Тимарлан

1000 йукъара цхьа йаззам
ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
(Тамерлан тӀера хьажжина кхуза)
Тамерлан
ГӀуллакхан тайпа ТӀемло
Вина терахь 1336 шеран 9 апрель({{padleft:1336|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:9|2|0}})
Вина меттиг Ходжа-Ильгар, Кеш (хӀинца йу Шахрисабз, Узбекистан)
Кхелхина терахь 1405 шеран 18 февраль({{padleft:1405|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:18|2|0}}) (68 шо)
Кхелхина меттиг Отрар, Чимкентан уллехь (хӀинца йу Шымкент, Кхазакхстан)
Корматалла Тимуридийн империн эмир
Да Тарагай
Нана Текина-хатун
Зуда
  • Турмуш ага
  • Ульджай-туркан ага
  • Сарай-мульк ханым
  • Улус ага
  • Ислам ага
  • Туман ага
  • Тугди-би
  • Дильшад ага
  • Чолпан-мульк ага
  • Тукал ханым
  • Кутлуг ага
  • Туглук-текин
Бераш

кӀентий:

йоьӀарий:

Тамерлан Викилармехь

Тамерлан (Тиму́р; 1336 шеран 9 апрель[1][2], с. Ходжа-Ильгар, таханлера Шахрисабз, Узбекистан — 1405 шеран 18 февраль, Отрар, таханлера Кхазакхстан; чагатайн маттахь تیمور (Temür‎, Tēmōr) — «эчиг») — Азин а, Кавказан а, Российн а исторехь доккху дакъа лаьцна Йуккъерачу Азера даккхархо, гӀарваьлла баьчча, 1370 шо дуьйна эмир. Самаркандехь коьрта гӀала йолу Тимуридан империн а, династин а бухбиллинарг.

Тимур Самаркандехь йолу тойнехь
Тимуран йижарийн мавзолейш Самаркандехь
Мавзолей Рухабад Самаркандехь
Чагатайн ханствон карта
Тимурас йаьккхинарг
Тимур Балх гӀапан го лацар 1370 шарахь
Тимуран тронан тӀулг
Тамерланан пачхьалкх
Тимура Дашо Ордан тӀелата вахар 1391 шарахь
Тимура Дашо Ордан тӀелата вахар 1395 шарахь
Тимур Инди вахар
Тимурс эшаво Египтан султан Насир адин Фарадж.
Тимур Османийн империн тӀелатар
Тимурс Карл VI Францин паччахье йаздина кехат 1402 шарахь

Бераш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Тимуран кӀентийн Джахангиран а, Умар-шейхан а мавзолей Шахрисябзехь

Тимуран виъ кӀант вара:

пхи йоӀ а йара:

Тимуран мавзолей Самаркандехь
Тимуран мавзолей Самаркандехь
Италехь диллина Тимуран сурт XVI бӀешарахь
Французийн художникас диллина Тимуран сурт XVI бӀешарахь
Тимурс йина Ходжи Ахмед Ясавин мавзолей Туркестанехь
1941 шеран 22 июнехь арахецна «Извести» газетан тӀера статья

Суьрташ тӀехь[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • Хлебовский, Станислав, «Тимурас Баязид хьалацар» цӀе йолу сурт диллинарг (1878 шо).
  • Василий Верещагин, «Тамерланан неӀарш» а (1872 шо) и «ТӀеман апофеоз» а (1871 шо) цӀе йолу суьрташ дехкинарг.[4][5]
  • «Тимуран зезагаш» (1933 шо) — автор Николай Рерих.

