1977 шо агӀонан коде хьажар

{{Шеран навигаци|1977}}
{{БӀешеран навигаци|20}}

== Оцу шарахь хилларг ==
[[Файл:USSRStampNewYear1977.jpg|200 px|right|thumb|[[ССРС]] [[Поштан марка]], 1977 шо]]

=== [[Январь]] ===
* [[8 январь]] — Москохахь эрмлойн къоманхоша дина [[Москохара цхьа могӀа террористийн акташ (1977)|3 эккхар]].
* [[13 январь]]
** [[Анкориджера DC-8 бохам (1977)|Анкориджера DC-8 бохам]].
** [[Алма-Атара Ту-104 бохам]].
* [[16 январь]] — [[Бенин|Халкъан Республикин Бенинан]] правительство мехах лаьцначу тобанца йожо гӀортар.<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 280-->
* [[17 январь]] — [[Мисар]]ахь цӀеххьана айбина уггар хьалха оьшучу 25 кепарчу дааран сурсатийн мах. ШолгӀачу дийнахь ерриг пачхьалкх реза йоцуш сийсайолаелла.
* [[20 январь]] — [[Картер, Джимми|Картер Джиммис]] хийцина [[Форд, Джеральд Рудольф|Форд Джеральд]] [[АЦШ]] президентан даржехь.<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 280-->
* [[21 январь]] — [[Крестцешкахь тасабалар]].
* [[24 январь]] — [[Испани|Испанера]] [[Мадрид]]ехь испанин ультрааьттучара йина [[Аточа урамехь тоьпаш тохар|террористийн атака]].

=== [[Февраль]] ===
* [[3 февраль]] — [[Эфиопи|Эфиопехь]] [[Аддис-Абеба|Аддис-Абебехь]] хиллачу тӀеман девнехь вийна пачхьалкхан корта инарла [[Банти, Тефери|Банти Тефери]]. Ӏедал карадахна цуьнан гӀовс волчу подполковникан [[Менгисту Хайле Мариам]]ан, иза [[12 февраль|12 февралехь]] кхайкхийра Социалистийн Эфиопин Хенан тӀеман административан кхеташонан председатель (ХТӀАКХ).<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 281-->
* [[5 февраль]] — [[Танзани|Танзанехь]] кхоьллина куьйгаллехь йолу [[Танзанин Революцин парти|Революцин парти]]<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 281-->.
* [[7 февраль]] — [[Байконур]] [[космодром]]ера хьалахецна советийн пилоташ болу [[Космосан аппарат|космосан кема]] [[Союз-24]]. Экипаж — [[Горбатко, Виктор Васильевич|Горбатко В. В.]], [[Глазков, Юрий Николаевич|Глазков Ю. Н.]]. Охьабиссина [[1977 шо|1977 шеран]] [[25 февраль|25 февралехь]].
* [[15 февраль]] — [[Минеральни Водашна уллера Ил-18 бохам (1977)|Минеральни Водашна уллера Ил-18 бохам]].
* [[25 февраль]] — [[Росси (хьешацӀа, Москох)|Москохара «Росси»]] [[Пожар в гостинице «Россия» 25 февраля 1977 года|хьешацӀахь йаьлла цӀе]].

