Воккха-Хьаьжа агӀонан коде хьажар

{{Orphan|date=март 2016}}
{{Пачхьалкхан гӀуллакххо
| ЦӀе                    = Воккха-Хьаьжа
| Сурт                   = 
| Шоралла                = 250
| Суьртах лаьцна         = 

| Дарж               = 
| Муьран йуьххьехь        = 
| Муьран чаккхенгахь     = 
| Хьалха хилларг         = 
| Когаметтаниг           = 
| Ӏедалан куьйгалхо      = 
| Вице-президент         = 
| Президент              = 
| Паччахь                = 
| Губернатор             = 
| Вице-губернатор        = 

| Дарж2              = 
| Муьран йуьххьехь_2      = 
| Муьран чаккхенгахь_2   = 
| Хьалха хилларг_2       = 
| Когаметтаниг_2         = 
| Ӏедалан куьйгалхо_2    = 
| Вице-президент_2       = 
| Президент_2            = 
| Паччахь_2              = 
| Губернатор_2           = 
| Вице-губернатор_2      = 

| Дарж3              = 
| Муьран йуьххьехь_3      = 
| Муьран чаккхенгахь_3   = 
| Хьалха хилларг_3       = 
| Когаметтаниг_3         = 
| Ӏедалан куьйгалхо_3    = 
| Вице-президент_3       = 
| Президент_3            = 
| Паччахь_3              = 
| Губернатор_3           = 
| Вице-губернатор_3      = 

| Вина терахь           = 
| Вина меттиг           = 
| Кхелхина терахь       = 1843
| Кхелхина меттиг       = {{КхелхинМеттиг|Сесана|Сесанахь}}
| ДӀавоьллина           = 
| Пачхьалкх             = 
| Династи               = 
| Парти                 = 
| Тайпа                 = 
| Бакъ цӀе      = 
| Да                    = 
| Нана                  = 
| Зуда                  = 
| Бераш                 = АльмаӀсуд<ref name="№ 101-102">ГОСУДАРСТВЕННОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ «НАДТЕРЕЧНАЯ РАЙОННАЯ ГАЗЕТА «ТЕРКЙИСТ» 19 ДЕКАБРЯ 2008 г. № 101-102(596-597)</ref>
| Ӏилманан цӀе          = Шейх, Имам
| Корматалла            = Имам, имаман наиб 
| Динлелор              = [[Ислам]], [[тарикат]] (орден) [[Накшбандийя]]
| Дешар                 = 
| СовгӀаташ             = 
| КуьгтаӀор             = 
}}'''Воккха-Хьаьжа''' — кхел. 1843 ш.) — [[Ислам|бусулбани]]н динан Ӏилманхо а, [[XIX бӀешо|XIX бӀешарахь]] нохч-дегӀастанан эскаран хьаькам а. [[имам Шемал|Шемал]]ан наиб. Ӏовхан (Ӏовхойн-махкан) наиб<ref name="Шамхан Ледиев"/>.

== Биографи ==
=== Схьавалар ===
Воккха-Хьаьжа Нохчийчу мичара веъна билгала хууш дац, делахь Эндери эвлара веъна аьлла дуьйцу. Цхьана а документийн хьосташкахь билгалдина дац мичахь йа маца из вина аьлла, милаш хила цуьна дай муьлхачу къомах хила а. ХӀокху суфи жималехь а, къоналехь а хууш хӀума дац. Цхьаа архиван документаш дац, цуьна схьавалар дуьцуш. Воккха-Хьаьжас буьйцуш хила гӀумкийн мотт, цуьнах бух бина йаздо иза гӀумки хилла бохуш. Иза бакъ хила а мега делахь иза бакъдеш йа бакъдац аьлла чӀагӀдина дац. XVIII чакхе - XIX йуьхь бб. Къилбаседа Кавказехь гӀумкийн мотт официалан ца хилча а лоруш бара Къилбаседа Кавказан къаьмнийн йукъахь коьрта мотт санна. Иштта Воккха-Хьаьжас а буьйцуш хилла гӀумкийн мотт<ref name="риу-грозный.рф">{{cite web
|url = http://риу-грозный.рф/index.php/2013-11-17-17-33-18/svyatye-mesta-chr/item/843-%D1%82%D0%B0%D1%88%D1%83-%D1%85%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8
|title = Ташу-Хаджи
|publisher = Российский Исламский университет имени Кунта-Хаджи
|date = 2013
|accessdate = 2019-04-24
|archiveurl = 
|archivedate = 
}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190711065534/http://xn----ftbmbixfmd1a8g.xn--p1ai/index.php/2013-11-17-17-33-18/svyatye-mesta-chr/item/843-%D1%82%D0%B0%D1%88%D1%83-%D1%85%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8 |date=2019-07-11 }}</ref><ref name="Шамхан Ледиев">{{cite web
|url = http://vesti95.ru/2014/03/zhizn-i-uchenie-tashu-hadzhi-sayasanskogo/
|title = Жизнь и учение Ташу-Хаджи Саясанского «Вести Республики»
|publisher = Шамхан Ледиев
|date = 07.03.2014
|accessdate = 2019-04-24
|archiveurl = 
|archivedate = }}</ref>.