Виццавар[нисйе бӀаьра | нисйе]

Тамерланан 660 шо кхачар даздеш арахецна почтан блок (Узбекистан)
  • Темир, Тамерлан, Темирлан Тимур хӀинца а яржина цӀераш йу кавказан а, тюркийн а халкъанаш йуккъехь.
Тамерланан юхьасибат меттахӀоттаяр цуьна туьтица.Михаил Михайлович Герасимов, 1941 шо

СССРехь Тимур цӀе йолуш хилла бевзаш болу нах:

  • Михаил Фрунзен кӀант, лётчик—истребитель, Сийлахь-боккха Даймехкан тӀеман декъашхо , Советски Союзан турпал Тимур Фрунзе;
  • Аркадий Гайдаран кӀант контр-адмирал, йаздархо, журналист Тимур Гайдар;
  • Аркадий Гайдарс йазйина книгин турпалхо «Тимур а, цуьна тоба а».
  • Таханлера Узбекистанехь йисна шортта неха дагахь Тимуран цӀерца йозна хьехаш а, нах беха меттигаш а, кхийолу объекташ а.[6]
  • Ташкентан юккехь йу «Амир Темуран сквер» (Узбекистан) (хьалха хилла цӀе — «Константиновски сквер», цул тӀаьхьа Октябран Революцин сквер).
  • Тамерланан памятник хӀоттина Шахрисабзехь Тамерланас йина йолу Ак-Сарайн гӀаланан уллехь.
  • Тамерланан памятник йу Самаркандехь. Тимур гойтуш ву гӀентахь шина куьйгаца туран тӀетоьвжина Ӏаш.
  • 1996 шарахь Ташкентехь хьайиллира Тимуридан Историн Халкъан музей.
  • 1996 шарахь Узбекистанехь кхоьллинера Темур амиран орден.[7]
  • 1996 шарахь Узбекистанехь Тамерланан сий деш арахецнера почтан блок.

Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  1. Жан-Поль Ру. Тамерлан. М., 2005
  2. Джастин Мароцци. Тамерлан: Завоеватель Мира. М., 2008
  3. Му‘изз ал-ансаб (Прославляющее генеалогии). Введение, перевод с персидского языка, примечания, подготовка факсимиле к изданию Ш. Х. Вахидова. // История Кхазакхстана в персидских источниках. Т.3. Алматы: Дайк-Пресс, 2006, с.120
  4. Биография Верещагина Василия Васильевича. veresh.ru. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 23 августехь.
  5. 50 биографий мастеров русского искусства. Л., Аврора. 1970. С.170
  6. Памятники Природы Узбекистана — Вековые деревья, Пещеры, Петроглифы, Озера, Скалы, Потухший вулкан / Monuments of nature in Uzbekistan
  7. УзА: 26 апреля — день учреждения ордена Амира Темура Архивйина 2014-05-17 — Wayback Machine

Литература[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • Ибн Арабшах. История эмира Тимура = Аджайиб ал-макдур фи тарих-и Таймур. — 2-е изд. — Ташкент: Институт истории народов Средней Азии имени Махпират, 2007.
  • Катанов Н. Ф. Предание тобольских татар о грозном царе Тамерлане // Ежегодник Тобольского губернского музея : журнал. — Тобольск, 1898. — Т. IX. — С. 50-52.
  • Лемб Г. Тамерлан. Потрясатель вселенной. — М.: Вече, 2008—340 с.
  • Мароцци Дж. Тамерлан: Завоеватель мира. Пер. с англ. — М.: АСТ, АСТ Москва, Полиграфиздат, 2011. — 464 с.: ил., 3 000 экз., ISBN 978-5-17-064504-6, ISBN 978-5-271-34553-1, ISBN 978-5-421-50398-9
  • Ру Ж.-П. Тамерлан. — М.: Молодая гвардия, 2007. — 295 [9] с.: ил. — 4-е изд. (Жизнь замечательных людей: сер. биогр.; вып. 1063) — пер. с фр. Е. А. Соколова; послесл. В. Л. Егорова; прил.
  • Шараф ад-Дин Али Язди. Зафар-наме. Ташкент, Сан’ят, 2008, 484 с.
  • Хильда Хукхэм «Властитель семи созвездий» 1995, Ташкент, издательство «Адолат».
  • Стенли Лэн-Пуль. Мусульманские династии. Издательская фирма «Восточная литература» РАН, издательская группа «Муравей», перевод с английского с примечаниями В. В. Бартольда, 2004.
  • «Уложение Тимура» Издательство литературы и искусства имени Гафура Гуляма, Ташкент. Перевод с персидского Хамидуллы Караматова, под научной редакцией Б. Ахмедова, автор предисловия, примечаний и комментариев Б. Ахмедов, 1999.

Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]