Чубарьян, Александр Оганович
Чубарьян Александр Оганович | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ալեքսանդր Օհանի Չուբարյան | ||||||||||||
![]() 2013 | ||||||||||||
Вина терахь | 1931 шеран 14 октябрь (90 шо) | |||||||||||
Вина меттиг | Москох | |||||||||||
Пачхьалкх |
![]() ![]() |
|||||||||||
Ӏилманан кхоче | истори | |||||||||||
Белхан меттиг | РӀА ЕИИ | |||||||||||
Ӏилманан дарж | историн Ӏилманийн доктор (1971) | |||||||||||
Ӏилманан цӀе |
профессор (1979), РӀА академик (2000) |
|||||||||||
Альма-матер | Кеп:МПУ истфак (1955) | |||||||||||
Ӏилманан куьйгалхо | Г. Н. Голиков, В. М. Хвостов | |||||||||||
СовгӀаташ |
|
|||||||||||
![]() |
Чубарья́н Алекса́ндр Ога́нович (эрм. Ալեքսանդր Օհանի Չուբարյան; вина 1931 14 октябрь, Москох) — советийн а, российн а историк, керлачу Европин историн а, дуьненаюкъара юкъаметтигийн историн а областера говзанча. Историн Ӏилманийн доктор (1971), профессор (1979), РӀА бакъволу декъахо (2000). Российн пачхьалкхан совгӀатан лауреат (2013).
РӀА Юкъара историн институт Ӏилманан куьйгалхо, ПАГӀУ президент. Российн историкийн къоман комитетан председатель, Российн историн юкъараллин сопредседатель, РИОКх экспертан историн комиссин председатель.
Биографи[нисйе бӀаьра | нисйе]
Вина эрмалойн доьзалехь. Да — Чубарьян Оган Степанович, библиотекаӀамориг дуьненаюкъара репутацица[1], профессор, автор а, редактор а дуккха библиотекаӀаморехь долу жайнин а, яззамийн а, «ССРС библиотекаш» (1964—1975; 1973 шарахь дуьйна — «Советийн библиотекаӀамор») гуламан коьрта редактор, 1969—1972 шерашкахь В. И. Ленинан цӀарах ПБ директоран декхарш кхочушдийриг.
ТӀех дика мах хадорца чекхъяьккхира МПУ историн факультет 1955 шарахь[2], ткъа ССРС ӀА историн институтан аспирантура 1959 шарахь. А. О. Чубарьянан дипломан болх а, кандидатан диссертаци а яздинера 1918 шеран Брестан машарах лаьцна[3].
1958 шарахь дуьйна болхбеш ву Историн институтехь (1968 шарахь дуьйна — Ерриг юкъара историн институт): лахара Ӏилманан белхало, 1963 шарахь дуьйна — Ӏилманан координацин секретарь, 1972 шарахь дуьйна — декъан куьйгалхо, 1988—2015 шерашкахь — институтан директор. ССРС ӀА Историн декъан Ӏилманан секретарь (1966—1973). 1960—1970-гӀа шерашкахь оццу хенахь хьехархо болх бира МПДЮИхь а, АГӀМ Дипломатин академехь а. 1971 шарахь чекхдаьккхира «В. И. Ленин а, советийн арахьара политика кхоллаялар (1917—1922)» теманца докторан диссертаци. 1994 шеран 31 мартехь дуьйна РӀА декъахо-корреспондент историн декъехь (ерриг юкъара истори), академик 2000 шеран 26 майхь дуьйна.
ССРС Историкийн къоман комитетан вице-президент (1970—1991), РИКъК председатель. Хаьржира Европин хӀокху заманан историн дуьненаюкъара ассоциацин вице-президент (1973 шарахь дуьйна), Историн Ӏилманийн дуьненаюкъара комитетан бюрон декъахо а, вице-президент а а (1990—2000), Российн а, Австрин а, Российн а, Германин а, Российн а, Латвин а, Российн а, Литван а, Российн а, Румынин а, Российн а, Украинин а Историкийн комиссийн сопредседатель (1997 шарахь дуьйна). Российн историкийн-архивистийн юкъараллин президент (1996—2006). Российн гуманитарин дешаран центран хьалхара ректор а, декан а (ГӀПАУ); РПГУн дозанал арахьара историн центран куьйгалхо. ЛПД мехкийн историн институцийн ассоциацин президент. Ерригроссийн «Историн а, юкъараллаӀаморан а хьехархойн ассоциаци» юкъараллин кхолламан председатель.
РФ ЛАК историн экспертан кхеташонан председатель (1999—2007), Российн Федерацин Президент волчура Ӏилманан, технологин, дешаран тӀегӀанера кхеташонан декъахо (2001—2012), РФ Правительствон Динан юкъараллин белхан комиссин декъахо (2007 шарахь дуьйна). 2009—2012 шерашкахь хиллачу Российн лааман зие деш истории харцъян гӀертаран дуьхьало яран комиссин юкъахь лаьттина. 2007 шарахь дуьйна — «Фонд „Дерриг дуьненан новкъалеларан энциклопеди“» коммерцин боцу кхолламан Ӏилманан кхеташонан куьйгалхо, 2015 шарахь дуьйна — лакхара дешаран системера «46.00.00 Истори а, археологи а» говзаллийн а, кечаман агӀонийн а яккхий йина тобанийн Федералан дешаран-методикин юкъараллин председатель[4]. РӀА президиумера Российн дуьненаюкъара гӀуллакхийн кхеташонан а, Российский Пагуошан комитетан а декъахо, Российн Президентан кандидатан В. В. Путинан 2018 шеран харжамашкахь тешам белла стаг.

