Тевзана

ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
Эвла
Тевзана
Сурт
42°58′39″ къ. ш. 45°54′30″ м. д.HGЯO
Пачхьалкх Росси
Регион Нохчийчоь
Муниципалан кӀошт Веданан
Корта Зумаев Русланбек Абдулвахатович
Истори а, географи а
Хьалхара цӀерш 1944 кхаччалц — Таузен
1958 кхаччалц — Киров-Аул
199? кхаччалц — Киров-Юрт
Центран локхалла 625 м
Климатан тайпа бараме
Бахархой
Бахархой ↗3591[1] стаг (2020)
Къаьмнийн хӀоттам нохчий
Динан хӀоттам бусалбанаш суннийш
Идентификаторан терахьаш
Телефонан код +7 87131
Поштан индекс 366330
Автомобилан код 95, 20
ОКАТО 96204822001
Картин тӀехь
Тевзана картан тӀехь
Тевзана
Тевзана картан тӀехь
Тевзана
Тевзана картан тӀехь
Тевзана

Тевзана (нох. Тевзана, Бастӏи) — Нохчийн Республикин Веданан кӀоштара эвла. Тевзанан йуьртан меттиган административан йукъ[2].

Географи[нисйе бӀаьра | нисйе]

Йуьрт лаьтта Жалкх эркан аьтту бердаца, МахкатӀе эвлан дуьххьала[3], кӀоштан йукъан Веденон 28 км малхбузехьа.

Гергара нах беха меттигаш: къилбаседехьа — ЭгӀашта эвла, къилбехьа — МахкатӀе, малхбалехьа — Хоттане а, Элистанжа[4].

Микротопонимаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • ГӀалин дукъ - Тевзанан а, МахкатӀен а йуккъехь. Хьун, байданаш, хьосташ.
  • Суьйла корта - Тевзанан малхбален йистехь. Хьун, байданаш, хьосташ.
  • Ӏинал дехьа - Тевзанан йуккъехь.
  • ТогӀичу - Тевзанан малхбален декъехь[5].
  • Эвла тӀе - Тевзанан йуккъера дакъа.
  • Тевзанхойн лам - Тевзанан малхбален йистехь.
  • Цанин корта - Тевзанхойн ломан кӀоштахь, Тевзанан малхбален йистехь.
  • Билта - Тевзанхойн ломан кӀоштахь, Тевзанан малхбален йистера меттиг.
  • Элсичу - Тевзанан малхбален йистера меттиг.
  • КӀентий багийна арие - Тевзанхойн ломан кӀоштахь, ЭгӀаштхойн ломан малхбален йистехь, Тевзанан къилбехьа.
  • Чолхан дукъ - Тевзанан къилба-малхбузехьа.
  • Тевзинхойн кӀотар - МахкатӀен 6 км къилбехьара кӀотар.
  • Чолха ирзо - эвлан къилбехьа, эркан аьтту бердаца[6]..

Истори[нисйе бӀаьра | нисйе]

Харачойн Зеламхин Тевзанара хьех

1944 - 1958 шерашкахь, нохчийн а, гӀалгӀайн а депортаци йинчул тӀаьхьа, Нохч-ГӀалгӀайн АССР дӀайаьккхира, Тевзанан цӀе хийцира Киров-Аул аьлла[7] ДАССР Веданан кӀоштан йукъахь йара[8].

1958 шарахь Нохч-ГӀалгӀайн АССР меттахӀоттийначул тӀаьхьа, эвлан цӀе хийцира Киров-Юрт аьлла. Таханлера цӀе йухаметтахӀоттийра 1990-гӀа шерашкахь.

Эвла йиллина элистанжахоша. Паччахьан администрацин, 19-гӀа бешеран шолгӀачу декъан терахь долчу, хаамашца, Тевзана йу Нохчийчоьнан уггаре ширачу 35 эвланах цхьаъ.

