Мандела, Нельсон

1000 йукъара цхьа йаззам
ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
Нельсон Ролилахла Мандела
коса Nelson Rolihlahla Mandela
Бакъ цӀе коса Rolihllahla Mandela
ГӀуллакхан тайпа политик, автобиограф, практикующий юрист, политический активист, политический заключённый, сценарист
Вина терахь 1918 шеран 18 июль({{padleft:1918|4|0}}-{{padleft:7|2|0}}-{{padleft:18|2|0}})
Вина меттиг Куну, Умтата уллехь, ЮАР
Кхелхина терахь 2013 шеран 5 декабрь({{padleft:2013|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:5|2|0}}) (95 шо)
Кхелхина меттиг
Корматалла Президент ЮАР, генеральный секретарь Движения неприсоединения, президент Африканского национального конгресса
Да Гадла Генри Мфаканьисва[d][1]
Нана Носекени Фанни[d][2]
Зуда
  • Эвелин
  • Винни
  • Граса Машел
Бераш 2 кӀант, 3 йоӀ
СовгӀаташ
  • Нобелин совг1ат (1993)
  • Орден Заслуг (Йоккха Британи)
  • Медаль Золотого юбилея королевы Елизаветы II
  • Компаньон ордена Канады
  • Кавалер ордена Слона
  • Орден Князя Ярослава Мудрого І степени
  • Кавалер Большого креста Национального ордена Мали
  • Кавалер Большого креста ордена Святого Олафа
  • Орден «Стара планина»
  • Президентская медаль Свободы
  • Орден Нила
  • Рыцарь Справедливости Ордена Святого Иоанна (Йоккха Британи)
  • Компаньон ордена Австралии
  • Большой крест ордена Инфанта дона Энрике
  • Орден Серафимов
  • Золотой Олимпийский орден
  • Орден Нишан-е-Пакистан
  • Бхарат Ратна
  • Орден Плайя-Хирон (c 1979)
  • Большой крест ордена Заслуг (Венгрия)
  • Орден Улыбки
  • Орден Звезда дружбы народов 1 степени
  • Орден Дружбы (1995)
  • Международная Ленинская премия «За укрепление мира между народами» (1990)
  • Медаль Изитваландве
Куьг таӀор Куьг таӀор
Нельсон Ролилахла Мандела Викилармехь

Не́льсон Роли́лахла Манде́ла (коса Nelson Rolihlahla Mandela, [xoˈliɬaɬa manˈdeːla][3]; 1918 шеран 18 июль, Куну, Умтата уллехь[4]2013 шеран 5 декабрь) — хьалхара Къилба Африкин Республикин Ӏаьржа президент 1994 шеран 10 май дуьйна 1999 шеран 14 июнь кхаччалц. Апартеидаца жигара къийсамхо. И къийсам бахьнехь 27 шо набахтехь деккхира цо. Машеран Нобелин совгӀатан лауреат 1993 шо. Иштта КАРехь Нельсон Манделех олу Мадиба (коса халкъан цӀе йу иза)[5].

Нельсон Мандела 1937 шарахь[6].
Роббен гӀайренахь йолу набахтин уьйтӀе
Мандела чохь веллина набахтин камера
Мандела а, АЦШ президент Билл Клинтон. 1993 шо.
СССРн почтан марка, 1988 шо.

Доьзалла[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • Макгахо Мандела — жимах кӀант[7] — СПИД бахьнехь велла 2005 шарахь. Иза вара 54 шо кхаьчна[8]
  • Тембекиле — воккха кӀант — машенахь велла. Мандела цу хенахь набахтехь вара. Ӏедало шен кӀентан тезете ца вахийтира иза.
  • Манделин кхо йоӀ ю: цхьаъ Эвелинc йинарг (Эвелин йелира 2004 шарахь); шиъ — шозлугӀа зудчос йинарш (Винни Мандела).
  • Эвелин йара Макгахон нана. 2004 шарахь Макгахо зуда а йелира — Зонди.
  • Мандела 80 шо кхаьчча йалира Мозамбик президент Самора Машелх йисина зуда. ХӀинца Граса Машел дуьненахь цхьаъ бен йоцу зуда йу шина пачхьалкхан хьалхара леди хилларг.

СовгӀаташ[нисйе бӀаьра | нисйе]

Нельсон Мандела 20 сов совгӀат ду:

Виццавар[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • В честь Манделы английская группа The Specials A.K.A. записала песню «Free Nelson Mandela».
  • В честь Манделы названы городской округ Бухта Нельсона Манделы (в котором также расположен стадион Нельсон Мандела Бэй) и Национальный стадион Уганды.
  • В Кейптауне в честь Манделы названа улица[12].
  • В Мапуту, Мозамбик, в честь Манделы названа улица
  • В центре Лондона установлен памятник Нельсону Манделе[13].
  • В 1988 году была выпущена почтовая марка СССР, посвящённая Манделе.
  • В 2009 году снят к/ф «Непокорённый» — биографическая драма, основанная на жизни Нельсона Манделы[14].
  • В 2012 году компанией Google создан цифровой архив, посвящённый Нельсону Манделе.[15]
  • В 2012 году Резервным банком ЮАР была введена в оборот новая серия банкнот 10, 20, 50, 100 и 200 рэндов на которых изображён портрет Нельсона Манделы.[16]

Произведениш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Нельсон Манделас йазйинарш:

  • Long Walk to Freedom (автобиографи),
  • The Struggle Is My Life,
  • Nelson Mandela Speaks: Forging a Democratic, Nonracial South Africa.

Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  1. Mandela N. Long Walk to Freedom (инг.): The Autobiography of Nelson Mandela — 1 — Little, Brown, 1995. — P. 3. — ISBN 978-0-316-54818-2
  2. Mandela N. Long Walk to Freedom (инг.): The Autobiography of Nelson Mandela — 1 — Little, Brown, 1995. — P. 6. — ISBN 978-0-316-54818-2
  3. Распространён также вариант чтения Ролихлахла
  4. Биография Нельсона Манделы (оьр.). РИА Новости (2013, 8 июнь). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 10 июнехь.
  5. Madiba’s Many Names Архивйина 2012-01-02 — Wayback Machine Nelson Mandela Foundation
  6. Mandela 1996, pp. 16, 17
  7. Brief chronology of Nelson Mandela’s life Архивйина 2007-10-12 — Wayback Machine
  8. Сын Манделы умер от СПИДа
  9. Указ Президента Российской Федерации от 24.08.1995 № 871 «О награждении орденом Дружбы Манделы Н. Р.» Архивйина 2013-08-01 — Wayback Machine
  10. Нельсон Мандела награждён Орденом ацтекского орла Архивйина 2014-12-30 — Wayback Machine
  11. The Golden Jubilee Medal President Nelson Mandela, C.C.(ингалс.)
  12. Cape Town finally takes the time to honour Nelson Mandela (The Observer).(ингалс.)
  13. Nelson Mandela statue is unveiled. BBC News, 29 August 2007
  14. Успешные люди: Нельсон Мандела Архивйина 2013-03-27 — Wayback Machine(оьр.)
  15. Nelson Mandela Digital Archive Project
  16. South African Reserve Bank New Banknotes — One of a Kind Архивйина 2013-08-01 — Wayback Machine

Литература[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • Кто есть кто в мировой политике / Редкол.: Кравченко Л. П. (отв. ред.) и др. — М.: Политиздат, 1990. ISBN 5-250-00513-6

Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]