Кхазакхстан — Версийн башхалла
[теллина верси] | [теллина верси] |
Simba16 (дийцар | къинхьегам) →Лакхара дакъа: Цуьнна кхи маь1анаш дам дац |
Simba16 (дийцар | къинхьегам) |
||
МогӀа 44: | МогӀа 44: | ||
'''Кхазакхстан''' — ({{lang-kk|{{audio-nohelp|Kk-kazakhstan.ogg|Қазақстан}}}} {{IPA|[qɑzɑqˈstɑn]}}<ref>6 февраля 2014 года президент Казахстана [[Нурсултан Назарбаев]] высказал мнение, что по аналогии с Монголией, в названии которой отсутствует окончание «стан», возможно, существует необходимость рассмотреть со временем вопрос перехода на название {{lang-kk|Қазақ елі}} — «Земля казахов», чтобы устранить параллели со пачхьалкхми Средней Азии, и тем самым повысить интерес иностранцев к стране (см. официальный материал «[http://www.akorda.kz/ru/page/page_215918_poseshchenie-intellektualnoi-shkoly-goroda-atyrau-i-vstrecha-s-predstavitelyami-obshchestvennosti-oblasti Посещение Интеллектуальной школы города Атырау и встреча с представителями общественности области]»).</ref>, официальни цӀе '''Респу́блика Казахста́н''', {{lang-kk|{{audio-nohelp|Kk-republic-of-kazakhstan.ogg|Қазақстан Республикасы}}}}) — Европан a Азийн [[пачхьалкх]] ю. Коьрта гӀала — [[Астана]] ю. |
'''Кхазакхстан''' — ({{lang-kk|{{audio-nohelp|Kk-kazakhstan.ogg|Қазақстан}}}} {{IPA|[qɑzɑqˈstɑn]}}<ref>6 февраля 2014 года президент Казахстана [[Нурсултан Назарбаев]] высказал мнение, что по аналогии с Монголией, в названии которой отсутствует окончание «стан», возможно, существует необходимость рассмотреть со временем вопрос перехода на название {{lang-kk|Қазақ елі}} — «Земля казахов», чтобы устранить параллели со пачхьалкхми Средней Азии, и тем самым повысить интерес иностранцев к стране (см. официальный материал «[http://www.akorda.kz/ru/page/page_215918_poseshchenie-intellektualnoi-shkoly-goroda-atyrau-i-vstrecha-s-predstavitelyami-obshchestvennosti-oblasti Посещение Интеллектуальной школы города Атырау и встреча с представителями общественности области]»).</ref>, официальни цӀе '''Респу́блика Казахста́н''', {{lang-kk|{{audio-nohelp|Kk-republic-of-kazakhstan.ogg|Қазақстан Республикасы}}}}) — Европан a Азийн [[пачхьалкх]] ю. Коьрта гӀала — [[Астана]] ю. |
||
Президент — [[Нурсултан Назарбаев]] ву. |
|||
Якхий гӀаланаш — [[Алма-Ата]], [[Актобе]], [[Актау]], [[Атырау]], [[Тараз]], [[Шымкент]], [[Кызылорда]], [[Костанай]], [[Караганда]], [[Павлодар]], [[Петропавловск]], [[Усть-Каменогорск]], [[Семей]] (Семипалатинск), [[Кокшетау]], [[Талдыкорган]], [[Жезказган]], [[Уральск]]. |
Якхий гӀаланаш — [[Алма-Ата]], [[Актобе]], [[Актау]], [[Атырау]], [[Тараз]], [[Шымкент]], [[Кызылорда]], [[Костанай]], [[Караганда]], [[Павлодар]], [[Петропавловск]], [[Усть-Каменогорск]], [[Семей]] (Семипалатинск), [[Кокшетау]], [[Талдыкорган]], [[Жезказган]], [[Уральск]]. |
Верси 2018, 23 май, 06:20
Кхазакхстан — (кхазакх. [qɑzɑqˈstɑn][4], официальни цӀе Респу́блика Казахста́н, кхазакх. ) — Европан a Азийн пачхьалкх ю. Коьрта гӀала — Астана ю.
Президент — Нурсултан Назарбаев ву.
Якхий гӀаланаш — Алма-Ата, Актобе, Актау, Атырау, Тараз, Шымкент, Кызылорда, Костанай, Караганда, Павлодар, Петропавловск, Усть-Каменогорск, Семей (Семипалатинск), Кокшетау, Талдыкорган, Жезказган, Уральск.
