Церетели, Зураб Константинович

ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
Церетели Зураб
ზურაბ წერეთელი
Сурт
Вина терахь 1934 шеран 4 январь({{padleft:1934|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:4|2|0}}) (89 шо)
Вина меттиг Тиблиси
Гражданалла: ССРСFlag of the Soviet Union.svg ССРС→
ГуьржийчоьFlag of Georgia.svg Гуьржийчоь
РоссиFlag of Russia.svg Росси
Дешар: Тбилисин исбаьхьаллин академи
СовгӀаташ:
Социалистийн Къинхьегаман Турпалхо — 1990
Orden for Service I.png
Orden for Service II.png Orden for Service III.png «Даймехкана динчу гӀуллакхашна» 4 тӀегӀанера орден
Ленинан Орден — 1990 Халкъийн доттагӀаллин орден — 1980 Орден «Слава Осетии» (лента).png MedalAstana.png
Сийлаллин легионан орденан кавалер — 2010 Говзаллийн а, литературин а орденан эпсар (Франци) AZ Dostlug Order ribbon-2.png
Гражданийн гӀуллакхашна орденан кавалер (Испани) Габриэла Мистралан орденан кавалер Бернардо О’Хиггинсан орденан кавалер
Diploma of the President of Russia.png
Ахьмад Кадыровн Орден
 Москохан гӀуллакхаш дарна къасторан хьаьрк KemerovoOrden1.jpg
Сийлахь цӀе:
ССРС Халкъан исбаьхьалча — 1980 Narodniy artist2.gif Почётный работник сферы образования Российской Федерации.png
Премеш:
Ленинан совгӀат — 1976 ССРС Пачхьалкхан совгӀат — 1970 ССРС Пачхьалкхан совгӀат — 1982 РФ Пачхьалкхан совгӀат — 1995 Premia mvd.jpg
Сайт: zurabtsereteli.com
Викилармин логотип Медиафайлаш Викилармехь

Церете́ли Зура́б Константи́нович (гуьрж. ზურაბ კონსტანტინეს ძე წერეთელი; вина 1934 4 январь, Тиблиси, ЧКСФСР, ССРС) — советийн а, российн а исбаьхьалча-монументалист, Ӏаламдиллархо, скульптор, хьехархо, профессор, ЮНЕСКО Дика маршонан векал. 1997 шарахь дуьйна — Российн исбаьхьаллин академин президент.

ССРС ИА академик (1988; корреспондент-декъахо 1979). Социалистийн Къинхьегаман Турпалхо (1990). ССРС Халкъан исбаьхьалча (1980). Российн Федерацин Халкъан исбаьхьалча (1994). Ленинан совгӀатан (1976), шина ССРС пачхьалкхан совгӀатийн (1970, 1982), Российн Федерацин пачхьалкхан совгӀатан (1996) лауреат. «Даймехкан гӀуллакх дарна» орденан буьззина кавалераш. ССКП декъахо 1965 шарахь дуьйна.

5000 сов Ӏаламдилларан, графикин, скульптурин, монументан-декоративан говзаллин (фрескаш, мозаикаш, панно), кхин а кхолламийн автор. Исбаьхьалча-монументалисто санна кечбина цхьа могӀа кхолламаш, масала, Ленинан мемориал Ульяновскехь, хьешийн комплекс Измайловохь, Хьешийн комплекс «Ялта-Интурист» Ялтехь, курортан гӀала Адлерехь, «Ривьера» парк Сочехь, Профсоюзийн гӀала Тиблисехь, Йоккха театран керла сцена Москохахь, кхин а; скульпторо санна кхоьллина дукха монументаш, царна йукъахь «ДоттагӀалла бӀешерашна» Москохахь, «Дикано зулам иэшадо» ВКъКх гӀишлон хьалха Нью-Йоркехь, «Керла адам дар» Севильяхь, «Цатешаман пен бохор» Лондонехь, Космодемьянская Зоян иэс Рузехь, кхин а.

Биографи[нисйе бӀаьра | нисйе]

Церетели Зураб вина 1934 шеран 4 январехь Тиблисехь гуьржийн доьзалехь. Цуьнан да Константин Георгиевич (1903—2002) Гуьржийчохь вевзара инженер-гӀишлошйархо санна, схьавалар ду ширачу гуьржийн Церетели тайпанан титулаш йоцучу гарах[1]. Нана — Нижарадзе Тамара Семёновна (1910—1991), иштта элийн тайпанан векал йу. ладаме Ӏаткъам бина жимачу Зурабан цуьнан ненан вашас Ӏаламдиллархочо Георгий Нижарадзес. Цуьнан хӀусамехь, кӀанта дӀахьора шен хенан ладаме дакъа, ткъа цигахь хуьлура гуьржийн исбаьхьалчаш — Какабадзе Давид, Кобуладзе Серго, Джапаридзе Уча, кхин берш а. Уьш хилира, сурт дилларан говзалле марзвеллачу, жимачу стеган хьалхара хьехархой.

1958 шарахь Церетели Зураба чекхйаькххира Тиблисин исбаьхьаллин академин Ӏаламдилларан факультет, балха хӀоьттира Гуьржийчоьнан Ӏилманийн академин Историн, археологин, этнографин институте.

1964 шарахь Ӏамийра Францехь, цигахь бевзира гӀарабевлла исбаьхьалчаш Пикассо Пабло а, Шагал Марк а.