=== [[Март]] ===
* [[2 март]] — [[Ливи]] [[Джамахири]] кхайкхийна.
* [[4 март]] — Румынехь [[Карпаташкара мохкбегор (1977)|мохкбегор]].
* [[8 март]] — Конгон Къам мукъадаккхаран фронтан тӀемлой [[Шаба провинцера бунт (1977)|чубахара]] [[Ангола]]н махкара [[Заир]]ан [[Катанга (провинци)|Шаба]] провинце.
* [[14 март]]
** [[Кастро, Фидель|Кастро Фидела]] вахана [[Эфиопи]].<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 281--> Пачхьалкхан керлачу куьйгалхочуьнца [[Менгисту Хайле Мариам]]ца къамел дича цуо гӀо дийхира ССРС Социалистийн Эфиопин режиман.
** [[Лаос]]ехь кхайкхийна, [[Луангпхабанг]]ехь паччахьан гӀалин урхалчин Спантирангсис паччахь вен бина барт. Лецарш хилла, бертан декъахь хиларехь бехке вина Лаосан хьалха хилла волу паччахь [[Шри Саванг Ваттхана]], Лаосан президентан лакхара хьехамчийн формалан даржехь хилла волу. Иза дӀахьажийна ширачу режиман даржехь хиллачеран политикин кхеторан лагере.<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 96-->
* [[25 март]] — [[Натальин Яр тӀехула тӀеттӀакхетар|Натальин Яр тӀехула ши Ан-2 тӀеттӀакхетар]].
* [[27 март]] — авиацин исторехь уггар боккха [[1977 шеран 27 мартера Лос-Родеосера авиабохам|бохам]]. [[Тенерифе]]хь ([[Испани]]) тӀеттӀакхетна 2 кема, велла 583 стаг.
* [[30 март]] — [[Ждановн тӀехулара Як-40 бохам]].

=== [[Апрель]] ===
* [[2 апрель]] — [[Либревилера Ту-134 бохам]].
* [[4 апрель]] — Джорджи штатера Нью-Хоупехь [[Катастрофа DC-9 в Нью-Хоупе|доьжна]] Southern Airways компанин McDonnell Douglas DC-9 кема, велла 72 стаг.
* [[5 апрель]] — «[[ВАЗ-2121 Нива|Нива]]» арахеца йолийна.
* [[9 апрель]] — [[Мобуту]]н режиман тӀемца гӀодархьама Заире кхаьчна [[Марокко|мароккан]] экспедицин корпус<ref>[http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-15145.html Zaire. Shaba I.]{{Ref-en}}</ref>.
* [[19 апрель]] — [[Моэра Ан-24 бохам]] — Эстонехь уггар боккха бохам (21 велларг).
* [[23 апрель]] — [[Эфиопи]]с дӀакъевлира [[АЦШ]] а, кхечу малхбузерчу пачхьалкхийн [[Асмара|Асмарера]] консулаллаш.
* [[30 апрель]]
** [[Камбоджа|Демократин Кампучин]] тхьамдас [[Пол Пот]]а эскаран омар дира [[Вьетнам]]ан дуьхьала [[Кампучин-вьетнаман дов|тӀом болабе]] аьлла.
** [[Батагайн уллера Ми-4 бохам]].

=== [[Май]] ===
* [[2 май]] — [[Крыжовка цӀе йолчу новкъан постера бохам]]. Велла 19 - 22 стаг. ''[[Белорусси|Белоруссера]] уггар боккха цӀерпоштнекъан бохам'' (официалан).
* [[6 май]] — [[Эфиопи]]н керла тхьамда [[Менгисту Хайле Мариам]] ССРС веанчу хенахь Москохахь куьйгаш йаздина ССРС а, Социалистийн Эфиопин а доттагӀаллин йукъаметтигийн а, цхьаьна къахьегаран а бух тӀехь долчу Декларацин, ткъа иштта экономикехь а, техникехь а цхьаьна къахьегар протоколан, оьздангаллехь а, Ӏилманехь а цхьаьна къахьегаран бартан, консулийн конвенцин.<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 286-->
* [[7 май]] — [[Тавдан тӀехулара ши Ан-2 Ӏоттадалар]].
* [[16 май]] — [[1968 шо1968 шарахь]] дуьйна цӀахь лаьцна ларвеш волу пачхьалкхан хьалхара президент [[Кейта, Модибо|Кейта Модибо]] валаран бахьана ца хаарна [[Мали]]ра сийсарш.
* [[26 май]] — Заиран правительствон эскарш а, мароккин экспедицин корпусо а Заиран махкара арабехира [[Конгон Къам мукъадаккхаран фронт|FLNC]] тӀемлой<ref>[http://www.sahistory.org.za/dated-event/shaba-war-zaire-comes-end Shaba War in Zaire comes to an end.]{{Ref-en}}</ref>.
* [[27 май]]
** [[Ангола|Анголехь]] пачхьалкхан харцам бан гӀортар. ЧӀогӀа ортодоксалан-[[коммунизм|коммунистийн]] политикин агӀонча [[Алвиш, Нито|Алвиш Нито]] коьртехь волу [[«фракционерийн» бунт]], охьатаӀийна президента [[Нето, Агостиньо|Нето Агостиньос]] Кубин эскаран гӀоьнца.
** [[Гаванан уллера Ил-62 бохам]].
* [[30 май]] — [[мозамбик]]ийн [[РЕНАМО]] гӀаттамхойн дуьххьара тӀемца тӀелатар правительствон [[ФРЕЛИМО]] эскарна, [[Мозамбике гражданийн тӀом]] болабелла.

