Альцгеймеран цамгар

Альцгеймеран цамгар
МКБ-11	8A20
МКБ-10-КМ	G30.9, G30
МКБ-9-КМ	331.0, 290.1
OMIM	104300
DiseasesDB	490
MedlinePlus	000760
MeSH	D000544

Альцгеймеран цамгар- нейродегенеративан цамгар а ю, иштта деменцин уггаре яьржина кеп а ю. Хьалхара цунах лаьцна яздина 1907-чу шарахь немцойн психиатрин лоьро Альцгеймер Алоисо. Статистико ма-гайтара, кхузткъа пхи (65) шарал сов хан йолчу нахехь карайо и цамгар, цул сов юьххьера Альцгеймеран цамгар ю. Иза цуьнан наггахь бен йоцу кеп ю. 2006-чу шарахь и цамгар токхуш ткъе ялх миллион ялх бӀе эзар (26,6 млн) стаг вара. Ткъа 2050-чу шарахь иштта цамгар йолу нехан процент доьазза лакхаяла тарло.

Цкъа хьалха, цамгар халла хаалуш билгалонашца йолало, амма хан-зама яьлча и симптомаш чӀагӀ а луш дӀайоьду. Юьхьанцарчу муьрехь хаало йоццачу хенан эс (дагахьлаттар) талхар а, масала кесталха Ӏамийна хаам (информаци) дага ца боху.

Хьал чӀагӀдаларца гуттаренна эс хӀаллакхуьлу, къамел дар а, когнитиван белхаш а галдолу, ша-шен могашаллина зен ца дало. Цул сов, хьолехь ориентаци а ца яло. ТӀаьх-тӀаьхьа организман функцеш талхар бахьана долуш Ӏожалле воьрзу стаг. Сихаллехь лазаран билгалонаш гучуйовлар, цуьнан чӀагӀдалар а тайп-тайпана хуьлу. Диагноз билгаляьккхинчул тӀаьхьа кхиъ 3-9 шарахь деха адам. Цамгар йолаяларан бахьанаш хаа кӀорггера талламаш бина бац.

Хетарехь, гергга кхузткъа итт процентаца (70 %) и цамгар ден-ненан генашца стагана юьсу. Ткъа кхийолу (цомгуш хуьлуьйту) факторш ю коьртан лазарш а, депресси а, цӀийн Ӏаткъам совбаларан лазар (гипертони) а. Цамгар кхетар доьзна ду коьртан хье чохь атеросклероз а, нейрофибрилляран оьргаш а кхиарца. Кхидолу цамгаран бахьанаш дӀадаха, хила тарлуш йолу диагнозан баххаш ду:

• цамгаран истори а;
• когнитиван тестинган лоьраллин сурт хӀоттор а;
• цӀийн анализ а.

Дукхачу хьолехь хьалхара Альцгеймеран цамгаран билгалонаш гергарчарна нехан санна къанвалар ду моьтту. Цамгар билгалъяккха хьен хьесна таллар до. Хьекъалан балхо а, дегӀан меженаш меттах а яхаро а, диета ларъяро а Альцгеймеран цамгар чӀагӀъялар мелла а саца ян там бу. Амма цара билгала гӀодо аьлла тоьшаллаш дац. Иштта цамгар юхатоттуш цхьаа дарбанан препараташ  я тӀетухурш а йац.

Цхьаа а тайпана дарбанан кепиг цамгар чӀагӀъялар саца ца ло я юхаерза ца ло. Амма цхьайолчу методаш билгалонаш таян а там бу. Амма цхьайолчу методаш билгалонаш таян а там бу. Цомгушчарна нехан я гергарчу нехан гӀо оьшу.

ХӀop дийнан дахарехь шардаран гуламаш пайде хила тарло, иштта цара адам дикачу хийцамашка тIекхачийта аьтто бан тарло.