Гагкаев, Алихан Андреевич — Версийн башхалла

Гагкаев, Алихан Андреевич
Гагкаев, Алихан Андреевич
Вина терахь	1917 шеран 25 май
Вина меттиг	Кадгарон, Ардонан кӀошт, Къилбаседа ХӀирийчоь, РСФСР;
Кхелхина терахь	1943 шеран 5 июль (26 шо)
Кхелхина меттиг:	Яковлеван кӀошт;
Эскаран тайпа	артиллери[d]
Дарж	лакхара лейтенант[d]
ТӀемаш	Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом;
СовгӀаташ

Историн навигаци

[теллина верси]

РогӀера нисдар →

Чулацам дӀабаьккхина Чулацам тӀетоьхна

БӀаьраВики-йоза

Сизийн

Верси 2020, 31 октябрь, 23:57

Алиха́н Андре́евич Гагка́ев (1917 шеран 25 май, Кадгарон, Къилбаседа ХӀирийчоь — 1943 шеран 5 июль, Яковлеван кӀошт) — советски тӀеман гӀуллакхо, Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀеман декъашхо, Советски Союзан Турпал (1965 шо, веллачул тӀехь), лакхара лейтенант.

Биографи

Гагкаев вина 1917 шеран 25 майхь в селе Теркан областан Владикавказан округан Кадгарон юртахь юртбахамхон доьзаллехь. ХӀирий. Цо шен юртан школехь чекхъяккхира 6 класс. 8-гӀа класс цо Москвахь чекхъяккхира 1-ра интернациональни берийн цӀахь.

1932 шарахь школа чекхъяккхинчултӀехь Гагкаевс дийшира фабрично-заводской школехь. Цул тӀаьхьа цо болхбира Москана Метростройхь. Балхаца цхьана цо рабфакехь доьшара. 1936 шарахь иза Москван машен некхан институтехь деша волавелира. Шина шарахь даьшна ваьлча ЦК ВЛКСМ путёвкица иза вахийтира 1-ра Ленинградан артиллерин доьшийле. 1940 шеран 4 февралехь цо и доьшийла тӀехдика чекхъяккхира. Лейтанантан цӀе елча иза вахийтира Одессан эскаран округан 74-гӀа кхиссарийн дивизин 78-гӀа кхиссарийн полке. Цигахь иза артиллерин полкан хьаьким хӀоттийра. 1940 шеран аьхкехь Гагкавс дакъа лецира Бессараби а, Къилбаседан Буковина СССРх схьатохарин операцехь. ТӀом болабале лейтенант Гагкаев волу эскаран дакъа дара Украински ССР Одесски областан Ананьев цӀе йолу гӀалахь лаьтташ.

ТӀом бола ма белла Гагкаев фронтехь вара. Иза вара Къилбера фронтан 9-гӀа армин 48-гӀа кхиссарийн корпусан 74-гӀа кхиссарийн дивизин 78-гӀа кхиссарийн полкехь. Цо дакъалецира Тирасполь-Мелитопольски операцехь, тӀемашца юхавахара Одессе а, Николаеве а. Кхуза цунна чевнаш йинера. Николаеван уллехь цера эскаран дакъан мостагӀаш гобира. Цу юкъара цера 1941 шеран декабрехь бен къелхьарбовлар ца нисделира. НКВД лагерехь талларан чекхваьлла, госпиталехь шен чевнаш дӀа а ярзитийна Гагкаев юха а фронте вахара. 1942 шарахь цо дакъа лецира Донехь а, Къилбаседан Кавказехь хилла тӀамехь. Цул тӀаьхьа иза БуритӀе хажийра къона артиллеристаш кечбан. 1943 шеран бӀаьсте кхаччалц Гагкаев и болх беш вара.