Сесанара воккху стага дийцарехь Воккха-Хьаьжас муьлххачу къомах хилла бохуш долу хаттарна ша делла жоп<ref name="Хатуев Ӏабдулхьамид">{{cite web
|url = http://zontaroy.org/?page_id=74&fbclid=IwAR0cPQLVu990xhYhquQ09URkhRQ28e4zhsynPnQGtiFadVDlId4fxFNYssM
|title = Ташу-Хьажин весет
|publisher = Хатуев Ӏабдулхьамид
|date = 3-г1а октябрь 2008 шо
|accessdate = 2019-04-24
|archiveurl = 
|archivedate = 
}}{{ТӀе цакхочу хьажорг|date=May 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>:
{{цитата|Давуда тIаьхьенах ву со. Къомах гIумки ву со. Тайпана цIонтаро ву со, – аьлла.}}

=== ТӀамехь дакъалацар ===
<!-- В Чечне между Ташав Хаджи и Уды-Муллой возникла междоусобная война между двумя соперниками, оспаривавшими друг у друга владычество на Северо-Восточном Кавказе. Оба они были абреками, примкнули мюридам, и после смерти Гамзат-Бека покушались на его место; но видя решительное преимущество Шамиля, они оставили ему Дагестан, а сами действовали в Чечне. Соперничество их кончилось весною 1839 года когда Уды-Муллы умер. Оставшись один в Чечне, Ташав-Хаджи готовился делать набеги на покорные нам Кумыкские и Чеченские селения и на самую линию; убежище его было в Саясани, Ичкеринском селении, на правом берегу Аксая<ref>Описаніе военныхъ дѣйствій 1839 года въ Сѣверномъ Дагестанѣ.. Авторы: Дмитрий Алексеевич Милютин</ref>.
 -->

== Доьзал ==
Сесанахь цо шеъ зуда йалина, цуьна вара кӀант<ref name="Аза Тутуева"/> АльмаӀсуд, зиярат ду Сесанахь<ref name="№ 101-102"/>, йоӀ<ref name="Аза Тутуева">[http://vesti95.ru/2014/03/svyatoe-mesto-ziyarat-tashu-hadzhi/ Святое место — зиярат Ташу-хаджи]</ref>. Боба-хьаьжа - Воккха-Хьаьжин дайн гергара стаг. Иза хилай тайпа Дишний.ДӀавоьллина ву Эндери (ДегӀаста)<ref>ГОСУДАРСТВЕННОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ «НАДТЕРЕЧНАЯ РАЙОННАЯ ГАЗЕТА «ТЕРКЙИСТ» 28 НОЯБРЯ 2008 г. № 95-96 (590-591)</ref>. Кхечу хаамашца иза хила Воккха-Хьаьжин да{{sfn|Сулейманов|2006|с=693}}.

== Билгалдахарш ==
{{Билгалдахарш}}
== Литература ==
* {{статья|автор=А. Б. Закс. |заглавие=Ташев-Хаджи |издание=[[Вопросы истории]] |год=1993 |номер=4 |страницы=140—145}}
* {{статья|ссылка=http://www.orientalstudies.ru/rus/images/pdf/a_sharafutdinova_1977.pdf |автор=Шарафутдинова Р. Ш. |заглавие=Письмо наиба Ташев-Хаджи к Шамилю |издание=Письменные памятники Востока: Историко-филологические исследования |тип=ежегодник |место=М. |издательство=[[Наука (издательство)|Наука]] |год=1977 |страницы=86—89}}

* {{книга
 | автор         = [[Сулейманов, Ахьмад Сулейманович|Сулейманов А. С.]]
 | заглавие      = Топонимия Чечни
 | ответственный = Ред. Т. И. Бураева
 | ссылка        = https://books.google.ru/books?id=fkwMAQAAMAAJ&dq=%D1%82%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F+%D1%87%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8+2006&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjcjNDKgJTaAhWLFiwKHWZFDuYQ6AEIKDAA
 | место         = Грозный
 | издательство  = ГУП "Книжное издательство"
 | год           = 2006
 | тираж         = 5000
 | страниц       = 711
 | isbn          = 5-98896-002-2
 | ref           = Сулейманов
}}
{{кечдар}}

[[Категори:Наибаш]]