Эвлан гӀараваьлла йуьртахо — Гиреев Лорс-Хьаьжа, 1877—1878 шерашкарачу гӀаттаман тхьамданех цхьаъ. Прапорщик Муртаз-Ӏалис мотт тоьхна, инарла Смекаловс дегӀастанан гӀаттаман куьйгалхочуьнца МаӀадца цхьаьна йийсар вина 1877 шеран 24 октябрехь Тилитли эвлара тӀом чекхбаьлча. Ирх оьллина 1878 шеран 9 мартехь Ӏуьйрана 6 сахьт долуш кхин а 11 гӀаттаман куьйгалхочуьнца Соьлжа-ГӀалин центран майданехь[9].

Бахархой[нисйе бӀаьра | нисйе]

Бахархойн дукхалла
1990[10]20022010[11]2012[12]2013[13]2014[14]2015[15]
2007↘1991↗3378↗3434↗3448↗3469↗3502
2016[16]2017[17]2018[18]2019[19]2020[1]
↗3539→3539↗3546↗3577↗3591

Дешар[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • Тевзанан муниципалан йуккъера йукъарадешаран ишкол[20].

Бевзаш болу йуьртахой[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • Ахмадов Шарпудин Бачуевич (1941—2016) — советийн а, оьрсийн а, нохчийн а историк. Историн Ӏилманийн доктор, профессор, Нохчийн Республикин Ӏилманан хьакъ долу гӀуллакххо (2003).

Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  1. ↑ 1 2 Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года (оьр.)(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2020 шеран 24 апрелехь. Теллина 2020 шеран 24 апрелехь.
  2. ↑ Тевзанская сельский округ (сельсовет)* (Веденский район)(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 29 январехь. Теллина 2011 шеран 14 июлехь.
  3. ↑ Сулейманов А. С. Топонимия Чечни. — Грозный: ГУП «Книжное издательство», 2006. — С. 267. — 5000 экз. Архивированная копия(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Теллина 2015 шеран 25 августехь. (переиздание 1976—1985 гг.)
  4. ↑ Карта Чечни Объём 8 МБ.
  5. ↑ Сулейманов А. С. Топонимия Чечни. — Грозный: ГУП «Книжное издательство», 2006. — С. 267. — 5000 экз. Архивированная копия(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Теллина 2015 шеран 25 августехь. (переиздание 1976—1985 гг.)
  6. ↑ Сулейманов А. С. Топонимия Чечни. — Грозный: ГУП «Книжное издательство», 2006. — С. 268. — 5000 экз. Архивированная копия(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). Теллина 2015 шеран 25 августехь. (переиздание 1976—1985 гг.)
  7. ↑ Ведомости Верховного Совета РСФСР № 5 1958
  8. ↑ О восстановлении Чечено-Ингушской АССР и упразднении Грозненской области (оьр.)(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). lawru.info. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2019 шеран 6 августехь. Теллина 2018 шеран 8 ноябрехь.
  9. ↑ Богуславский, 1892, с. 472—473.
  10. ↑ Архивный вестник, №1. Нальчик:Архивное управление Правительства Чеченской Республики, 2013.
  11. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1. Численность и размещение населения Чеченской Республики. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2014 шеран 9 майхь. Теллина 2014 шеран 9 майхь.
  12. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2014 шеран 31 майхь. Теллина 2014 шеран 31 майхь.
  13. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 16 ноябрехь. Теллина 2013 шеран 16 ноябрехь.
  14. ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2014 шеран 2 августехь. Теллина 2014 шеран 2 августехь.
  15. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2015 шеран 6 августехь. Теллина 2015 шеран 6 августехь.
  16. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
  17. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (2017, 31 июль). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2017 шеран 31 июлехь. Теллина 2017 шеран 31 июлехь.
  18. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2018 шеран 26 июлехь. Теллина 2018 шеран 25 июлехь.
  19. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года (оьр.). Теллина 2019 шеран 31 июлехь.
  20. ↑ МОУЧ СОШ С.ТЕВЗАНА 89280166090, 2003000965

Литература[нисйе бӀаьра | нисйе]

Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Хьост — «https://ce.wikipedia.org/w/index.php?title=Тевзана&oldid=10079582»