=== [[Июнь]] ===
* [[8 июнь]] — [[Сещера Ан-22 бохам]].

=== [[Июль]] ===
* [[8 июль]] — [[Сухумера Ан-24 бохам]].
* [[15 июль]] — [[АЦШ президент]]о [[Картер, Джимми|Картер Джиммис]] кхайкхийна, АЦШ [[Сомали]]н тӀеман а, политикин а гӀо дан кийча хилар.
* [[20 июль]] — [[Витиме Ил-14 бохам]].
* [[23 июль]] — [[Сомали]]н эскар [[Эфиопи]] [[Война за Огаден|чудахна]], тӀеман хьалхарчу кӀирнашкахь дикка кхиамаш баьхна.<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 293-->

=== [[Август]] ===
* [[1 август]] — [[Румыни|Румынехь]] йолаелла [[Жиу тогӀенчуьра шахтёрийн забастовка (1977)|шахтёрийн забастовка]].
* [[3 август]] — [[Чаушеску, Николае|Чаушеску Николае]] забастовка йечу шахтерашна хьалха ледара вистхилар. Забастовка чекхйалар.
* [[13 август]] — [[ССРС министрийн Совет]]ан пурбанца [[Эфиопи]] хьажийна советийн тӀеман хьехамчаш.
* [[17 август]]
** [[Атомоход]] «[[Арктика (10520 проектан атоман шакагбен-кема)|Арктика]]» дуьххьара хин тӀехула лелачу кеманашлахь [[1977 шеран шакагбен-кема «Арктика» Къилбаседа полюсехь|Дуьненан Къилбаседа полюсе кхаьчна]].<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 294-->
** [[Пушкино станцехь тӀай чудожар]], 20 сов стаг велла.
* [[29 август]] — [[Сомали|Сомалин Демократин Республикин]] президент инарла [[Сиад Барре|Сиад Барре Мухьаммад]] тӀаьххьара веана [[ССРС]] [[Огаден къовса тӀом|Эфиопица тӀамехь]] накъосталла дайтаран Ӏалашо йолуш. Цуьнан [[ССРС Министрийн Советан Председатель|ССРС Министрийн Советан Председательца]] [[Косыгин, Алексей Николаевич|А. Н. Косыгинца]], [[ССКП ЦК]] секретарьца [[Суслов, Михаил Андреевич|М. А. Сусловца]], [[ССРС арахьарчу гӀуллакхийн министр|ССРС арахьарчу гӀуллакхийн министраца]] [[Громыко, Андрей Андреевич|А. А. Громыкоца]] хиллачу цхьаьнакхетарша аьтту ца бира. [[31 август]]ехь Сиад Барре ССРС йитира.<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 295-->

=== [[Сентябрь]] ===
* [[5 сентябрь]] — [[Канаверал мара]] ([[Америкин Цхьаьнатоьхна Штаташ|США]]) [[космодром]] тӀиера хьалахецна [[ракета-хьалахьуриг]] «[[Titan IIIE]]», цуо орбите йаьккхина [[Автоматикан планетийн йукъара станци|АПЮС]] «[[Вояджер-1]]».
* [[20 сентябрь]] — [[Социалистийн Республика Вьетнам]] дӀаэцна [[ВКЪКХ]].<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 296-->
* [[21 сентябрь]] — [[Бухарест уллера Ту-134 бохам|мажарийн Ту-134 Бухарест уллера бохам]].
* [[26 сентябрь]] — [[Чернобылан АЭС болхбан йолаялар]].
* [[27 сентябрь]] — [[Куала-Лумпур уллехь DC-8 бохам]], велла 34 стаг.
* [[28 сентябрь]] — [[Камбоджа|Кампучин]] куьйгалхо [[Пол Пот]] [[Цийн Халкъан Республика|ЦХР]] а, [[КХДР]] а вахар. Вахар дахделира цхьана батте гергга.<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 296-->

