Украина (хьешан цӀа, Москох)

Хьешан цӀа
Хьешан цӀа «Украина»
Radisson Collection Hotel Moscow
55°45′06″ къ. ш. 37°33′51″ м. д.
Пачхьалкх	Росси
Москох	Кутузовн проспект, 2/1
Архитектурин хатӀ	сталинан ампир
Проектан автор	Аркадий Мордвинов Вячеслав Олтаржевский Павел Красильников
Архитектор	Мордвинов, Аркадий Григорьевич[d]
Йиллина терахь	1953
ГӀишлойар	1953—1957 шераш
Статус	РФ къаьмнийн оьздангаллин тӀаьхьенан объект регионального значения. Рег. № 772311380910005 (ЕГРОКН). Объект № 7700321000 (БД Викигида)
Локхалла	206 метр
Хьал	болх беш йу (2018 шарахь)
Сайт	ukraina-hotel.ru​(оьр.)
Медиафайлаш Викилармехь

«Рэдиссон Коллекшн» машанан хье́шан цӀа «Украи́на» — сталинан лекха цӀенойх ворхӀалгӀа а, тӀаьххьара а лекха цӀа, дина Москохан Кутузовн проспектехь 1953—1957 шерашкахь архитекторийн Мордвинов Аркадийн, Олтаржевский Вячеславан а, коьрта конструкторан Красильников Павелан а проектаца .

ГӀишло йина сталинан ампир олучу хотӀехь, лаьтта кхаа декъех. Йуккъерниг царех лаьтта 34 гӀотах, цуьнан локхалла 206 метр ю (цунна йукъахь 73 метр чӀу а бу). АгӀонашкара дакъошкахь йу 250 квартира, уьш, тардолуьйту, йина Хрущёв Никитас омар делла.

ГӀишло долайаьккхина 2005 шарахь, 2007 – 2010 шерашкахь иза кечйеш йара, цул тӀаьхьа дӀадиллира «Рэдиссон Ройал, Москох» цӀе тиллина хьешан цӀе — оцу хенахьгӀалахь уггаре сий долу.

Истори

Калининан проспект тӀера (Керла Арбат) хьешан цӀа гар, 1967 шо

Хьалхара истори

Даймехкан архитекторша Москохахь лекха гӀишлош йаран таро жигара йийца йаьккхира 1917 шеран революцил тӀаьхьа. Царна йукъахь — Лубянкин майданара стигал-бохьан ХБЛКх проект, иза йинера Кринский Владимира 1923-гӀа шарахь. Оццу шарахь вежарий ВеснингӀар кховдийра Къинхьегаман гӀалин проект, цуьнан лекха дакъа 132 метр бӀов йара.

Правительствос Советийн Союзан коьрта шахьар йухайан архитекторийн лаамна гӀолоцура, амма и гӀарайевлла гӀишлойн проекташ йийцайахар дахделира дуккха шерашка. 1935-гӀа шарахь бен ца кхайкхийра Советийн гӀала а, масех лекха цӀа а тӀаьхьуо дарах. Пхи шо даьлча архитекторо Чечулин Дмитрийс нахала йаьккхира 24 этажан йукъараллин гӀишлон проект Дорогомиловра Москох-эркан ногнашкахь — оцу меттигехь хьалайира «Украина» хьешан цӀа. Эскизаш зорбатуьйхира «Москохахь гӀишлошйар» журналан 11-14 лоьмаршкахь. Оцу проектан берриг кечамаш меллаша беш бара, ткъа Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом баьлча белхаш совцийра.

