Бартбуохар

ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
Ломехь (Того) дуьхьало йийриш дуьхьала лаьтта полицина, 2017 шо
ХӀордан цӀомбергаш латар

Бартбуохар (лат. conflictus — Ӏоттавелларг) — социалан йукъаметтигехь хуьлу хьашташкахь, Ӏалашонашкахь, хьажаршкахь бартбуохар дӀадерзоран уггаре ира хьесап, иза хуьлу цуьнан декъахойн вуон эмоцешца йукъаметтиг йолуш[1], уьш арайовлу адаман йукъара мехаллийн, низаман, бараман гуран чуьра.

Кхечу хьостехь йаздина Бартбуохар — коьртаниг политикин кхачонера Ӏоттадалар ду аьлла[2]. Бартбуохар бартбуохар довзар олу Ӏилмано Ӏамадо. ТӀеман гӀуллакхехь Ӏамадо «Герзашца долу дов» Ӏилма.

Йукъара билгало[нисйе бӀаьра | нисйе]

Бартбуохар — хӀора агӀоно кхечу агӀонанца йогӀуш йоцу дуьхьала йолу шен позици лоцу хьал. Бартбуохар — индивидийн, тобанийн, цхьаьнакхетараллин башха йукъаметтиг, иза хуьлу цхьаьна ца догӀу хьажарх, позицехь, хьаштех. Бартбуохаран йу деструктиван а, конструктиван а функцеш.

Бартбуохаран агӀонаш хила тарло йукъараллин тобанаш, дийнатийн тобанаш, техникин системаш.

Бартбуохаран хьесапаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Ши агӀо[нисйе бӀаьра | нисйе]

Ши агӀо, йа оппозици, дуьхь-дуьхьала латтар ду, оццу хенахь вовшашца уьйр йу, шенан чохь латтадо цхьаьна ца даран потенциал, амма ша Ӏотта ца ло йа къовсам ца бо.

Жигаралла[нисйе бӀаьра | нисйе]

Жигаралла — бартбуохаран кхин хьесап ду, амма «къовсам» а, «дуьхьало» а кхетамашна синоним йолу жигаралла, иза хуьлийла дац бартбуохаран субъектан агӀор кхетаман хьелаша ло цхьа импульс йоцуш.

Бартбуохаран субъекташ[нисйе бӀаьра | нисйе]

Бартбуохаран субъект хилар — кхин цхьа хьесап. Субъект — бартбуохо хьал дан а, шен хӀуманах доьзна дов леларан Ӏаткъам бан а таро йолу жигара агӀо. Дукхах дерг, бартбуохаран субъектийн башха тайпана ойла йар девне хуьлу[3].

Бартбуохарангенез[нисйе бӀаьра | нисйе]

Бартбуохарангенез — тӀехь лар йуьту, таханлера йукъараллин бартбуохаран кепийн кхоллайаларан а, кхиаран а хьесап. Финансийн-экономикин а, банкийн а гӀуллакхийн амалехь ду кхо вариант бартбуохар — арахьара, чоьхьара, институцин. Бартбуохарангенез цахедда диалектин кхолладаларан а, кхиаран а, шен хӀоъ чухула (бартбуохар) модернизацин долуш долу социалан реалаллин хьесап ду[4].

Бартбуохаран фазанаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Цхьаццаннан хетарехь бартбуохаран фазанаш йу:

  1. Бартбуохаран хьал кхолладалар
  2. Бартбуохарах кхетар
  3. Бартбуоьхна лелар гайтар
  4. Бартбуохар кӀоргдар
  5. Бартбуохар дерзор
  6. Бартбуохарал хьалха. Хила тарло, нагахь, дов листар маслаӀатца хилча.

Бартбуохаран хьелашкахь леларан стратеги[нисйе бӀаьра | нисйе]

Таханлерачу Бартбуохар Ӏаморехь билгалйаьккхина субъектан бартбуохаран хьолехь леларан пхиъ стратеги а, иза листар а[3]:

  • Волар — цхьа агӀо хӀуъа хилча а реза йу вукханца, амма шен дӀахаийта ца ваьхьа ойла йу.
  • Идар — бартбуохаран хьолех вадар.
  • МаслаӀат — шине а агӀонна мега сацам.
  • Къийсар — кхечу агӀонна жигара дакъа лацар.
  • ЦхьаьнагӀуллакхдар — шинне а пайденна болу сацам бийцабаккхар а, кхочуш бар а.

Бартбуохар дерзоран историн хьесапаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • Йукъарлонаш лелочеран гӀоьнца бартбуохар машаре дерзор;
  • Къовсаме дерг листа рогӀехь гуламаш бар;
  • Сацам банза дерг «Цхьаьна ханна сацор», долуш долу карара хьал латторан барт;
  • Бартбуоьхнарш физикин агӀор бекъар (масала, пачхьалкхийн дозанехь пенаш дар);
  • Къовсамаш «ондачун бакъонца» ницкъаца берзор[5][6].

Хьажа кхин а[нисйе бӀаьра | нисйе]

Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  1. А. Я. Анцупов, А. И. Шипилов. Значение, предмет и задачи конфликтологии // Конфликтология. — М.: ЮНИТИ, 1999. — С. 81. — 551 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-238-00062-6.
  2. Конфликт // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 4 томах. — СПб., 1907—1909.
  3. 1 2 А. Я. Анцупов, А. И. Шипилов. Структура конфликта // Конфликтология. — М.: ЮНИТИ, 1999. — С. 239. — 551 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-238-00062-6.
  4. Коростылева Н. Н. Мужчина и женщина. От конфликта к согласию: Исследование гендерного конфликтогенеза. М., 2005.
  5. Как разрешались конфликты: исторические казусы(ТӀе цакхочу хьажорг — истори).
  6. Как разрешались конфликты: исторические казусы (окончание)(ТӀе цакхочу хьажорг — истори).
Викидошаман логотип
Викидошаман логотип
Викидошам чохь бу йаззам «бартбуохар»
Викидошаман логотип
Викидошаман логотип
Викидошам чохь бу йаззам «довдар»
Викидошаман логотип
Викидошаман логотип
Викидошам чохь бу йаззам «барт ба́р»

Литература[нисйе бӀаьра | нисйе]

Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]