). Т. 1. // Собрание сочинений в 3 томах — М.: Издательство Академии наук СССР — На сайте Руниверс
- Менделеев Д. И. Растворы (DjVu). Т. 2. (DjVu)]. Т. 2. // Собрание сочинений в 3 томах — М.: Издательство Академии наук СССР — На сайте Руниверс
- Менделеев Д. И. Периодический закон. Дополнительные материалы (DjVu). Т. 3. // Собрание сочинений в 3 томах — М.: Издательство Академии наук СССР — На сайте Руниверс
- Менделеев Д. И. Ещё о расширении жидкостей (Ответ профессору Авенариусу)(ТӀе цакхочу хьажорг). — СПб.: Тип. В. Демакова, 1884. — 18 с.
- Менделеев Д. И. Об опытах над упругостью газов(ТӀе цакхочу хьажорг). Сообщение Д. И. Менделеева в Императорском Русском техническом обществе — 21 янв. 1881 г. — СПб., 1881. — 22 с.
- Менделеев Д. И. Дополнения к познанию России(ТӀе цакхочу хьажорг). Посмертное издание. СПб.: А. С. Суворин, 1907. — 109 с. + I л. портрет.
- Менделеев Д. И. Изоморфизм в связи с другими отношениями кристаллической формы к составу(ТӀе цакхочу хьажорг). Диссертация, представленная при окончании курса в Главном педагогическом институте студентом Д. Менделеевым. — СПб., 1856. — 234 с.
- Менделеев Д. И. О сопротивлении жидкостей и о воздухоплавании(ТӀе цакхочу хьажорг): Вып. 1. — СПб.: Тип. В. Демакова, 1880. — 80 с.: табл.
- Менделеев Д. И. Заветные мысли (1905)
- Менделеев Д. И. Попытка химического понимания мирового эфира (1902)
ХӀара чекхбаккханза йаззам бу. ГӀодехьа Википедина, хӀара йаззам тӀебуьзна. |
Категореш:
- Адамаш абатца
- Бинарш 8 февралехь
- Бинарш 1834 шарахь
- Бинарш Тобольскехь
- Белларш 2 февралехь
- Белларш 1907 шарахь
- Белларш Петарбухехь
- Оьрсийн химикаш
- Оьрсийн физикаш
- Оьрсийн метрологаш
- Оьрсийн экономисташ
- Оьрсийн технологаш
- Оьрсийн геологаш
- Оьрсийн метеорологаш
- Оьрсийн педагогаш
- Российн химикаш
- Российн физикаш
- Российн метрологаш
- Российн экономисташ
- Российн технологаш
- Российн геологаш
- Российн метеорологаш
- Российн педагогаш