1943 шеран бӀаьстехь лакхара лейтенант А. А. Гагкаев хӀоттийра Воронежски фронтан 1-ра танкин армин 1008-гӀа танкаш хӀаллакъяшйолу полкан 5-гӀа батарейн командир. Курскин дугахь тӀом болабале Гагкаеван батарей дӀахӀоттира Белгородски областан Яковлевски районан Быковка юртан уллехь. Цуьнан батарейхь яра йиъ 76-мм йолу йоккха топ. 1943 шеран 5 июлехь цуьнна батарейн тӀелетира 35 немцойн танк а, самоходка а, шортта пехата а. Оцу тӀамехь 5-гӀа батарейс хӀаллакйира 6 мостагӀийн танк. Массо йоккха топ мостагӀаш хӀаллкйича салтий чуччабахан летира. ТӀекхаьчна гӀо бахьнехь немцош юхатогӀа аьтту хилира, амма Гагкаеван чевнаш йинера. Дукха хан ялале иза велира. Иза дӀавоьллира вежараллин кашехь Москва — Симферополь цӀе йолу автострадан 624-гӀа километрехь.

1965 шеран 6 майхь цунна елира Советски Союзан Турпалан цӀе (веллачул тӀехь).

СовгӀаташ

«Деши Седа» (1965 шеран 6 май, веллачул тӀехь).
Ленинан орден (1965 шеран 6 май, веллачул тӀехь).

Дагахьлаттавар

Гагкаеван цӀе тиллина БуритӀехь а, Кадгарон цӀе йолу юртехь болу урамашна.
Гагкаеван цӀе тиллина Кадгаронехь йолу юккъера школан.
Гагкаеван сий деш мемориалан у хӀоттийна Кадгаронехь иза вина цӀин тӀехь.
Цунах лаьцна язйина книга «Бессмертная батарея Алихана Гагкаева».
Гагкаевахь лаьцна язйина эшар (мукъам - Резван Цорионти, дешнаш - Музафер Дзасохов).

Литература

Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.
Попель Н. К., Павловцев П. Л. .
Алексеев С. П. .
Мальцев Е. Е. .
Муриев Д. З. .

Документаш

Обобщённый банк данных «Мемориал» (бил-боцу.). Архивйина 2012 шеран 10 майхь ЦАМО, ф. 58, оп. 818883, д. 1487 (бил-боцу.). Архивйина 2013 шеран 10 июлехь , Информация из списка захоронения 31-519 (бил-боцу.). Архивйина 2013 шеран 10 июлехь , Учётная карточка захоронения 31-519 (бил-боцу.). Архивйина 2013 шеран 10 июлехь , Схема захоронения 31-519 (бил-боцу.). Архивйина 2013 шеран 10 июлехь

Хьажоргаш

Гагкаев Алихан Андреевич (бил-боцу.). az-libr.ru.
Осетины — Герои Советского Союза (бил-боцу.).
Подвиг А. А. Гагкаева (бил-боцу.). сайт клуба «Память».
Твои Герои, Курская дуга (бил-боцу.). Архивйина 2013 шеран 16 майхь
Во имя мира на земле // Газета «Метростроевец». — 5 октября 2007 года № 38 (13304) (бил-боцу.). Архивйина 2013 шеран 16 майхь

