ЦӀечу-Аьхке

ЦӀечу-Аьхке
	ДӀатесна эвла
ЦӀечу-Аьхке
	нох. ЦӀечу-Аьхке
	42°58′06″ къ. ш. 45°04′28″ м. д.HGЯO
Пачхьалкх	Росси
Регион	Нохчийчоь
КӀошт	ГаланчӀожан кӀошт
Истори а, географи а
Сахьтан аса	UTC+3
Бахархой
Бахархой	192 стаг (1890)
Къаьмнийн хӀоттам	нохчий
Динан хӀоттам	бусулба
Официалан мотт	Нохчийн мотт
Картин тӀехь

ЦӀечу Аьхке, ЦӀеча Аьхк (нох. ЦIечу аьхкие, ЦIий Iанийнчу аьхке) — Нохчийчоьнан Соьлжан кӀоштара дӀатесна эвла, хӀинца йохийна йу. XVIII бӀаьшо чекхдолуш — XIX бӀаьшо долалуш (кхин хьалха а хила тарло) орстхойн синмехаллин а политикин а центр хилла. ЦӀечой тайп схьадаьлла эвла^{[~ 1]}. 1890 шарахь эвлахь 25 керт хила, 192 бахархой хила, къам — нохчий^[1].

ЦӀе

ЦӀечу Аьхке эвлан цӀен этимологи маьӀна даьккхина талламхочо мохкӀаморхочо А. С. Сулеймановс: цӀеран хьалхара дакъа схьадаьлла цӀен а, кхаьрчан а, акхаройн а ЦӀа цӀе йолчу делин цӀарах, ткъа цӀеран шолгӀа дакъо билгалдоккху охьа доьду хи йа Ӏин. Кхин цӀе — ЦӀий Ӏанийнчу аьхке, дийцаршкахь кхузахь кхечу махкахошца цӀий Ӏанош тӀом хилла^[2].

Географи

Эвлан йоьхна гӀишлош кӀоштан центр йолу Сипсо-ГӀала станицин къилба-малхбузехьа йу, Фортанга хин аьтту берда тӀехь, Лакха Алкун йуьртан 4 км генахь^[2]. Уллора йарташ, Алкун йоцуш, къилбаседехь — ДаьттагӀа, къилбаседа-малхбузехь — Муьжичоь.

Истори

Талламхойн а, документийн а тоьшаллашца XVIII бӀаьшо чекхдолуш — XIX бӀаьшо долалуш, ЦӀечу Аьхке йара орстхой беха маьхкан синмехаллин а, политикин а центр^[3]. Шен йукъара дуккха а вайнехан къаьмнаш схьадевлла долу, нохчийн, гӀалгӀайн этногенезехь дакъа лаьцна йолу Лам-Аьккхи олу исторически регион йукъахь бара и мохк. ТӀаьхар хьенахь йерриг ГаланчӀож кӀошт меттахота йа белхан ду дӀа доьлхуш, цу белхан йукъа йохуш йу ЦӀеча-ахка а^[4].

Фамилеш

Билгалдахарш

Комменташ

↑ Нахи, как и представители некоторых других северокавказских народов, использовали сложную и не всегда однозначную систему названий для существовавших в их среде форм объединений, часто употребляя целый ряд терминов — тукхумы/шахары, тайпы, гары, некъи, ца, доьзалы и другие. В кавказоведении, применительно к крупным формам таких объединений, используется термин «вольные общества» или просто «общества».

Хьосташ

↑ ¹ ² ³ ⁴ Статистические таблицы населенных мест Терской области / изд. Терск. стат. ком. под ред. Евг. Максимова. — Владикавказ, 1890—1891. — 7 т. Т. 2. Вып. 7 : Грозненский округ. — 1891. — 107, [1 с. : табл. с. 60
↑ ¹ ² Сулейманов А. С. Топонимия Чечни. — Грозный: ГУП «Книжное издательство», 2006.
↑ Ахмадов Я. 3., Ахмадов Ш. Б., Багаев М. X., Хизриев X. А. История Чечено-Ингушетии (дореволюционный период)//Учебное пособие. — Грозный, 1991. — С. 50.
↑ https://chechnyatoday.com/content/view/22727

[2] Нахи, как и представители некоторых других северокавказских народов, использовали сложную и не всегда однозначную систему названий для существовавших в их среде форм объединений, часто употребляя целый ряд терминов — тукхумы/шахары, тайпы, гары, некъи, ца, доьзалы и другие. В кавказоведении, применительно к крупным формам таких объединений, используется термин «вольные общества» или просто «общества».

[Грозненский_округ-1] ¹ ² ³ ⁴ Статистические таблицы населенных мест Терской области / изд. Терск. стат. ком. под ред. Евг. Максимова. — Владикавказ, 1890—1891. — 7 т. Т. 2. Вып. 7 : Грозненский округ. — 1891. — 107, [1 с. : табл. с. 60

[С.-3] ¹ ² Сулейманов А. С. Топонимия Чечни. — Грозный: ГУП «Книжное издательство», 2006.

[4] Ахмадов Я. 3., Ахмадов Ш. Б., Багаев М. X., Хизриев X. А. История Чечено-Ингушетии (дореволюционный период)//Учебное пособие. — Грозный, 1991. — С. 50.

[5] ttps://chechnyatoday.com/content/view/22727

[1]

[~ 1]

[2]

[3]

[4]