«Европейский альманах», «Историческое пространство. Проблемы истории стран СНГ», «Международный журнал социальных наук», «Одиссей. Адам исторехь», «Россия и Балтия», «Цивилизации», «Cold War History» муьран арахецараллин коьрта редактор; «ТӀеман-историн журналан», «Российн Ӏилманан академин хаамча», «Керла а, таханлера а истори», «Юкъараллин Ӏилманаш а, таханлера зама а», «Архивистан хаамча» журналийн редколлегин декъахо.
Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]
- ↑ Wedgeworth, Robert. World Encyclopedia of Library and Information Services. Chicago: American Library Association, 1993.
- ↑ Чубарьян Александр Оганович // Энциклопедический словарь Московского университета: Исторический факультет / Под общ. ред. С. П. Карпова. — М.: Изд-во МГУ; РОССПЭН, 2004. — С. 508. — 544 с. — 2000 экз. — ISBN 5-8243-0565-X.
- ↑ «Визави с миром»: Александр Чубарьян, директор Института всеобщей истории, академик РАН
- ↑ Приказ Министерства образования и науки РФ № 1220 от 27.10.2015(ТӀе цакхочу хьажорг)
Литература[нисйе бӀаьра | нисйе]
- Современная советская историография (всеобщая история). — М., 1985. — С. 180—181.
- Международные исследования в России и СНГ. Справочник. — М., 1999. — С. 316.
- Чернобаев А. А. Историки России. Кто есть кто в изучении отечественной истории. — Саратов, 2000. — С. 566.
Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]
- Профиль Александра Огановича Чубарьяна РlА официалан сайтехь
- Профиль Александра Огановича Чубарьяна на официальном сайте НАН РА
- Страница на сайте ИВИ РАН
- Страница на сайте РГГУ
- Страница на сайте НИУ ВШЭ
- Страница на сайте Всероссийской ассоциации учителей истории и обществознания
- Страница на сайте «Известные учёные»
- Статья в энциклопедии «Всемирная история»
- Биография в справочнике РСМД
- Историческая справка на сайте Архива РАН
- Севостьянов Г. Н. Юбилей академика
- Публикации Архивйина 2015-07-04 — Wayback Machine в «Российской газете»
- Нельзя делать историю заложницей современной политики (интервью газете «Известия»)
- Хорошо иметь деидеологизированный учебник. Но на практике это сложно (интервью газете «Известия»)
- Государственность — общая черта всех режимов в России (интервью газете «Известия»)
- История убивает Ивана Грозного (интервью «Российской газете»)
- Важно только не политизировать историю, и тогда место в ней найдется всему (интервью газете «Коммерсантъ»)
- О пользе и вреде истории для жизни (интервью порталу «Научная Россия»)
- Бинарш 14 октябрехь
- Бинарш 1931 шарахь
- Адамаш абатца
- Бинарш Москохахь
- Историн Ӏилманийн докторш
- РӀА баккъала болу декъашхой
- «Даймехкан гӀуллакхдарна» II тӀегӀан орденан кавалераш
- «Даймехкан гӀуллакх дарна» III тӀегӀан орденан кавалераш
- «Даймехкана динчу гӀуллакхашна» 4 тӀегӀанера орденан кавалераш
- Сийлаллин орден елла нах
- «Сийлаллин Билгало» орден елла нах
- «Беркате гӀуллакхашна» къастаман хьаьркца совгӀат динарш
- Сийлаллин легионан орденан кавалераш
- ФРГ гӀуллакхдарна орденан эпсарш
- Сийлахь Григорийн воккхачун орденан кавалераш
- РФ Пачхьалкхан совгӀатан лауреаташ
- Российн Федерацин Президентан Сийлаллин грамотица совгӀат динарш
- Ӏилманчаш абатца
- ССРС историкаш
- Российн историкаш
- РӀА Ерриг юкъара историн институтан директорш
- МПДЮИ хьехархой
- РФ АГӀМ Дипакадемин хьехархой
- Российн пачхьалкхан гуманитарин университетан хьехархой
- ПГӀПУ хьехархой
- Москохан лдм ректорш
- ЭЛИ Ӏилманан белхалой
- ССКП декъахой
- Е. В. Тарлен цӀарах совгӀатан лауреаташ
- РФ пачхьалкхан Ӏилманан а, технологийн а областера совгӀатан лауреаташ
- ПетрПУ сийлахь докторш
- Петарбухан гуманитарин профсоюзийн университетан сийлахь докторш
- РА КъӀА мехкал арахьара декъахой
- Норвегин Ӏилманийн академин декъахой
- Историн жайнийн автораш
- Российн Пагуошан комитетан декъашхой
- Святитель Макарийн, Москохан а, ерриг Русин а митрополитан орденан кавалераш
- Российн историкийн-архивистийн юкъараллин декъахой