Сахьтан аса — Версийн башхалла
[талланза верси] | [талланза верси] |
Нисдарах лаьцна йаздина дац Билгалонаш: Телефонаца дина нисдар Нисдар дина мобилан тӀетохарца Нисдар дина Андроид тӀера |
Rotondus (дийцар | къинхьегам) →Сахьтан асанийн исписка: Къилбаседа Македони |
||
МогӀа 104: | МогӀа 104: | ||
| [[UTC+0]] || [[Исланди]], [[Йоккха Британера хан|Йоккха Британи]], [[Ирланди]], [[Португали]], [[Марокко]], [[Испанера хан|Испани]] ([[Канарийн гӀайренаш]]), [[Малхбуза Сахьара]], [[Мавритани]], [[Сенегал]], [[Гамби]], [[Мали]], [[Гвиней-Бисау]], [[Гвине]], [[Сьерра-Леоне]], [[Либери]], [[Буркина-Фасо]], [[Кот-д’Ивуар]], [[Гана]], [[Того]] || [[малхбузаевропан хан]], [[малхбузаафрикан хан]] |
| [[UTC+0]] || [[Исланди]], [[Йоккха Британера хан|Йоккха Британи]], [[Ирланди]], [[Португали]], [[Марокко]], [[Испанера хан|Испани]] ([[Канарийн гӀайренаш]]), [[Малхбуза Сахьара]], [[Мавритани]], [[Сенегал]], [[Гамби]], [[Мали]], [[Гвиней-Бисау]], [[Гвине]], [[Сьерра-Леоне]], [[Либери]], [[Буркина-Фасо]], [[Кот-д’Ивуар]], [[Гана]], [[Того]] || [[малхбузаевропан хан]], [[малхбузаафрикан хан]] |
||
|- |
|- |
||
| [[UTC+1]] || [[Европера хан|Европа]]: [[Австри]], [[Албани]], [[Андорра]], [[Бельги]], [[Босни а, Герцеговина а]], [[Ватикан]], [[Германи]], [[Гибралтар]], [[Дани]], [[Испанера хан|Испани]], [[Итали]], <small>[[Республика Косово|Косово]]<ref name="ЧПГ" group="~">[[Къобалцайина а, ахкъобалйина а пачхьалкхаш|Ахкъобалйина пачхьалкх]]</ref></small>, [[Лихтенштейн]], [[Люксембург]], [[Мажарчоь]], [[ |
| [[UTC+1]] || [[Европера хан|Европа]]: [[Австри]], [[Албани]], [[Андорра]], [[Бельги]], [[Босни а, Герцеговина а]], [[Ватикан]], [[Германи]], [[Гибралтар]], [[Дани]], [[Испанера хан|Испани]], [[Итали]], <small>[[Республика Косово|Косово]]<ref name="ЧПГ" group="~">[[Къобалцайина а, ахкъобалйина а пачхьалкхаш|Ахкъобалйина пачхьалкх]]</ref></small>, [[Лихтенштейн]], [[Люксембург]], [[Мажарчоь]], [[Къилбаседа Македони|Македони]], [[Мальта|Малта]], [[Монако]], [[Нидерландаш]], [[Норвеги]], [[Польша]], [[Сан-Марино]], [[Серби]], [[Словаки]], [[Словени]], [[Франци]], [[Хорвати]], [[Черногори]], [[Чехи]], [[Швейцари]], [[Швеци]]<br>Африка: [[Алжир]], [[Ангола]], [[Бенин]], [[Габон]], [[Демократин Республика Конгохь хан|ДРК]], [[Камерун]], [[Республика Конго]], [[Намиби]], [[Нигери]], [[Тунис]], [[Къилба-Африкин Республика|ЮАР]], [[Чад]], [[Экваторан Гвиней]] || [[юккъераевропан хан]], [[малхбуза юккъераафрикан хан]] |
||
|- |
|- |
||
| [[UTC+2]] || [[Финлянди]], [[Эстони]], [[Латви]], [[Литва]], [[Россера хан|Росси]], [[Украинера хан|Украина]], [[Молдави]], [[Румыни]], [[Болгари]], [[Греци]], [[Республика Кипр|Кипр]], [[Шема]], [[Ливан]], [[Израиль]], [[Урдан]], [[Ливи]], [[Мисар]], [[Демократин Республика Конгохь хан|ДРК]], [[Замби]], [[Малави]], [[Мозамбик]], [[Зимбабве]], [[Ботсвана]], [[Къилба-Африкин Республика|КЪАР]], [[Свазиленд]], [[Лесото]] || [[малхбаленевропан хан]], [[калининградан хан]], [[киевн хан]] |
| [[UTC+2]] || [[Финлянди]], [[Эстони]], [[Латви]], [[Литва]], [[Россера хан|Росси]], [[Украинера хан|Украина]], [[Молдави]], [[Румыни]], [[Болгари]], [[Греци]], [[Республика Кипр|Кипр]], [[Шема]], [[Ливан]], [[Израиль]], [[Урдан]], [[Ливи]], [[Мисар]], [[Демократин Республика Конгохь хан|ДРК]], [[Замби]], [[Малави]], [[Мозамбик]], [[Зимбабве]], [[Ботсвана]], [[Къилба-Африкин Республика|КЪАР]], [[Свазиленд]], [[Лесото]] || [[малхбаленевропан хан]], [[калининградан хан]], [[киевн хан]] |
Верси 2020, 13 май, 21:46
Сахьтан аса кхетаман ши маьӀна ду:
- Географин сахьтан аса — дуьненан тӀехула ойланца яьккхина 15° (± 7,5° юккъера меридианан дехьа а, сехьа а) шуьйра аса. Дуьххьарчу сахьтан асан юккъера меридиан лору гринвичан меридиан.
