Футбол
| Футбол | |
 | |
| Амал | |
|---|---|
| Категори | командин ловзар |
| ГӀирс | футболан буьрка |
| ЦхьалгӀа къийсамаш | |
| Дуьненан чемпионат | 1930 шо |
| Дуьненаюкъара федераци | |
| ЦӀе | ФИФА |
| Кхоьллина шо | 1904 шо |
| Веб-сайт | FIFA.com |
| Кхуьнца йолу проекташ | |
Футбо́л (инг. football схадаьлла foot «ког» + ball «буьрка») — мостагӀчун кевнашна когашца я кхечу дегӀан меженашца (куьйгаш доцург) дуьхьала йолу командел алсама буьрка чутоха Ӏалашо йолу командин спортан тайпа.
Тахана ю дуьненахь уггаре гӀараяьлла а, массийн а спортан тайпа[1][2][3].
Оцу ловзарех ловзучух олу футболи́ст.
Ловзаран цӀе[нисъе бӀаьра | нисъе]
ФИФАс а, Дуьненаюкъара олимпийн комитето лелайо «футбол» дуьненаюкъара ловзаран официалан цӀе йина.
Юьззина ингалсметтан ловзаран цӀе, «association football» («футбол Ассоциацин бакъонашца»), иза хаьржина ингалсан Футболан ассоциаци йиллинчул тӀаьхьа 1863 шарахь, иза кхечу футболан тайпанех къасторхьама. Оцу хенахь яра, масала, регби-футбол («rugby football», «футбол Рагби ишколан бакъонашца»), цунах куьйгашца ловза а мегара. Хан мел йоьду ловзаран еха цӀераш яцъян йолийра къамелехь а, зорбанехь а. Юьхьанца Ингалсехь яьржинера яцйина цӀе «assoc.», цул тӀаьхьа 1880-гӀа шерашкахь цунах елира термин «соккер» (инг. soccer), дацдарна тӀе «-soc-» суффикс «-er» тоьхна оксфордан ламастаца[en] а тоьхна (регби-футболахдацдина олура «раггер» (инг. rugger))[4]. В периодике термин «соккер» используется по крайней мере с 1892 года[5]. Ингалсан меттан оксфордан дошамца, уггаре хьалха «soccer» дош йозанан маттахь хааделла 1889 шарахь, ингалсан поэтан Доусон Эрнестан кехат тӀехь (делахь а цуо яздо socca, хетарехь, цуьнан хӀинца а яцара стандартан йозанан кеп)[6].
Тахана «соккер» цӀе яьржина ю цхьа могӀа ингалсметтан мехкашкахь, оцу пачхьалкхашкахь генара схьа гӀарадевлла ду кхин футболан тайпанаш а. Масала, Австралехь а, Керла Зеландехь а футбол олу австралин футболах я регбилигах. Ирландехь «футбол» термино билгалйоккху гэлан футбол, цундела «соккер» прессехь лелон цӀе ю[7][8]. КъАРехь дукхаха болчарна ловзар девза «соккер» санна, иза гойту КъАР чемпионатан цӀеро, «Премьер соккер лига» а, тӀехь ДЧ-2010 финал хилла стадион «Соккер Сити» а. АЦШ а, Канадехь а термин «соккер» лелайо, хӀунда аьлча футбол опу америкин футболах а, канадин футболах а. Ингалсахь «соккер» цӀе ширъелла, керла чкъоьро иза ца лелайо.
Футболан гуонахьара оьздангалла[нисъе бӀаьра | нисъе]
 |
ХӀара яззаман дакъа хӀинца а язданза ду. Википедин цхьан декъашхочун дагалацамца, кхузахь хила деза леррина дакъа.
Хьоьга проектана гӀода лур ду, хӀара дакъа яздина. |
Хьажа кхин а[нисъе бӀаьра | нисъе]
Билгалдахарш[нисъе бӀаьра | нисъе]
- ↑ Guttman, Allen The Diffusion of Sports and the Problem of Cultural Imperialism // The Sports Process: A Comparative and Developmental Approach / Eric Dunning, Joseph A. Maguire, Robert E. Pearton. — Champaign: Human Kinetics. — С. p129. — ISBN 0880116242. — «the game is complex enough not to be invented independently by many preliterate cultures and yet simple enough to become the world's most popular team sport».
- ↑ Dunning, Eric The development of soccer as a world game // Sport Matters: Sociological Studies of Sport, Violence and Civilisation. — London: Routledge. — С. p103. — ISBN 0415064139. — «During the twentieth century, soccer emerged as the world's most popular team sport».
- ↑ Frederick O. Mueller, Robert C. Cantu, Steven P. Van Camp Team Sports // Catastrophic Injuries in High School and College Sports. — Champaign: Human Kinetics. — С. p57. — ISBN 0873226747. — «Дуьххьарлера йоза (ингалс.)
Soccer is the most popular sport in the world, and its popularity is growing in the United States. It has been estimated that there were 22 million soccer players in the world in the early 1980s, and that number is increasing. In the United States soccer is now a major sport at both the high school and college levels.
».
- ↑ Mazumdar, Partha The Yanks are Coming: A U.S. World Cup Preview (ингалс.)(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Embassy of the United States in London (5 June 2006). Архив йина хьалхара хьостан чуьра 2009 шеран 21 августехь. Теллина 2009 шеран 6 июнехь.
- ↑ Baily's Magazine of Sports & Pastimes, vol. lvii. — London: Vinton, 1892. — С. 198.
- ↑ Soccer: first printed use of the word in 1891?. Теллина 2020 шеран 6 июнехь.
- ↑ The Irish Times: Soccer(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Архив йина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 28 ноябрехь. Теллина 2012 шеран 28 ноябрехь.(ингалс.)
- ↑ Independent.ie: Soccer(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Архив йина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 28 ноябрехь. Теллина 2012 шеран 28 ноябрехь.(ингалс.)
- ↑ Третяк А. Знаменитые болельщики российских команд // Чемпионат — 2013.
Литература[нисъе бӀаьра | нисъе]
- Малов, В. И. Я познаю мир: Футбол. — Издательство «Астрель», 2002. — С. 10, 14, 17, 27, 34, 36, 38, 39, 41—46, 53, 49, 60, 61, 62, 64, 87. — ISBN 5-271-04556-0
- Фут-боол // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Валь А. История футбола //М.: Изд-во АСТ. — 2005.
- К. Гиффорд Энциклопедия футбола. — АСТ, 2007. — ISBN 978-5-17-044765-7
Хьажоргаш[нисъе бӀаьра | нисъе]
|
Ков «Футбол» |
|---|---|
|
футбол Викидошам чохь |
|
Футбол Викидешнаш чохь |
|
Футбол Викиларма чохь |
|
Футбол Викикерланаш чохь |
- FIFA, Федерация Международных Футбольных Ассоциаций(ингалс.)
- UEFA, Союз Европейских Футбольных Ассоциаций
- CONMEBOL, Конфедерация южноамериканского футбола(испан.)(ингалс.)
Дошамаш а, энциклопедеш а | |
|---|---|
| Нормативан контроль |
 | |
|---|---|
Рейтинг сборных · Шеран ловзархо · Дашо буьрка ФИФА · могӀам сборных · Коды
| |
