Бартбуохар

ХӀокху терминан кхин а маьӀнаш ду, хьажа Бартбуохар (маьӀнаш).

Бартбуохар (лат. conflictus — Ӏоттавелларг) — социалан йукъаметтигехь хуьлу хьашташкахь, Ӏалашонашкахь, хьажаршкахь бартбуохар дӀадерзоран уггаре ира хьесап, иза хуьлу цуьнан декъахойн вуон эмоцешца йукъаметтиг йолуш^[1], уьш арайовлу адаман йукъара мехаллийн, низаман, бараман гуран чуьра.

Кхечу хьостехь йаздина Бартбуохар — коьртаниг политикин кхачонера Ӏоттадалар ду аьлла^[2]. Бартбуохар бартбуохар довзар олу Ӏилмано Ӏамадо. ТӀеман гӀуллакхехь Ӏамадо «Герзашца долу дов» Ӏилма.

Йукъара билгало[нисйе бӀаьра | нисйе]

Бартбуохар — хӀора агӀоно кхечу агӀонанца йогӀуш йоцу дуьхьала йолу шен позици лоцу хьал. Бартбуохар — индивидийн, тобанийн, цхьаьнакхетараллин башха йукъаметтиг, иза хуьлу цхьаьна ца догӀу хьажарх, позицехь, хьаштех. Бартбуохаран йу деструктиван а, конструктиван а функцеш.

Бартбуохаран агӀонаш хила тарло йукъараллин тобанаш, дийнатийн тобанаш, техникин системаш.

Бартбуохаран хьесапаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Ши агӀо[нисйе бӀаьра | нисйе]

Ши агӀо, йа оппозици, дуьхь-дуьхьала латтар ду, оццу хенахь вовшашца уьйр йу, шенан чохь латтадо цхьаьна ца даран потенциал, амма ша Ӏотта ца ло йа къовсам ца бо.

Жигаралла[нисйе бӀаьра | нисйе]

Жигаралла — бартбуохаран кхин хьесап ду, амма «къовсам» а, «дуьхьало» а кхетамашна синоним йолу жигаралла, иза хуьлийла дац бартбуохаран субъектан агӀор кхетаман хьелаша ло цхьа импульс йоцуш.

Бартбуохаран субъекташ[нисйе бӀаьра | нисйе]

Бартбуохаран субъект хилар — кхин цхьа хьесап. Субъект — бартбуохо хьал дан а, шен хӀуманах доьзна дов леларан Ӏаткъам бан а таро йолу жигара агӀо. Дукхах дерг, бартбуохаран субъектийн башха тайпана ойла йар девне хуьлу^[3].

Бартбуохарангенез[нисйе бӀаьра | нисйе]

Бартбуохарангенез — тӀехь лар йуьту, таханлера йукъараллин бартбуохаран кепийн кхоллайаларан а, кхиаран а хьесап. Финансийн-экономикин а, банкийн а гӀуллакхийн амалехь ду кхо вариант бартбуохар — арахьара, чоьхьара, институцин. Бартбуохарангенез цахедда диалектин кхолладаларан а, кхиаран а, шен хӀоъ чухула (бартбуохар) модернизацин долуш долу социалан реалаллин хьесап ду^[4].

Бартбуохаран фазанаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Цхьаццаннан хетарехь бартбуохаран фазанаш йу:

Бартбуохаран хьал кхолладалар
Бартбуохарах кхетар
Бартбуоьхна лелар гайтар
Бартбуохар кӀоргдар
Бартбуохар дерзор
Бартбуохарал хьалха. Хила тарло, нагахь, дов листар маслаӀатца хилча.

Бартбуохаран хьелашкахь леларан стратеги[нисйе бӀаьра | нисйе]

Таханлерачу Бартбуохар Ӏаморехь билгалйаьккхина субъектан бартбуохаран хьолехь леларан пхиъ стратеги а, иза листар а^[3]:

Волар — цхьа агӀо хӀуъа хилча а реза йу вукханца, амма шен дӀахаийта ца ваьхьа ойла йу.
Идар — бартбуохаран хьолех вадар.
МаслаӀат — шине а агӀонна мега сацам.
Къийсар — кхечу агӀонна жигара дакъа лацар.
ЦхьаьнагӀуллакхдар — шинне а пайденна болу сацам бийцабаккхар а, кхочуш бар а.