@@ МогӀа 1: / МогӀа 1: @@
 {{ТӀеман гӀуллакххо}}
-'''Алиха́н Андре́евич Гагка́ев''' ([[25 май|25 мая]] [[1917 шо|1917]] с. [[Кадгарон]], [[Теркан область|Терская область]] — [[5 июнь|5 июня]] [[1943 шо|1943]], у с. [[Быковка (Белгородан область)|Быковка]], [[Курскан область|Курская область]]) — советски т1еман г1уллакхо, [[Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом|Сийлахь-Боккха Даймехкан т1еман]] г1уллакхо, Советски Союзан Турпал ([[1965 шо|1965]], посмертно), лакхара лейтенант.
+'''Алиха́н Андре́евич Гагка́ев''' ({{ВД-Преамбула}}) — советски тӀеман гӀуллакхо, [[Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом|Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀеман]] декъашхо, Советски Союзан Турпал (1965 шо, веллачул тӀехь), лакхара лейтенант.
 == Биографи ==
-Гагкаев вина 1917 шеран 25 майхь в селе [[Теркан область|Теркан областан]] Владикавказан округан [[Кадгарон]] юртахь юртбахамхон доьзаллехь. [[ХӀирий|Х1ирий]]. Цо шен юртан школехь чекхъяккхира 6  класс. 8-г1а класс цо Москвахь чекхъяккхира 1-ра интернациональни берийн ц1ахь.
+Гагкаев вина 1917 шеран 25 майхь в селе [[Теркан область|Теркан областан]] Владикавказан округан [[Кадгарон]] юртахь юртбахамхон доьзаллехь. [[ХӀирий]]. Цо шен юртан школехь чекхъяккхира 6  класс. 8-гӀа класс цо Москвахь чекхъяккхира 1-ра интернациональни берийн цӀахь.
-шарахь школа чекхъяккхинчулт1ехь Гагкаевс дийшира фабрично-заводской школехь. Цул т1аьхьа цо болхбира Москана Метростройхь. Балхаца цхьана цо рабфакехь доьшара. 1936 шарахь иза Москван машен некхан институтехь деша волавелира. Шина шарахь даьшна ваьлча ЦК ВЛКСМ путёвкица иза вахийтира 1-ра Ленинградан артиллерин доьшийле. 1940 шеран 4 февралехь цо и доьшийла т1ехдика чекхъяккхира. Лейтанантан ц1е елча иза вахийтира Одессан эскаран округан 74-г1а кхиссарийн дивизин 78-г1а кхиссарийн полке. Цигахь иза артиллерин полкан хьаьким х1оттийра. 1940 шеран аьхкехь Гагкавс дакъа лецира Бессараби а, Къилбаседан Буковина [[Советийн Социалистийн Республикийн Союз|СССРх]] схьатохарин операцехь. Т1ом болабале лейтенант Гагкаев волу эскаран дакъа дара [[Украинийн Советийн Социалистийн Республика|Украински ССР]] Одесски областан Ананьев ц1е йолу г1алахь лаьтташ.
+шарахь школа чекхъяккхинчултӀехь Гагкаевс дийшира фабрично-заводской школехь. Цул тӀаьхьа цо болхбира Москана Метростройхь. Балхаца цхьана цо рабфакехь доьшара. 1936 шарахь иза Москван машен некхан институтехь деша волавелира. Шина шарахь даьшна ваьлча ЦК ВЛКСМ путёвкица иза вахийтира 1-ра Ленинградан артиллерин доьшийле. 1940 шеран 4 февралехь цо и доьшийла тӀехдика чекхъяккхира. Лейтанантан цӀе елча иза вахийтира Одессан эскаран округан 74-гӀа кхиссарийн дивизин 78-гӀа кхиссарийн полке. Цигахь иза артиллерин полкан хьаьким хӀоттийра. 1940 шеран аьхкехь Гагкавс дакъа лецира Бессараби а, Къилбаседан Буковина [[Советийн Социалистийн Республикийн Союз|СССРх]] схьатохарин операцехь. ТӀом болабале лейтенант Гагкаев волу эскаран дакъа дара [[Украинийн Советийн Социалистийн Республика|Украински ССР]] Одесски областан Ананьев цӀе йолу гӀалахь лаьтташ.
-Т1ом бола ма белла Гагкаев фронтехь вара. Иза вара Къилбера фронтан 9-г1а армин 48-г1а кхиссарийн корпусан 74-г1а кхиссарийн дивизин 78-г1а кхиссарийн полкехь. Цо дакъалецира  Тирасполь-Мелитопольски операцехь, т1емашца юхавахара [[Одесса|Одессе]] а, [[Николаев (Николаевн область)|Николаеве]] а. Кхуза цунна чевнаш йинера. Николаеван уллехь цера эскаран дакъан мостаг1аш гобира. Цу юкъара цера 1941 шеран декабрехь бен къелхьарбовлар ца нисделира. НКВД лагерехь талларан чекхваьлла, госпиталехь шен чевнаш д1а а ярзитийна Гагкаев юха а фронте вахара.  1942 шарахь цо дакъа лецира Донехь а,  [[Къилбаседа Кавказ|Къилбаседан Кавказехь]] хилла т1амехь. Цул т1аьхьа иза [[БуритӀе|Бурит1е]] хажийра къона  артиллеристаш кечбан. 1943 шеран б1аьсте кхаччалц Гагкаев и болх беш вара.