Юкъара хаамаш
Дуьхьанца кхоьллина Оренбург коьрта шахьар йолуш Киргизийн АССР аьлла РСФСР юкъахь 1920 шеран 26 августехь. 1925 шеран февралехь Оренбурган область Киргизийн АССР юкъара ара а яьккхина дӀаелира РСФСРн, ткъа коьрта шахьар дӀаяьхьира Кхызыл-Орда (1925), тӀаьхьа Алма-Ата (1929).
1924—1925 шерашкахь Юккъерчу Азин къоман-пачхьалкхан межа яр бахьнехь дерриг кхазакхийн латташ цхьаьнакхийтира. 1925 шарахь Киргизийн АССР цӀе хийцира Кхазакхийн АССР аьлла. 1930 шеран 20 июлехь цунна юкъара РСФСР куьйгакӀела дӀаелира Кхара-Калпакийн автономин область, 1936 шарахь дӀаелла йолу Узбекийн ССР юкъа.
1936 шеран 5 декабрехь Кхазакхийн АССРн союзан республикан статус елира.
1990 шеран 25 октябрехь Кхазакхийн ССР Лакхарчу Совето тӀеийцира Республикан пачхьалкхан суверенитетех долу деклараци.
8 декабрехь Белоруссин, Российн, Украинан паччахьаша куьг яздира ССРС йохаран беловежскан барт тӀехь.
1991 шеран 10 декабрехь пачхьалкхан цӀе «Кхазакхийн Советийн Социалистийн Республика» хийцира «Республика Кхазакхстан»[5] аьлла. Амма, 1978 шеран кхазакхийн конституцехь «Кхазакхийн Советийн Социалистийн Республика» цӀе йисира 1993 шеран 28 январехь Республика Кхазакхстанан Конституци тӀеэццалц[6][7].
1991 шеран 16 декабрехь Кхазакхстан тӀаьххьара союзан республикех кхайкхийра шен маршох[8]. И акт 1990 шеран 3 апрелан «ССРС юкъара союзан республика араяларан долу гӀуллакхийн низамех» цӀе йолчу ССРС законаца догӀуш дацара, хӀунда аьлчи Кхазакхийн ССРхь ССР Союз юкъара араяларх йолу референдум ца йира.
21 декабрехь Кхазакхийн ССРн Президента Н. Назарбаевс куьг яздира ССРС йохаяран беловежскан бартан динчу алма-атан протокол тӀехь а, Лааме Пачхьалкхийн ДоттагӀалла (ЛПД) Ӏалашонех а, принципех а долу Алма-Атан деклараци тӀехь а.
23 декабрехь Кхазакхийн ССР Лакхара Совето ратификации йира беловежскан бартан протоколца цхьаьна[9].
ХӀинцалера административан екъаялар
ЦхьалгӀа дарж
Казахстанан 14 область а, 2 республикан маьӀна долу гӀаланаш а ю[10]. Цул совнах ю, республикан муьтӀахь йолу гӀала Байконур, иза 2050 шо кхаччалц. Российн Федерацин арендехь ю и хан чекх яллац гӀалин ю Российн Федеральни маьӀна долу статус[11].
№ | ХӀост | ГӀала/Область | Административан центр | майда, км² |
бахархой, адам., 01.04.2012[12] |
Луьсталла, адам./км² | ДЧС 01.01.2008 млн тенге | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Официалан цӀе кхазакхийн | Официалан цӀе нохчийн | Россихь лелош йолу цӀерш | |||||||
Республикан маьӀна долу гӀаланаш | |||||||||
1 | ГӀала | Астана | Астана | Астана | 710 | 752 262 | 1046,36 | ||
2 | ГӀала | Алматы | Алматы[10] | Алма-Ата | 332 | 1 455 271 | 4368,45 | ||
Российн Федерацис 2050 шо кхаччалц аренде эцна а, и хан чекхйаллалц Российн Федерацин федеральни маьӀна долу гӀалин статус а, республикан маьӀна а долу гӀала. Х[11] | |||||||||
3 | ГӀала | Байқоңыр | Байконыр | Байконур* | 57 | 37 912 | 662,00 | ||
Областаш | |||||||||
4 | Акмолин область | Көкшетау | Кокшетау | Кокшетау | 146 219 | 731 526 | 5,00 | 8772 | |
5 | Актюбин область | Ақтөбе | Актобе[13] | Актобе | 300 629 | 788 594 | 2,62 | 66917 | |
6 | Файл:Алматы облысы ХӀост.png | Алматан область | Талдықорған | Талдыкорган | Талдыкорган | 223 911 | 1 918 109 | 8,53 | 18841 |
7 | Атырау область | Атырау | Атырау | Атырау | 118 631 | 546 057 | 4,58 | 161271 | |
8 | Малхбален-Кхазакхстанан область | Өскемен | Усть-Каменогорск | Усть-Каменогорск | 283 226 | 1 395 012 | 4,93 | 35920 | |
9 | Жамбилан область | Тараз | Тараз | Тараз | 144 264 | 1 059 390 | 7,32 | 8999 | |
10 | Малхбузен-Кхазакхстанан область | Орал | Уральск | Уральск | 151 339 | 613 560 | 4,05 | 77162 | |
