Альцгеймеран цамгар

Альцгеймеран цамгар
МКБ-11	8A20
МКБ-10-КМ	G30.9, G30
МКБ-9-КМ	331.0, 290.1
OMIM	104300
DiseasesDB	490
MedlinePlus	000760
MeSH	D000544

Альцгеймеран цамгар- нейродегенеративан цамгар а йу, иштта деменцин уггаре йаьржина кеп а йу. Хьалхара цунах лаьцна йаздина 1907-чу шарахь немцойн психиатрин лоьро Альцгеймер Алоисо. Статистико ма-гайтара, кхузткъа пхи (65) шарал сов хан йолчу нахехь карайо и цамгар, цул сов юьххьера Альцгеймеран цамгар йу. Иза цуьнан наггахь бен йоцу кеп йу. 2006-чу шарахь и цамгар токхуш ткъе ялх миллион ялх бӀе эзар (26,6 млн) стаг вара. Ткъа 2050-чу шарахь иштта цамгар йолу нехан процент доьазза лакхаяла тарло.

Цкъа хьалха, цамгар халла хаалуш билгалонашца йолало, амма хан-зама йаьлча и симптомаш чӀагӀ а луш дӀайоьду. Йуьхьанцарчу муьрехь хаало йоццачу хенан эс (дагахьлаттар) талхар а, масала кесталха Ӏамийна хаам (информаци) дага ца боху.

Хьал чӀагӀдаларца гуттаренна эс хӀаллакхуьлу, къамел дар а, когнитиван белхаш а галдолу, ша-шен могашаллина зен ца дало. Цул сов, хьолехь ориентаци а ца яло. ТӀаьх-тӀаьхьа организман функцеш талхар бахьана долуш Ӏожалле воьрзу стаг. Сихаллехь лазаран билгалонаш гучуйовлар, цуьнан чӀагӀдалар а тайп-тайпана хуьлу. Диагноз билгалйаьккхинчул тӀаьхьа кхиъ 3-9 шарахь деха адам. Цамгар йолайаларан бахьанаш хаа кӀорггера талламаш бина бац.

Хетарехь, гергга кхузткъа итт процентаца (70 %) и цамгар ден-ненан генашца стагана йуьсу. Ткъа кхийолу (цомгуш хуьлуьйту) факторш йу коьртан лазарш а, депресси а, цӀийн Ӏаткъам совбаларан лазар (гипертони) а. Цамгар кхетар доьзна ду коьртан хье чохь атеросклероз а, нейрофибрилляран оьргаш а кхиарца. Кхидолу цамгаран бахьанаш дӀадаха, хила тарлуш йолу диагнозан баххаш ду:

• цамгаран истори а;
• когнитиван тестинган лоьраллин сурт хӀоттор а;
• цӀийн анализ а.

Дукхачу хьолехь хьалхара Альцгеймеран цамгаран билгалонаш гергарчарна нехан санна къанвалар ду моьтту. Цамгар билгалъяккха хьен хьесна таллар до. Хьекъалан балхо а, дегӀан меженаш меттах а йахаро а, диета ларйаро а Альцгеймеран цамгар чӀагӀйалар мелла а саца йан там бу. Амма цара билгала гӀодо аьлла тоьшаллаш дац. Иштта цамгар йухатоттуш цхьаа дарбанан препараташ  йа тӀетухурш а йац.

Цхьаа а тайпана дарбанан кепиг цамгар чӀагӀйалар саца ца ло йа йухайерза ца ло. Амма цхьайолчу методаш билгалонаш таян а там бу. Амма цхьайолчу методаш билгалонаш таян а там бу. Цомгушчарна нехан йа гергарчу нехан гӀо оьшу.

ХӀop дийнан дахарехь шардаран гуламаш пайде хила тарло, иштта цара адам дикачу хийцамашка тIекхачийта аьтто бан тарло.