+ТӀом бола ма белла Гагкаев фронтехь вара. Иза вара Къилбера фронтан 9-гӀа армин 48-гӀа кхиссарийн корпусан 74-гӀа кхиссарийн дивизин 78-гӀа кхиссарийн полкехь. Цо дакъалецира  Тирасполь-Мелитопольски операцехь, тӀемашца юхавахара [[Одесса|Одессе]] а, [[Николаев (Николаевн область)|Николаеве]] а. Кхуза цунна чевнаш йинера. Николаеван уллехь цера эскаран дакъан мостагӀаш гобира. Цу юкъара цера 1941 шеран декабрехь бен къелхьарбовлар ца нисделира. НКВД лагерехь талларан чекхваьлла, госпиталехь шен чевнаш дӀа а ярзитийна Гагкаев юха а фронте вахара.  1942 шарахь цо дакъа лецира Донехь а,  [[Къилбаседа Кавказ|Къилбаседан Кавказехь]] хилла тӀамехь. Цул тӀаьхьа иза [[БуритӀе]] хажийра къона  артиллеристаш кечбан. 1943 шеран бӀаьсте кхаччалц Гагкаев и болх беш вара.
-[[1943 шо|1943]] шеран б1аьстехь лакхара лейтенант А. А. Гагкаев х1оттийра Воронежски фронтан 1-ра танкин армин 1008-г1а танкаш х1аллакъяшйолу полкан 5-г1а батарейн командир. Курскин дугахь т1ом болабале Гагкаеван батарей д1ах1оттира Белгородски областан [[Яковлеван кӀошт (Белгородан область)|Яковлевски районан]] [[Быковка (Белгородан область)|Быковка]] юртан уллехь. Цуьнан батарейхь яра йиъ 76-мм йолу йоккха топ. 1943 шеран 5 июлехь цуьнна батарейн т1елетира 35 немцойн танк а,  самоходка а, шортта пехата а. Оцу т1амехь 5-г1а батарейс х1аллакйира 6 мостаг1ийн танк. Массо йоккха топ мостаг1аш х1аллкйича салтий чуччабахан летира. Т1екхаьчна г1о бахьнехь немцош юхатог1а аьтту хилира, амма Гагкаеван чевнаш йинера. Дукха хан ялале иза велира. Иза д1авоьллира вежараллин кашехь Москва&amp;nbsp;— Симферополь ц1е йолу автострадан 624-г1а километрехь.
+шеран бӀаьстехь лакхара лейтенант А. А. Гагкаев хӀоттийра Воронежски фронтан 1-ра танкин армин 1008-гӀа танкаш хӀаллакъяшйолу полкан 5-гӀа батарейн командир. Курскин дугахь тӀом болабале Гагкаеван батарей дӀахӀоттира Белгородски областан [[Яковлеван кӀошт (Белгородан область)|Яковлевски районан]] [[Быковка (Белгородан область)|Быковка]] юртан уллехь. Цуьнан батарейхь яра йиъ 76-мм йолу йоккха топ. 1943 шеран 5 июлехь цуьнна батарейн тӀелетира 35 немцойн танк а,  самоходка а, шортта пехата а. Оцу тӀамехь 5-гӀа батарейс хӀаллакйира 6 мостагӀийн танк. Массо йоккха топ мостагӀаш хӀаллкйича салтий чуччабахан летира. ТӀекхаьчна гӀо бахьнехь немцош юхатогӀа аьтту хилира, амма Гагкаеван чевнаш йинера. Дукха хан ялале иза велира. Иза дӀавоьллира вежараллин кашехь Москва — Симферополь цӀе йолу автострадан 624-гӀа километрехь.
-шеран 6 майхь цунна елира Советски Союзан Турпалан ц1е (веллачул т1ехь).
+шеран 6 майхь цунна елира Советски Союзан Турпалан цӀе (веллачул тӀехь).
-== Совг1аташ ==
+== СовгӀаташ ==
+* «Деши Седа» (1965 шеран 6 май, веллачул тӀехь).
+* Ленинан орден (1965 шеран 6 май, веллачул тӀехь).
-* Медаль «Золотая Звезда» (06.05.[[1965 шо|1965]], посмертно).
-* Орден Ленина (06.05.[[1965 шо|1965]], посмертно).
 == Дагахьлаттавар ==
+* Гагкаеван цӀе тиллина [[БуритӀе]]хь а, [[Кадгарон]] цӀе йолу юртехь болу урамашна.
+* Гагкаеван цӀе тиллина [[Кадгарон]]ехь йолу юккъера школан.
-* Именем Героя Советского Союза А. А. Гагкаева названы улицы в городе [[БуритӀе|Владикавказе]] и селе [[Кадгарон]] Республики Северная Осетия—Алания.
+* Гагкаеван сий деш мемориалан у хӀоттийна Кадгаронехь иза вина цӀин тӀехь.
-* Имя Героя Советского Союза А. А. Гагкаева носит средняя школа в селе [[Кадгарон]] Республики Северная Осетия—Алания.