11 | Карагандан область | Қарағанды | Караганда | Караганда | 427 982 | 1 359 077 | 3,17 | 62529 | |
12 | Файл:ХӀост Костанайской области Казахстана.png | Костанайн область | Қостанай | Костанай | Костанай | 196 001 | 879 511 | 4,49 | 20860 |
13 | Кызылордан область | Қызылорда | Кызылорда | Кызылорда | 226 019 | 716 807 | 3,15 | 68683 | |
14 | Мангистаун область | Ақтау | Актау | Актау | 165 642 | 551 939 | 3,29 | 116674 | |
15 | Павлодаран область | Павлодар | Павлодар | Павлодар | 124 755 | 747 584 | 5,99 | 48010 | |
16 | Къилбаседа-Кхазакхстанан область | Петропавл | Петропавловск | Петропавловск | 97 993 | 582 560 | 5,96 | 4354 | |
17 | Къилба-Кхазакхстанан область | Шымкент | Шымкент | Шымкент | 117 249 | 2 636 950 | 22,36 | 12572 | |
Массо | 2 724 902 | 16 675 392 | 6,12 |
* - город Байконур, арендуемый Российской Федерацией, имеет особый статус; органы статистики Казахстана учитывают этот город в составе Кызылординской области в качестве города областного подчинения, бахархой города приводится только для граждан Казахстана.
ШолгӀа дарж
Административан екъаяларан шолгӀа даржехь ю 160 эвланийн кӀошт, 15 гӀаланийн кӀошт а 38 гӀала а.
КхолгӀа дарж
КхолгӀа даржехь ю 46 гӀала, 241 эвла[14] кхин 2453 эвлийн гуош а.
Билгалдахарш
- ↑ Домен .қаз делегирован Казахстану — Координационный центр национального домена сети Интернет, 2012.
- ↑ http://countrycode.org/kazakhstan
- ↑ http://chartsbin.com/view/edr
- ↑ 6 февраля 2014 года президент Казахстана Нурсултан Назарбаев высказал мнение, что по аналогии с Монголией, в названии которой отсутствует окончание «стан», возможно, существует необходимость рассмотреть со временем вопрос перехода на название кхазакх. Қазақ елі — «Земля казахов», чтобы устранить параллели со пачхьалкхми Средней Азии, и тем самым повысить интерес иностранцев к стране (см. официальный материал «Посещение Интеллектуальной школы города Атырау и встреча с представителями общественности области»).
- ↑ Об изменении наименования казахской советской социалистической
- ↑ Конституция Республики Казахстан от 28 января 1993 года см. «ПЕРЕХОДНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ»
- ↑ О Конституции Республики Казахстан — ИПС «Әділет»
- ↑ Конституционный закон Республики Казахстан от 16 декабря 1991 года № 1007-XII «О государственной независимости Республики Казахстан»
- ↑ Постановление Верховного Совета Республики Казахстан от 23 декабря 1991 года № 1026-XII О ратификации Соглашения о создании Содружества Независимых Государств
- ↑ 1 2 Географическое положение, природные условия
В республике 14 областей, 86 городов, в том числе 2 города республиканского подчинения (г. Астана, г. Алматы), 168 районов (8 районов в городах), 174 поселка
- ↑ 1 2 Международное Соглашение между Российской Федерацией и Республикой Казахстан о статусе города Байконур, порядке формирования и статусе его органов исполнительной власти от 23 декабря 1995 года, статья 1, пункт 1. Субъектом Российской Федерации не является. Система городского управления определяется статьей 5 Соглашения между Российской Федерацией и Республикой Казахстан о статусе города Байконур, порядке формирования и статусе его органов исполнительной власти от 23 декабря 2005 г. (см. Байконур. Юрисдикция)
- ↑ Численность населения РК по областям, городам и районам
- ↑ Указ Президента Республики Казахстан «О переименовании отдельных административано-территориальных единиц Жамбылской и Северо-Казахстанской областей и об изменении транскрипции названия города Актюбинска»
- ↑ Казахстан
ХӀара йаззам табарна бакъхьа ду?: |