Бартбуохар дерзоран историн хьесапаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Йукъарлонаш лелочеран гӀоьнца бартбуохар машаре дерзор;
Къовсаме дерг листа рогӀехь гуламаш бар;
Сацам банза дерг «Цхьаьна ханна сацор», долуш долу карара хьал латторан барт;
Бартбуоьхнарш физикин агӀор бекъар (масала, пачхьалкхийн дозанехь пенаш дар);
Къовсамаш «ондачун бакъонца» ницкъаца берзор^[5]^[6].

Хьажа кхин а[нисйе бӀаьра | нисйе]

Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

↑ А. Я. Анцупов, А. И. Шипилов. Значение, предмет и задачи конфликтологии // Конфликтология. — М.: ЮНИТИ, 1999. — С. 81. — 551 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-238-00062-6.
↑ Конфликт // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 4 томах. — СПб., 1907—1909.
↑ ¹ ² А. Я. Анцупов, А. И. Шипилов. Структура конфликта // Конфликтология. — М.: ЮНИТИ, 1999. — С. 239. — 551 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-238-00062-6.
↑ Коростылева Н. Н. Мужчина и женщина. От конфликта к согласию: Исследование гендерного конфликтогенеза. М., 2005.
↑ Как разрешались конфликты: исторические казусы(ТӀе цакхочу хьажорг — истори).
↑ Как разрешались конфликты: исторические казусы (окончание)(ТӀе цакхочу хьажорг — истори).

Литература[нисйе бӀаьра | нисйе]

Международные трибуналы // Большая советская энциклопедия : в 66 т. (65 т. и 1 доп.) / гл. ред. О. Ю. Шмидт. — М. : Советская энциклопедия, 1926—1947.
Вдовина М. В. Межпоколенческие отношения: причины конфликтов в семье и возможные пути их разрешения // Знание. Понимание. Умение. — 2009. — № 3 — Социология.
Гришина Н. В. Психология конфликта. СПб., 2008.
Зубок Ю. А. Конфликты // Знание. Понимание. Умение. — 2005. — № 2. — С. 179—182.
Кратохвил С. Психотерапия семейно-сексуальных дисгармоний. М.: Медицина, 1991.
Луков Вал. А., Кириллина В. Н. Гендерный конфликт: система понятий // Знание. Понимание. Умение. — 2005. — № 1. — С. 86—101.
Основы психологии и педагогики: практикум для студентов всех специальностей и всех форм обучения / И. Г. Шупейко, А. Ю. Борбот, Е. М. Доморацкая, Д. А. Пархоменко — Минск : БГУИР, 2008.
Пископпель А. А. Конфликтное взаимодействие. М., 2013.
Сысенко В. А. Устойчивость брака. Проблемы, факторы, условия. М.: 1981.
Боголюбов Л. Н. Введение в обществознание — Москва: 2006

Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Конфликт и его разновидности
Типология конфликтов и эдипов конфликт Архивйина 2021-01-08 — Wayback Machine
Что такое конфликт Архивйина 2022-11-30 — Wayback Machine
Конфликты в нашей жизни Архивйина 2019-06-09 — Wayback Machine

[1] А. Я. Анцупов, А. И. Шипилов. Значение, предмет и задачи конфликтологии // Конфликтология. — М.: ЮНИТИ, 1999. — С. 81. — 551 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-238-00062-6.

[2] Конфликт // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 4 томах. — СПб., 1907—1909.

[autogenerated1-3] ¹ ² А. Я. Анцупов, А. И. Шипилов. Структура конфликта // Конфликтология. — М.: ЮНИТИ, 1999. — С. 239. — 551 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-238-00062-6.

[4] Коростылева Н. Н. Мужчина и женщина. От конфликта к согласию: Исследование гендерного конфликтогенеза. М., 2005.

[5] Как разрешались конфликты: исторические казусы(ТӀе цакхочу хьажорг — истори).

[6] Как разрешались конфликты: исторические казусы (окончание)(ТӀе цакхочу хьажорг — истори).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]