+* Цунах лаьцна язйина книга «Бессмертная батарея Алихана Гагкаева».
-* Мемориальная доска в честь Героя Советского Союза А. А. Гагкаева установлена в селе Кадгарон на доме, где он родился.
+* Гагкаевахь лаьцна язйина эшар (мукъам - Резван Цорионти, дешнаш - Музафер Дзасохов).
-* О подвиге Героя Советского Союза А. А. Гагкаева написана книга «Бессмертная батарея Алихана Гагкаева».
-* О Герое Советского Союза А. А. Гагкаеве написана песня (муз. Резвана Цорионти, сл. Музафера Дзасохова).
 == Литература ==
 * Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.
 * {{Жайна|автор=Попель Н. К., Павловцев П. Л.}}
@@ МогӀа 35: / МогӀа 32: @@
 == Документаш ==
 * {{Cite web|url=https://obd-memorial.ru/|title=Обобщённый банк данных «Мемориал»|archiveurl=https://www.webcitation.org/67YAQ3miH?url=https://obd-memorial.ru/|archivedate=2012-05-10}} {{Cite web|url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=66059422&id1=dc159717567027bd46e5c9adb9886993&path=Z/007/058-0818883-1487/00000058.jpg|title=ЦАМО, ф. 58, оп. 818883, д. 1487|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HzsdXung?url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=66059422|archivedate=2013-07-10}}, {{Cite web|url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=260236338&id1=f01ab8e5cf5f123e49adac5eb2695d39&path=Захоронения2/Передача_001/0016/36.jpg|title=Информация из списка захоронения 31-519|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HzseDqvv?url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=260236338|archivedate=2013-07-10}}, {{Cite web|url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=260236305&id1=a7b656e521dbab48514e9903b4b7426e&path=Захоронения2/Передача_001/0016/36.jpg|title=Учётная карточка захоронения 31-519|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HzsesDKN?url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=260236305|archivedate=2013-07-10}}, {{Cite web|url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=260236306&id1=e88d9783aadb6a1a7e51e284f5f29f39&path=Захоронения2/Передача_001/0016/36.jpg|title=Схема захоронения 31-519|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HzsfV8PS?url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=260236306|archivedate=2013-07-10}}
 == Хьажоргаш ==
 * {{Cite web|url=http://www.az-libr.ru/Persons/000/Src/0006/d99057c0.shtml|title=Гагкаев Алихан Андреевич|publisher=az-libr.ru|archiveurl=|archivedate=}}
 * {{Cite web|url=http://www.ossetians.com/rus/news.php?newsid=226|title=Осетины — Герои Советского Союза|archiveurl=|archivedate=}}
@@ МогӀа 45: / МогӀа 40: @@
 * {{Cite web|url=http://geroykursk.narod.ru/index/0-462|title=Твои Герои, Курская дуга|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GfBaHDiS?url=http://geroykursk.narod.ru/index/0-462|archivedate=2013-05-16}}
 * {{Cite web|url=http://www.metro.ru/f/1/library/metrostroevec/metrostroevec-2007-38.pdf|title=Во имя мира на земле // Газета «Метростроевец». — 5 октября 2007 года № 38 (13304)|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GfBbEUuy?url=http://www.metro.ru/f/1/library/metrostroevec/metrostroevec-2007-38.pdf|archivedate=2013-05-16}}
+{{АХ}}
 [[Категори:Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀамехь кхелхинарш]]
 [[Категори:Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀеман артиллеристаш]]
@@ МогӀа 50: / МогӀа 48: @@
 [[Категори:Советски Союзан Турпалхой]]
 [[Категори:Адамаш абатца]]
-[[Категори:Белларш 1943 шарахь]]
-[[Категори:Белларш 5 июлехь]]
-[[Категори:Бинарш 1917 шарахь]]
-[[Категори:Бинарш 25 майхь]]