Лекха цӀенойн проект

Хьешан цӀа а, Кутузовн проспект а гар, 2008 шо

Советийн правительство ца йитира стигал-баххьаш даран ойла. 1947 шеран 13 январехь ВКП(б) ЦК секретара Сталин Иосифа куьг йаздина «Москохахь дукхагӀотийн гӀишлошйарех лаьцна» ССРС Министрийн Кхеташонан сацамна. Цхьацца историкаша лору, и ойла кхочуш йина йеккъа Сталинан лаамца, цунна лаара Москохахь шен заманан архитектурин иэсаш йан. ТӀеэцначу сацамехь хьахийна йацара Дорогомиловера гӀишло. Амма 4 пуктехь хьахийера Ленинградан шоссехь «Динамо» стадионан гергахь 26 гӀат йолу хьешан цӀийнан а, хӀусамийн а гӀишло йан йеза аьлла. Мордвиновн, Министрийн кхеташонан архитекторийн гӀуллакхан комитетан векалан санна, проектан экспертиза йан йезара, правилеьстве чӀагӀйайта гӀишлойаран план гайта йезара. Болх дӀабелира йеза индустрин предприятеш йаран министраллин. Хьешан цӀийнан проект кечйар тӀедиллира архитекторшна Мордвинов Аркадина а, Олтаржевский Вячеславана а, коьрта конструкторна Красильников Павелна а.

Архитектура а, хатӀ а

Хьешан цӀа гар, 2008 шо

1930-гӀа шерашкахь Советийн Союзехь кхолладелира керла архитектурин хатӀ, тӀаьхьа цунна цӀе йелира «сталинан ампир». Цуьнан амале аматаш йарс гӀилонан йоккхалла а, дахаран хӀусмашна тӀаьхь а дуккха декоративан дакъалгаш хилар. Декоративан кечдар къаьстара эклекталлица: классикин ордерашца цхьаьна лелайора хӀокху заманан сийлаллаш, масала, маьрсийн, пхи са болу седарчийн, советийн къинхьегамхочун жамӀ дина вастийн суьрташ.

Хьешан цӀа Украина кинохь

• «Тешаме накъостий» (1954) кинофильмехь хьешан цӀа гайтина йечу муьрехь.
• Хьешан цӀе гайтина «Хаттабан воккха стаг» (1956) фильмехь а, «Бригада» (2002) телесериалехь а.
• «Сийлахьверг» (1997) фильм чохь хуьлу коьрта хиламаш хьешан цӀа чохь хуьлу.
• «Къилбаседанан нур дагар» фильман (2001) доккхаха долу дакъа даьккхина хьешан цӀийнан чохь даьккхина.

• Хьешан цӀа чохь сецира Коннери Шонан «Оьрсийн цӀа» (1990) фильман турпал а, Крейг Дэниелан «Малик» (2005) фильман а турпал.

Литература

• Вострышев М. И., Шокарев С. Ю. Вся Москва от А до Я. Энциклопедия. — М.: Алгоритм, 2011. — 1064 с.
• Гацунаев К. Н. Героико-патриотические мотивы в московской архитектуре 1940-1950 гг. // Вестник МГСУ. — 2015. — № 8. — С. 18–29. — ISSN 1997-0935.
• Добренькая М. В. «Сталинские высотки» на фотографиях: возведение и бытование в свете идеологии // Вестник РГГУ. — 2013. — № 9. — С. 169–177. — ISSN 2073-6355.
• Иконников А. В. Архитектура Москвы. XX век. — М.: Московский рабочий, 1984. — 222 с.
• Кружков Н. Н. Высотки сталинской Москвы. Наследие эпохи. — М.: Центрполиграф, 2014. — 365 с. — ISBN 978-5-227-04542-3.
• Олтаржевский В. К. Строительство высотных зданий в Москве. — М.: Гос. из-во лит-ры по строительству и архитектуре, 1953. — 215 с.
• Рогачёв А. Проспекты советской Москвы. История реконструкции главных улиц города. 1935–1990. — М.: Центрполиграф, 2015. — 215 с. — ISBN 978-5-227-05721-1.
• Хазанова В. Э. Из истории советской архитектуры 1917–1925 гг. / Афанасьев К. Н.. — М.: Издательство Академии наук СССР, 1963. — 250 с.
• Хмельницкий Д. С. Архитектура Сталина. Психология и стиль. — М.: Прогресс-Традиция, 2007. — 560 с. — ISBN 5-89826-271-7.
• Шашкова Н.О. История, историко-культурное значение и современное использование наследия советской архитектуры: гостиница «Ленинградская» // Пространство и Время. — 2014. — № 1. — С. 176—186. — ISSN 2219-4525.

Хьажоргаш

• Гостиница «Украина» на сайте СовАрх.ру
• Официальный сайт гостиницы
• Гостиница Radisson Collection на официальном сайте Raddisson