Роман — Версийн башхалла

ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
[теллина верси][теллина верси]
Чулацам дӀабаьккхина Чулацам тӀетоьхна
Нисдарах лаьцна йаздина дац
Нисдарах лаьцна йаздина дац
МогӀа 1: МогӀа 1:
'''Рома́н''' — [[литературан жанраш|литературан жанр]], дукха хьолахь [[проза]]н хуьлу, кхоллаелла [[юккъера бӀешераш]]кахь [[романан къаьмнаш]]на юкъахь ненан меттах лаьцна дийцар санна, ткъа хӀинца цунах уггаре а [[Эпос (литературан тайпа)|эпосан литературан]] даьржина тайпа хилла. Романо гойту адаман дахар шен карзахюьйлу [[Шовкъ (синхаам)|шовкъаш]] (хьалхарчу планехь [[Безаман роман|безам]]), къийсамаш, [[Социалан дов|социалан юкъаметтигаш]], [[Ӏалашо]]не кхачар. Шен дахаран стандартан боцучу муьран кризисан моментехь, даржийна диллина дахарех а, [[Протагонист|коьртачу турпалан]] (турпалийн) кхиарех а, роман къаьста [[дийцар]]х барамца, чолха чулацамца, буьйцу хиламаш шуьйра лацарца.<ref name="МЭСБЕ">{{ВТ-МЭСБЕ|Роман (в литературе)}}</ref>
'''Рома́н''' — [[литературан жанраш|литературан жанр]], дукха хьолахь [[проза]]н хуьлу, кхоллаелла [[юккъера бӀешераш]]кахь [[романан къаьмнаш]]на юкъахь ненан меттах лаьцна дийцар санна, ткъа хӀинца цунах уггаре а [[Эпос (литературан тайпа)|эпосан литературан]] даьржина тайпа хилла. Романо гойту адаман дахар шен карзахюьйлу [[Шовкъ (синхаам)|шовкъаш]] (хьалхарчу планехь [[Безаман роман|безам]]), къийсамаш, [[Социалан дов|социалан юкъаметтигаш]], [[Ӏалашо]]не кхачар. Шен дахаран стандартан боцучу муьран кризисан моментехь, даржийна диллина дахарех а, [[Протагонист|коьртачу турпалан]] (турпалийн) кхиарех а, роман къаьста [[дийцар]]х барамца, чолха чулацамца, буьйцу хиламаш шуьйра лацарца.<ref name="МЭСБЕ">{{ВТ-МЭСБЕ|Роман (в литературе)}}</ref>


Юккъерчу бӀешерашкахь яьржина яра [[Рыцарийн роман|рыцарийн дахаран романаш]] (паччахьах [[Артуриана|Артурех]], [[Тристан а, Изольда а|Тристанех а, Изольдех а]], [[Ланселот]]ех, [[Амадис Гальский|Гальский амадисех]]). Царна тӀаьххье юкъаевлира [[Реализм (литература)|реализман]] кӀеж тӀетоьхна йолу [[Хьарамчийн роман|хьарамчийн]] а, [[талорхойн роман]]аш. [[Сатира|Сатиран]] элементаш юкъатуьйхира [[Сервантес]]а а, [[Рабле]]с а. Ингалсехь йолийна [[Хьехаман роман|хьехаман]] а, [[Дог кӀедалла|дог кӀедаллин]] а романийн юьхьиг ([[Дефо, Даниель|Дефо]], [[Ричардсон, Сэмюэл|Ричардсон]], [[Филдинг, Генри|Филдинг]], [[Гольдсмит]]); циггахь шуьйра кхиа йолаелира [[историйн роман]] ([[Вальтер Скотт]]), [[Амалийн роман|амалаш йийцаран]] а, [[Психологин роман|психологин а романаш]] ([[Диккенс]] а, [[Теккерей]] а). [[Реализм (литература)|Дахар ма-дарра гайтаран]] а, [[Натурализм (литература)|натурализман]] а романан даймохк хилира Франци ([[Бальзак]], [[Флобер]], [[Золя]], [[Гонкураш]], [[Мопассан]]). Францино белла чӀогӀа дика идеалан, [[Романтизм|романтикан]], [[Психологин роман|психологин]] ишколийн романан векалш ([[Жорж Санд]], [[Виктор Гюго]], [[Бурже, Поль|П. Бурже]], кхин а). Немецойн а, италихойн а романаш тӀехьаюзура ингалсийн а, французийн а васташна. XIX бӀешерийн шолгӀачу декъехь а, XX бӀешераш долалуш а боккха Ӏаткъам бира европан литературан скандинавийн романаш ([[Бьёрнсон, Бьёрнстьерне|Бьернсон]], [[Ли, Ионас|Ли Ионас]]<ref>[http://feb-web.ru/feb/litenc/encyclop/le6/le6-3533.htm Jonas Laurite Idemil Lye, 1833—1903]</ref>, [[Хьелланн, Александр|Хьелланн]], [[Стриндберг, Август|Стриндберг]]) а, оьрсийн ([[Достоевский, Фёдор Михайлович|Достоевский]], [[Л. Толстой]]) а.<ref name="МЭСБЕ" />
Юккъерчу бӀешерашкахь яьржина яра [[Рыцарийн роман|рыцарийн дахаран романаш]] (паччахьах [[Артуриана|Артурех]], [[Тристан а, Изольда а|Тристанех а, Изольдех а]], [[Ланселот]]ех, [[Амадис Гальский|Гальский амадисех]]). Царна тӀаьххье юкъаевлира [[Реализм (литература)|реализман]] кӀеж тӀетоьхна йолу [[Хьарамчийн роман|хьарамчийн]] а, [[талорхойн роман]]аш. [[Сатира|Сатиран]] элементаш юкъатуьйхира [[Сервантес]]а а, [[Рабле]]с а. Ингалсехь йолийна [[Хьехаман роман|хьехаман]] а, [[Дог кӀедалла|дог кӀедаллин]] а романийн юьхьиг ([[Дефо, Даниель|Дефо]], [[Ричардсон, Сэмюэл|Ричардсон]], [[Филдинг, Генри|Филдинг]], [[Гольдсмит]]); циггахь шуьйра кхиа йолаелира [[историйн роман]] ([[Вальтер Скотт]]), [[Амалийн роман|амалаш йийцаран]] а, [[Психологин роман|психологин а романаш]] ([[Диккенс]] а, [[Теккерей]] а). [[Реализм (литература)|Дахар ма-дарра гайтаран]] а, [[Натурализм (литература)|натурализман]] а романан даймохк хилира Франци ([[Бальзак]], [[Флобер]], [[Золя]], [[Гонкураш]], [[Мопассан]]). Францино белла чӀогӀа дика идеалан, [[Романтизм|романтикан]], [[Психологин роман|психологин]] ишколийн романан векалш ([[Жорж Санд]], [[Виктор Гюго]], [[Бурже, Поль|П. Бурже]], кхин а). Немецойн а, италихойн а романаш тӀехьаюзура ингалсийн а, французийн а васташна. XIX бӀешерийн шолгӀачу декъехь а, XX бӀешераш долалуш а боккха Ӏаткъам бира европан литературан скандинавийн романаш ([[Бьёрнсон, Бьёрнстьерне|Бьернсон]], [[Ли, Ионас|Ли Ионас]]<ref>[http://feb-web.ru/feb/litenc/encyclop/le6/le6-3533.htm Jonas Laurite Idemil Lye, 1833—1903]</ref>, [[Хьелланн, Александр|Хьелланн]], [[Стриндберг, Август|Стриндберг]]) а, оьрсийн ([[Достоевский, Фёдор Михайлович|Достоевский]], [[Толстой, Лев Николаевич|Л. Толстой]]) а.<ref name="МЭСБЕ" />