=== [[Октябрь]] ===
* [[6 октябрь]] — [[истребитель-кема]] [[МиГ-29]] дуьххара тӀемадалар.
* [[7 октябрь]] — тӀеэцна [[1977 шеран ССРС Конституци|ССРС Конституци]].<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 296-->
* [[8 октябрь]] — долаелла дуьххьарлера [[Mini transat 6.50|Мини-трансат]] — [[Атлантикин Ӏапказ]] чухула гатан кеманаш хахкар. [[Mini transat 6.50|«Мини»]] класс йукъайаьлла.
* [[9 октябрь]] — космосан кема [[Союз-25]] хьалахецар. Экипаж — [[Коваленок, Владимир Васильевич|Коваленок В. В.]], [[Рюмин, Валерий Викторович|Рюмин В. В.]]. Охьабиссина [[1977 шо|1977 шеран]] [[11 октябрь|11 октябрехь]].
* [[11 октябрь]] — [[Сана|Санехь]] вийна [[Йеменан Ӏаьрбийн Республика|Къилбаседа Йеменан]] президент [[аль-Хьамди, ИбрахӀим|аль-Хьамди ИбрахӀим]]. Цуьнан меттиг дӀалаьцна эскаран инарла штабан хьаькимо [[аль-ХӀашими, Ӏали|аль-ХӀашими Ӏалис]].<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 297-->
* [[13 октябрь]] — [[Дон-тӀиера-Ростовн тӀехула Як-40 хилам]].
* [[13 октябрь|13]] — [[18 октябрь]] — [[«Ландсхут» кема дададар]].
* [[20 октябрь]]
** [[Таиланд]]ера тӀеман карчам. [[Краивичьен, Танин|Краивичьен Танинан]] гражданийн правительство шаршийна коьртехь адмирал [[Чалорью, Сангад|Чаролью Сангад]] волчу къоман тӀеман кхеташонан бартаца.<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 297-->
** [[Convair CV-300 бохам|Авиабохамехь]] велла музыкин Lynyrd Skynyrd тобан 4 декъашхо.

=== [[Ноябрь]] ===
* [[4 ноябрь]] — [[Соьлжа-ГӀала]]хь схьайиллина керла театран-концертан зал.
* [[5 ноябрь]] — [[Джорхат уллера Ту-124 бохам]], велла кеман тӀехь хиллачу 10 стагах 5 стаг. Дийна бисинчарна йукъахь — ХӀиндин премьер-министр Морарджи Десаи.
* [[7 ноябрь]] — [[Ташкент]]ехь схьайиллина [[Ташкентан метрополитен|метрополитен]] .
* [[9 ноябрь]] — [[Таиланд]]ехь тӀеман карчам бинчул тӀаьхьа йукъайаьккхина хенан Конституци.
* [[11 ноябрь]] — [[Таиланд]]ан премьер-министр хӀоттийна тӀеман ницкъийн коьрта баьчча инарла [[Чаманан, Криангсак|Чаманан Криангсак]].<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 297-->
* [[12 ноябрь]] — дешаран [[Перекоп (дешаран хӀордан кема)|«Перекоп»]] хӀордан кеман тӀехь айина [[Военно-морской флаг СССР|ТӀеман-хӀордан байракх]], ткъа ша кема йукъатоьхна Балтийн флотан Ленинградан ТӀХӀБ дешарийн кеманаш цхьаьнатохараллин йукъа.
* [[13 ноябрь]] — Сомалин правительство кхайкхийна советийн-сомалийн доттагӀаллех а, цхьаьна къахьегарехь а болу барт бохор, берриг советийн гражданашка кӀиран хенанчохь арадовла аьлла.<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 298-->
* [[19 ноябрь]] — [[Фуншалера Boeing 727 бохам]].