1960-гӀа шераш чекхдовлуш волавелира жигара болх бан монументан областан говзаллехь. Россехь доцург, цуьнан скульптурин кхолламаш бу Бразилехь, Йоккха Британехь, Испанехь, АЦШхь, Францехь, Японехь, Гуьржийчохь, Беларуссехь, Литвехь.

1980-гӀа шарахь Москохан XXII Олимпийн ловзарийн коьрта исбаьхьалча хӀоттийра.

1988 шарахь хаьржира ССРС ИА бакъ волу декъахо (академик).

1996 шарахь хаьржина ЮНЕСКОн Дика лааман векал.

1997 шарахь дуьйна ву Российн исбаьхьаллийн академин Президент.

2003 шарахь Российн Федерацин башха гӀуллакхаш дарна Церетели Зурабан Российн президента Путин Владимира цунна йелира российн гражданалла[2].

Церетели кхин а Москохан хӀокху заманан музейн а, Церетели Зурабан говзаллин галерейн а директор ву.

2010 шеран февраль йуккъехь Церетели Зурабан йелира Сийлахь легионан орденан кавалеран цӀе. Оццу шеран июнан йуьххьехь АЦШан Говзаллин къоман йукъаралло цунна йелира дешин «Сийн мидал». З. Церетели ву дуьххьарлера и совгӀат дела гуьржийн а, россий а исбаьхьалча[3].

Кхолларалла[нисйе бӀаьра | нисйе]

Исбаьхьалча-монументалист[нисйе бӀаьра | нисйе]

Берийн бассейн курортан гӀалахь Адлерехь, 1973

Къобалвар[нисйе бӀаьра | нисйе]

«Даймехкан гӀуллакхдарна» I тӀегӀан орден йаларан церемонехь, 2010

Российн Федерацин а, ССРС а пачхьалкхан совгӀаташ[нисйе бӀаьра | нисйе]

Йукъараллин позици[нисйе бӀаьра | нисйе]

2014 шеран 11 мартехь Церетели Зурабан куьг гучуделира Российн Федерацин оьздангаллин гӀуллакххойн кхайкхаман бухахь, РФ президентан В. В. Путинан Украинера а, ГӀирмера а политикин гӀо лоцуш[11]. Амма шолгӀачу дийнахь, скульпторан гӀоьнчо Шагулашвили Сергис, гуьржийн «Интерпрессньюс» хаамагенталлин а, «Рустави-2» телеканалан а интервьюхь дӀахьедира, ма-дарра аьлча Церетелис кехаташна буха куьг ца йаздина, иза «цкъан а политикин йукъа ца гӀерта» аьлла[12][13].

Церетели Зураб вевза шен дикаллин гӀуллакхашца, берашца бечу белхашца. Исбаьхьалчо рожехь дӀахьо говзанча-классаш, цигахь гойту шен зиеделларг тӀекхуьучу чкъоьран.[14]

Хьажа кхин а[нисйе бӀаьра | нисйе]

Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  1. ↑ Дворянские роды Российской империи.- Т.IV.- М., 1998.- С.232.
  2. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 4 июня 2003 года № 601 «О приёме в гражданство Российской Федерации»
  3. ↑ Заслуги Зураба Церетели оценили золотом. Дни.РУ (2010, 5 июнь). Теллина 2010 шеран 5 июнехь.
  4. ↑ Указ Президента Союза Советских Социалистических Республик от 11 ноября 1990 года № УП-997 «О присвоении звания Героя Социалистического Труда тов. Церетели З. К.»(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2014 шеран 4 январехь. Теллина 2010 шеран 14 августехь.
  5. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 26 июля 2010 года № 934 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ I степени Церетели З. К.»(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2014 шеран 4 январехь. Теллина 2014 шеран 4 январехь.
  6. ↑ Награждённые государственными наградами Российской Федерации
  7. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 4 января 2006 года № 11 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ II степени Церетели З. К.»(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2014 шеран 13 апрелехь. Теллина 2010 шеран 26 июлехь.
  8. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 29 апреля 1996 года № 612 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ III степени Церетели З. К.»(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 3 январехь. Теллина 2010 шеран 26 июлехь.
  9. ↑ З. К. Церетели вручён орден «За заслуги перед Отечеством» IV степени
  10. ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 14 ноября 1980 года № 3301-X «О награждении орденами и медалями СССР работников, наиболее отличившихся при подготовке и проведении Игр XXII Олимпиады»
  11. ↑ Деятели культуры России — в поддержку позиции Президента по Украине и Крыму (оьр.)(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Минкультуры России (2014, 11 март). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2014 шеран 11 мартехь. Теллина 2014 шеран 11 мартехь.
  12. ↑ Зураб Церетели не подписывал письма по Украине, заявил его помощник (оьр.). Эхо Кавказа. Теллина 2019 шеран 23 майхь.
  13. ↑ Церетели "не подписывал письма" в поддержку политики Путина (оьр.). Радио Свобода (2014, 12 март). Теллина 2019 шеран 23 майхь.
  14. ↑ Мастер-класс З.К.Церетели. www.rah.ru. Теллина 2019 шеран 12 декабрехь.

Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

commons: Церетели, Зураб Константинович Викиларма чохь
n: Церетели, Зураб Константинович Викикерланаш чохь
Хьост — «https://ce.wikipedia.org/w/index.php?title=Церетели,_Зураб_Константинович&oldid=9091810»