- Административан сахьтан аса — тӀехь законо билгала хан хӀоттийна дуьненан. Административан сахьтан асан кхетам юкъатуху кхин а терахьаш цхьаьнакхетар — оцу хьолехь, масала, аса UTC−10:00 а, UTC+14:00 а лору тайп-тайпана, цигахь шинхьа де-буьйсан хан цхьаъ йоллушехь.
Сахьтан асанаш кхоллар (сахьтан зонаш — time zones) доьзна ду, цхьаьна агӀора, Дуьне шен семан гуонахьа хьийзарца лара гӀертарх, ткъа кхечу агӀора, гергара меттигера мелхан хан юкъахь цхьацца сахьт бен доцуш долу мехкаш билгалдахархьама (хенан зонаш). Барт хилира 24 административан сахьтан аса ян, хӀора а аса географин сахьтан асанца мелла а тера йогӀуш хила еза аьлла. Хан лара йолийра гринвичан меридиан тӀиера, (нолан меридиан, нолан сахьтан асан юккъера меридиан).
ХӀинца хан хӀоттайо дерриг дуьненан координаци йина хенаца (UTC), иза Гринвичан хенан (GMT) меттана юкъаяьккхина. UTC шкалан бух бу цхьа барам болчу атоман хенан шкалаца (TAI), иза ю аьтту болуш нахана юкъахь лело. Дуьненан гуонахьа нолан меридиан тӀиера лерина сахьтан асанаш хуьлу бакъхьара а (малхбалехьа) а, харцхьара (малхбузехьа) дӀасахилла UTC тӀиера. Аьхкенан хан лелочу мехкийн сахьтан аса, хийцало UTC тӀиера аьхкан заманахь.
Россехь 2011 шарахь дуьйна законаца чӀагбина кхетам сахьтан зона.
اليمن |
Дозатохаран принципаш
Таханлера сахьтан асанийн бух бу дерриг дуьненан координаци йина хан, цунах йозу ерриг сахьтан асанийн хан. ХӀора дукхаллин градусан (я хӀора минотана) меттигера хан ца хоттохьама, Дуьне доькъу 24 сахьтан асане. Цхьаьна сахьтан асанера кхечу асане ваьлчи миноташ а, секундаш а ма-ярра юьсу, хийца ца ло сахьт бен. Цхьацца пачхьалкхашкахь, меттигера хан къастало дерриг дуьненачух дийна сахьташ доцуш, кхин а тӀе 30 я 45 минотана.
Теоретикехь дуьненан горгалан 24 сахьтан асанийн дозанаш хӀора асанан юккъерачу меридианан дехьа а, сехьа а 7,5° гена йоьдучу меридианашца хила деза, цу тӀе гринвичан меридианан гуонаха лела дерриг дуьненан хан. Амма меттигашкахь, цхьаьна я масех административан махкахь цхьа хан хилийтархьама, асанийн дозанаш дӀасахилийна меридианийн теоретикан дозанал. Меттигашкахь сахьтан асанаш йовш меттигаш а нисло. И амал ю 60° шораллал лакхарчу регионийн, масала: Аляска, Гренланди, Российн къилбаседа регионаш.
Къилбаседа а, Къилба а полюсашкахь меридианаш цхьаьнакхета, цундела сахьтан асан кхетаман маьӀна дов, цуьнца цхьаьна меттиган хенан а. Полюсашкахь дерриг дуьненан хан лело езаш лору, амма Амундсен-Скотт (Къилба полюс) станцехь лела Керла Зеландин хан.