== Романийн тайпанаш ==
== Романийн тайпанаш ==

Верси 2018, 7 май, 05:44

Рома́нлитературан жанр, дукха хьолахь прозан хуьлу, кхоллаелла юккъера бӀешерашкахь романан къаьмнашна юкъахь ненан меттах лаьцна дийцар санна, ткъа хӀинца цунах уггаре а эпосан литературан даьржина тайпа хилла. Романо гойту адаман дахар шен карзахюьйлу шовкъаш (хьалхарчу планехь безам), къийсамаш, социалан юкъаметтигаш, Ӏалашоне кхачар. Шен дахаран стандартан боцучу муьран кризисан моментехь, даржийна диллина дахарех а, коьртачу турпалан (турпалийн) кхиарех а, роман къаьста дийцарх барамца, чолха чулацамца, буьйцу хиламаш шуьйра лацарца.[1]

Юккъерчу бӀешерашкахь яьржина яра рыцарийн дахаран романаш (паччахьах Артурех, Тристанех а, Изольдех а, Ланселотех, Гальский амадисех). Царна тӀаьххье юкъаевлира реализман кӀеж тӀетоьхна йолу хьарамчийн а, талорхойн романаш. Сатиран элементаш юкъатуьйхира Сервантеса а, Раблес а. Ингалсехь йолийна хьехаман а, дог кӀедаллин а романийн юьхьиг (Дефо, Ричардсон, Филдинг, Гольдсмит); циггахь шуьйра кхиа йолаелира историйн роман (Вальтер Скотт), амалаш йийцаран а, психологин а романаш (Диккенс а, Теккерей а). Дахар ма-дарра гайтаран а, натурализман а романан даймохк хилира Франци (Бальзак, Флобер, Золя, Гонкураш, Мопассан). Францино белла чӀогӀа дика идеалан, романтикан, психологин ишколийн романан векалш (Жорж Санд, Виктор Гюго, П. Бурже, кхин а). Немецойн а, италихойн а романаш тӀехьаюзура ингалсийн а, французийн а васташна. XIX бӀешерийн шолгӀачу декъехь а, XX бӀешераш долалуш а боккха Ӏаткъам бира европан литературан скандинавийн романаш (Бьернсон, Ли Ионас[2], Хьелланн, Стриндберг) а, оьрсийн (Достоевский, Л. Толстой) а.[1]

Романийн тайпанаш

Дийцаре тайпан:

  • вича дуьйан валлалц турпалан дахар дуьйцуш («Парфюмер. История одного убийцы», Патрик Зюскинд);
  • вича дуьйна цуьнан халонаш чекхъяллалц («Дэвид Копперфильд», Чарльз Диккенс, «Бремя страстей человеческих», Уильям Сомерсет Моэм);
  • халонаш йолаелча уьш чекхъяллалц («Преступление и наказание», Фёдор Достоевский).


Билгалдахарш

Хьажоргаш