=== [[Декабрь]] ===
* [[2 декабрь]] — [[Аль-Байда уллера Ту-154 бохам]].
* [[4 декабрь]] — Малайзехь [[Джохорера Boeing 737 бохам|доьжна]] дадийна Boeing 737-2H6, велла 100 стаг.
* [[9 декабрь]] — [[Тарко-Салера Ан-24 бохам]].
* [[10 декабрь]] — космосан кема [[Союз-26]] хьалахецна, охьадоьссина [[1978 шо|1978 шеран]] [[16 январь|16 январехь]]. Экипаж — [[Романенко, Юрий Викторович|Романенко Ю. В.]], [[Гречко, Георгий Михайлович|Гречко Г. М.]].
* [[31 декабрь]] — зорба тоьхна [[Демократийн Кампучи]]н правительство цхьаьна хенан совцийна Вьетнамца йолу дипломатин йукъаметтигаш.<!-- Международный ежегодник. Политика и экономика. 1978 / М. 1978 — С. 301-->

== Ӏилма ==
{{main|1977 шо Ӏилманехь}}
Абрахам Лемпела а, Яков Зива а дӀайиллина LZ77 терахьаш тӀеттӀатаӀаран алгоритм. 

== Спорт == 
{{main|1977 шо спортехь}}

== Музыка ==
{{main|1977 шо музыкехь}}

== Кино ==
{{main|1977 шо кинохь}}

== Театр ==
{{main|1977 шо театрехь}}

== Литература ==
{{main|1977 шо литературехь}}

== ССРС суртдилларан говзалла ==
{{main|1977 шо ССРС суртдилларан говзаллин исторехь}}

== Компьютерийн ловзарш ==
{{main|1977 шо компьютерийн ловзаршкахь}}

== Авиаци ==
{{main|1977 шо авиацехь}}

== Йукъараллин транспорт ==
{{main|1977 шо йукъараллин транспортан исторехь}}

== Метрополитен ==
{{main|1977 шо метрополитенаш исторехь}}

== ЦӀерпоштнекъан транспорт ==
{{main|1977 шо цӀерпоштнекъан транспортан исторехь}}

== Шеран адамаш ==
[[Time (журнал)|Time]] журналан версица [[Шеран стаг (Time)|шеран стаг]] ву — [[Анвар Садат]], Мисран президент.

== Оцу шарахь бинарш ==
* [[Адиев, Мохьмад Мусаевич]] ([[1977 шеран]] [[30 июнь]]) — нохчийн футболист, нападающий;
* [[Хацыгов, Хаважи]] ([[1977 шеран]] [[17 апрель]]) — Белоруссехь Ӏаш волу нохчийн боксёр, 2002 шарахь Европин чемпион, 2004 а, 2008 а шерашкахь хилла Олимпиадийн декъашхо.

== Оцу шарахь белларш ==
* Исаева Марьям Султановна ([[1898 шо|1898 шеран]] [[20 декабрь]] — 1977 шо) — йаздархо;
* [[Ошаев, Халид Дудаевич]] ([[1897 шеран]] [[20 декабрь]] — [[1977 шеран]] [[12 декабрь]]) — нохчийн йаздархо а, драматург а, Ӏилманча а;
* [[Пресли, Элвис]] ([[1935 шо|1935 шеран]] [[8 январь]] — 1977 шеран [[16 август]]) — америкин эшархо, актёр, XX бӀешеран эшархойх шен балхах массарелла дукха ахча деккхинарг;
* [[Татаев, Ваха Ахмедович]] ([[1914]] шеран [[15 декабрь]] — [[1977]] шеран [[13 август]]) — Нохч-ГӀалгӀайн АССР Халкъан артист, Нохч-ГӀалгӀайн АССР Лакхара Советан депутат, Нохч-ГӀалгӀайн АССР культурин министр;
* [[Чаплин, Чарльз]] ([[1889 шо|1889 шеран]] [[16 апрель]] — 1977 шеран [[25 декабрь]]) — америкин а, ингалсан а киноактёр, сценарист, композитор, режиссёр;

{{Uncategorized|date=март 2016}}