ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
нох. Масар (оьрсаша оьрс. Серна олу). Цуьнан дегӀан дохалла 125-135 см ю. Мунда йолочуьра локхалла 70-80 см. Йозалла 25-50 кг. Настарш лекха ю цуьнан. ГӀорта еха ю, корта жима бу. ЦӀога доца ду. Лергаш деха ду. МаӀаш Ӏаьржа а нисса ирахъяхна, йоьхьигаш цӀеххьана тӀиэхьа йирзина а ю. Стечу масаран маӀаш кегийро ю. Масаран бос таьӀно хьаьрса бу. КӀесаран кӀог тӀера букъ тӀоьхула Ӏаьржа сиз доьду. Шина а агӀор белаш тӀера чукӀела кхаччалц Ӏаьржа томмагӀа ду цуьнан. ЧукӀело мекханан басахь можа ю. Корта а, лаг а можа ду. Хьаьжаюккъера кӀай а хеталуш. Лерга юххера дуьйна бета йисте кхаччалц Ӏаьржа шиъ сиз ду цуьнан дехьий, сехьий.
- Ӏай масаран бос хийцало. КӀесаран кӀаг а, тӀоьхулара гӀорта а, чукӀелара а, тӀиэхьа пӀендаршкара а хьаьрса, пханаршкара Ӏаьржа хуьлу иза, Ӏаьнан заманчохь. Чо морса а, беха а, буькъа а бу цуьнан. Ӏай кхин а бах а ло, букъ а ло цуьнан чо.
- Юккъерчу а, Къилбехьарчу а Европин лаьмнашкахь хуьлу масарш, масала Пиринера Балкане а, Карпате а, Жимахчу Азе а, Кавказе а кхаччалц. Кавказийн ламанийн лакхарчу даккъашкахь бен хуьлуш йац уьш.
- Акха гезарий санна, ламанан даккъашкахь, мокхазан, тӀулган бердашкахь, ламанан басошца цанашлахь ежа уьш. Ӏай диттийн чӀенигаш, синтарш бецан гӀовданаш йоу цара. Аьхка Ӏуьйранний, сарахь ежа уьш. Реманаш йой лела уьш. Ӏай ламанийн даккъаш тӀера хьуьн чу охьайогӀу уьш. Апрель-май баттахь ехка. Боьхьиг цхьацца йо цара, наггахь шишша а йо.
- Уьш кӀезиг ю вайн махкахь. Цундела уьш яйар дихкина ду.