Аьхкенан хан
- Коьрта яззам: Аьхкенан хан
Кхин тӀе а сахьтан асанийн системана чолхалла йо дукхачу пачхьалкхашкахь аьхкенан хан лелоро. Аьхкенан хене дехьабовлуш дерриг дуьненан хенал шайн хан дӀатотту. Цу тӀе массанхьа а дехьа я сехьавалар цхьаьна хенахь а ца леладо. Цул сов, нагахь къилба эхиг тӀехь аьхке елахь, къилбаседа эхиг тӀехь Ӏа хуьлу.
Декретан хан
Декретан хан — 1930—1931 шерашкахь ССРС юкъадаьккхина хенан низам «асанан хан тӀе цхьаъ сахьт тохар».
Сахьтан асанаш тайп-тайпана мехкашкахь
Цхьацца пачхьалкхийн мехкашкахь масех сахьтан аса лелайо. Уггаре дукха сахьтан асанаш ю Российн материкан декъехь (11). Цхьайолу пачхьалкхаш дукха сахьтан асанаш юкъахь ю гӀайренийн а, хӀордал дехьара а мехкаш бахьнехь:
- Йоккха Британи хӀордал дехьара мехкаш — 8 сахьтан аса.
- АЦШ гӀайренан мехкашца (Американ Самоа, Мидуэй, Виргинийн гӀайренаш (АЦШ), Пуэрто-Рико, иштта кхин а) — 11 сахьтан аса.
- Франци хӀордал дехьара департаменташца а, кхин мехкашца а (Сен-Пьер а, Микелон а, Мартиника, Гваделупа, Французийн Гвиана, Майотта, Реюньон, Къилба-антарктикан мехкаш, Керла Каледони, Валлис а, Футуна а, Французийн Полинези, Клиппертон, кхин цхьа могӀа тӀехь нах беха а, ца беха а гӀайренаш) — 12 сахьтан аса.
Дукхах йолчу пачхьалкхийн мехкаш (оцу юкъахь Франци а, Йоккха Британи а, церан хӀордал дехьара мехкаш а, латтанаш а) лаьтта цхьаьна сахьтан асанехь. Цхьаерш еха ю пачхьалкхан географин меридианца, цара цхьа аса лелайо. Масала, Цийн латта пхеа географин сахьтан асанехь ю, амма церан берриге а махкахь цхьа хан ю, Цийн стандартан хан.
Цхьацца пачхьалкхашкахь административан-мехкан дакъошкахь лелайо шиъ я сов сахьтан асан хан. Масала, кхаа сахьтан аса лелайо Российн Федерацин субъект йолчу Республика Сахано (Якути) а, канадан мехко Нунавута а.
АЦШхь а, Канадехь а сахьтан асанийн доза доькъу штато, провинцис я мехко, хӀунда аьлча цхьаьнан я вукхан мехкан долахь хилар я асанехь хилар билгалдоккху шолгӀачу низаман административан-мехкан тӀегӀанехь (графалла я гуонаш).
Шиъ я сов сахьтан асанаш йолу пачхьалкхаш
Таблицехь гайтина цхьацца пачхьалкхаш, материкан я коьртачу мехкан декъехь шиъ я сов сахьтан аса лелош йолу (масала, ХӀиндонези).
Страна | Число часовых поясов |
Самый западный часовой пояс |
Самый восточный часовой пояс |
Переход на летнее время |
---|---|---|---|---|
Кеп:Байракх а, мохк а | 3 | UTC+8 | UTC+10 | массанхьа яц |
Кеп:Байракх а, мохк а | 3 | UTC−5 | UTC−3 | массанхьа а яц |
Кеп:Байракх а, мохк а | 2 | UTC+1 | UTC+2 | яц |
Кеп:Байракх а, мохк а | 3 | UTC+7 | UTC+9 | яц |
Кеп:Байракх а, мохк а | 2 | UTC+5 | UTC+6 | яц |
Кеп:Байракх а, мохк а | 6 | UTC−8 | UTC−3:30 | массанхьа яц |
Кеп:Байракх а, мохк а | 4 | UTC−8 | UTC−5 | массанхьа яц |
Кеп:Байракх а, мохк а | 2 | UTC+7 | UTC+8 | яц |
Кеп:Байракх а, мохк а | 11 | UTC+2 | UTC+12 | яц |
Кеп:Байракх а, мохк а | 5 | UTC−9 | UTC−5 | массанхьа а яц |
Сахьтан асанийн исписка
Хан
Терахьашца хан гойту сахьат:
Хьажа. кхин
Билгалдахарш
- ↑ Цитатийн гӀалат:
<ref>
тег нийса йац; кхуЧПГ
тIетовжаран йоза йаздина дац
Хьажоргаш
ХӀара чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана. ХӀара дехар ду, хьай аьтту балахь хийца йоза билгала долучуьнца. |
ХӀара йаззам табарна бакъхьа ду?: |