Сатурн

1000 йукъара цхьа йаззам
ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
Сатурн

Кассини цIе йолу космосан аппаратас деккхина Сатурнан сурт
Орбитан характеристикаш
Перигелий 1 353 572 956 км
9,048 а. е.
Афелий 1 513 325 783 км
10,116 а. е.
Эксцентриситет орбиташ (e) 0,055 723 219
Сидеран мур тӀедерзор 10 759,22 де (29,46 шо)[1]
Синодан мур тӀедерзор 378,09 де
Орбитан чехкалла (v) 9,69 км/с
Орбитан охьане (i) 2,485 240°
5,51° (Маьлхан экваторан хьаьжна)
Гоьдолу шадан дохалла (Ω) 113,642 811°
Перицентран аргумент (ω) 336,013 862°
Спутникаш 62
Физикин характеристикаш-ref
Экваторан радиус 60 268 ± 4 км [2]
Полюсан радиус 54 364 ± 10 км [2]
ТӀехулан майда (S) 4,27×1010 км²[3]
Чухоам (V) 8,2713×1014 км³ [4]
Йозалла (m) 5,6846×1026 кг[4]
95 Дуьненан йозалла
Йуккъера дуькъалла (ρ) 0,687 г/см³ [2][4]
паргӀата охьакхетаран сихдалар на экваторе (g) 10,44 м/с²[4]
ШолгӀа космосан чехкалла (v2) 35,5 км/с[4]
Экватаран хьийзаран чехкалла 9,87 км/c
Хьийзаран мур (T) 10ч 34мин 13с ± 2с[5]
Семан охьатаӀар 26,73°[4]
Легар къилбседа полюса (δ) 83,537°
Альбедо 0,342 (Бондан альбедо)
0,47 (Геометрин альбедо)[4]
Гушйолу седан йокхалла от +1.47 до −0.24 [6]
Температура
 
мин. сред. макс.
1 баран локхалла
0,1 баран локхалла
Атмосфера
ХӀоттам:

~96 %Водород (H2)
~3 %Гелий
~0,4 %Метан
~0,01 %Аммиак
~0,01 %Дейтерид водорода (HD)
0,000 7 %Этан
Шенаш:
Аммиакан
Хин
Гидросульфид аммония (NH4SH)

Сату́рн — Маьлхан тӀера 6-гӀа планета а йу, Маьлхан системехь йоккхаллин 2-гӀа а йу Юпитеран тӀехьа. Сатурн, Юпитер, Уран, Нептун лоруш йу газан гиганташ. Сатурнан цӀе тиллина Шира Риман латталелоран делин цӀе. Сатурнан билгало йу марс (Юникод: ).

Сатурн хӀотталуш йу коьрта элемент водород йу. Кхийолу элементаш йу гелий а, кӀеззиг хи а, метан а, аммиак а, йеза элементаш а. Сатурнан йуккъехь йу ядро. Иза хӀотталуш йу йечигах а, никелех а, шах а. Цуьнан тӀоьхула чкъор ду эчиган водородех. Атмосфера тӀехьаьжча тийна хета, амма наггахь цун техь гучуйолу дукха хенахь летташ йолу йилбазмохаш. Механ чехкалла цкъацца 1800 км/сахьт кхочу. И мох Юпитеран тӀехь болчула чӀогӀа бу. Сатурнан магнитан майда йу 1 млн км Маьлхан агӀоне йаржина.

Сатурнан гонах йу йаккхий чӀагарш. Уьш хӀотталуш йу шенах а, тӀулгех а, ченах а. Сатурнан гонах хьийзаш йу 62 хууш йолу спутник. Царех массарелла а йоккханиг йу Титан. Иза йу Маьлхан системехь йоккхалина шозлугӀа (Юпитеран спутникан Ганимедан тӀехь). Титан йу Маьлхан системехь цхьаъ бен йоцу спутник атмосфера йолуш. Иштта иза йу Меркурел йоккха.


Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  1. Courtney Seligman Rotation Period and Day Length (ингалс.). cseligman.com. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 11 августехь. Теллина 2011 шеран 31 июлехь.
  2. 1 2 3 Yeomans, Donald K. HORIZONS System. NASA JPL (2006, 13 июль). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2007 шеран 25 июнехь. Теллина 2007 шеран 8 августехь.—Перейдите в "web interface" , выберите "Ephemeris Type: ELEMENTS", "Target Body: Saturn Barycenter" и "Center: Sun".
  3. NASA: Solar System Exploration: Planets: Saturn: Facts & Figures. Solarsystem.nasa.gov (2011, 22 март). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 5 октябрехь. Теллина 2011 шеран 8 августехь.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 Williams, Dr. David R. Saturn Fact Sheet. NASA (September 7, 2006). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 21 августехь. Теллина 2007 шеран 31 июлехь.
  5. Астрономы укоротили сутки на Сатурне. Lenta.ru (30 июля 2009). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 21 августехь. Теллина 2010 шеран 14 августехь.
  6. Schmude, Richard W Junior Wideband photoelectric magnitude measurements of Saturn in 2000. Georgia Journal of Science (2001). Теллина 2007 шеран 14 октябрехь.

Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]