Россин Федерацин субъекташ

	Ков:Политика
	Росси
	; Серера йаззам ; Политикин система; Российн
	Пачхьалкхан хӀоттам Российн Федерацин Конституци Конституци тӀеэцарах дерриг халкъо кхаж тасар (1993) Нисдарш тӀетохар: 2008 • 2014 февраль • 2014 июль • 2020 Российн Конституцин нисдаршна Йукъарароссийн кхаж тасар (2020) Российн Федерацин Президент Путин Владимир Президентан администраци Кхерамазаллин Кхеташо Правительство Правительствон Председатель Мишустин Михаил Правительствон хӀоттам Федералан гулам Федерацин кхеташо Федерацин кхеташонан декъашхой Федерацин кхеташонан Председатель Матвиенко Валентина Пачхьалкхан дума Пачхьалкхан думан депутаташ Пачхьалкхан думан Председатель Володин Вячеслав Суьдан система Конституцин суд Лакхара суд Прокуратура Федеративан хӀоттам Республикаш Мехкаш Областаш Федералан маьӀна долу гӀаланаш Автономин областаш Автономин гуонаш Харжамаш Парламентан харжамаш: 1990 • 1993 • 1995 • 1999 • ; 2003 • 2007 • 2011 • 2016 Президентан харжамаш: 1991 • 1996 • 2000 • 2004 • ; 2008 • 2012 • 2018 Референдумаш: 1991 • 1993 Политикин партеш Центран харжаман комисси Арахьара политика Арахьара экономикин политика Чоьхьара политика ТӀеман хьал Российн гражданалла Оппозици Адаман бакъонаш Дуьненайукъара кхолламашкахь дакъалацар

ХӀара йаззам бу Россера лакхарчу тӀегӀанера мехкан дакъошах лаьцна. Политикин хӀоттам лаьцна, хьажа Российн пачхьалкхан хӀоттам. 1918 шерера дуьйна российн федерализман истори лаьцна, хьажа Российн Федеративан хӀоттам. Массо а тайпана мохк бекъар, царна йукъахь муниципалан, тӀеман, экономикин лаьцна, хьажа Российн мохк бекъар.

Дехар «Российн регионаш» хьажийна йу кхузе; II а, III а кхайкхаман Пачхьалкхан думера фракцех лаьцна см. Российн регионаш (депутатийн тоба).

Российн Федерацин субъект йа дацдина Федерацин субъект, Российн субъект, РФ субъект — Российн Федерацин лакхарчу тӀегӀанера мехкан декъан цӀе.

Российн Федерацин Конституцица, Росси йу федеративан пачхьалкх, лаьтта цхьатерра бакъонаш йолчу Российн Федерацин субъектех, хӀинца йу 85^[1] субъект — республикаш, мехкаш, областаш, федералан маьӀна долу гӀаланаш, автономин областаш, автономин гуонаш. Федерацин хӀора субъектан, федералан меженаш йоцуш, шен кхочушдаран (дукхах дерг, губернатор йа корта), законашкхолларан (регионийн парламенташ), суьдан (субъектан конституцин (уставан) суд) Ӏедалан геннаш ду. Субъектийн йу шайн конституци йа устав, ткъа кхин а шен законаш, уьш тӀеоьцу регионийн парламенташа. Федерацин субъектийн шишша векал ву российн парламентан лакхарчу палатехь — Федерацин Кхеташонехь. Пачхьалкхан Ӏедалан федералан меженийн йукъаметтигашкахь йерриг федерацин субъекташ, цхьатерра бакъонаш ю. Субъектийн бакъонаш ю Конституцис субъектийн дӀайелла агӀонаш листа. Российн Федерацин субъектийн бакъо йац цунна йукъара араяла^[2].

ХӀокху заманан Российн федеративан хӀоттам

Экономикин гӀуллакх

Хьажа кхин а

Билгалдахарш

↑ Данный объект расположен на территории Крымского полуострова, бо́льшая часть которого является объектом территориальных разногласий между Россией, контролирующей спорную территорию, и Украиной. Согласно федеративному устройству России, на спорной территории Крыма располагаются субъекты Российской Федерации — Республика Крым и город федерального значения Севастополь. Согласно административному делению Украины, на спорной территории Крыма располагаются регионы Украины — Автономная Республика Крым и город со специальным статусом Севастополь.
↑ Сецессия — Конституционное право РФ — Яндекс. Словари Архивйина 2015-09-23 — Wayback Machine.

Хьажоргаш

Конституция Российской Федерации. Статья 65, где перечислены субъекты Российской Федерации
Обзорная карта — субъекты РФ и их центры (столицы) Архивйина 2020-07-24 — Wayback Machine

[incrimea-1] Данный объект расположен на территории Крымского полуострова, бо́льшая часть которого является объектом территориальных разногласий между Россией, контролирующей спорную территорию, и Украиной. Согласно федеративному устройству России, на спорной территории Крыма располагаются субъекты Российской Федерации — Республика Крым и город федерального значения Севастополь. Согласно административному делению Украины, на спорной территории Крыма располагаются регионы Украины — Автономная Республика Крым и город со специальным статусом Севастополь.

[2] Сецессия — Конституционное право РФ — Яндекс. Словари Архивйина 2015-09-23 — Wayback Machine.

[ГӀирмера_субъект-3] ¹ ² Республика ГӀирма а, Севастополь а лаьтта къаьмнашна йукъахь къобал ца дина Россех тоьхна махкахь

[Кхазакхстанера_субъект-4] Байконур гӀала, Кхазакхстанан махкахь латтахь а, РФ йолчу йукъаметтигашкахь статус йелла, Федералан маьӀна долу гӀалин санна

[1]

[2]

[1]

[2]

Российн Федерацин конституци
1993 шеран Российн конституци	Конституцин хӀоттам Адаман а, гражданин а бакъонаш а, маршо а Федеративан хӀоттам Пачхьалкхан Ӏедалан меженаш Меттигера ша-шена урхалла Хийцаран процедураш
Конституцин истори	Кондицеш • Панинан—Фонвизинан конституци • Пачхьалкхан уставан грамота • Муравьёв Никитин конституци • Пестель Павелан Оьрсийн бакъдерг • Российн империн Коьрта законаш • 1905 шеран 17 октябран манифест • 1918 шеран РСФСР Конституци • 1925 шеран РСФСР Конституци • 1937 шеран РСФСР Конституци • 1978 шеран РСФСР Конституци
Конституци дийцаре йиллар	Конституцин къоьлла Россехь (1992—1993) Федеративан барт Конституцин кхеташо Конституцин гулам 1993 шарахь дерриг халкъо кхаж тасар Конституцин де
Конституцин бакъо	Федералан конституцин закон Гражданалла Харжамийн система Конституцин суд

Росси теманашкахула
Пачхьалкхан символаш	Байракх ХӀост Шатлакхан илли
Пачхьалкхан хӀоттам	Гражданалла Конституци Президент Правительство Федералан гулам Йукъараллин палата Суьдан система Конституцин суд Политикин партеш Чоьхьара политика Арахьара политика
Географи	Коьрта гӀала Геологи Минералан ресурсаш Рельеф Климат Латтанаш Ораматаш Дийнаташ Экологи
Истори	Хьалхара истори Киевн Русь Феодалан декъадалар Сийлахь Москохан олалла/Оьрсийн пачхьалкх Российн импери ССРС/РСФСР Российн Федераци
Экономика	Истори Валюта Гознак Промышленность Юьртбахам Транспорт ЗӀе Интернет Пошта истори а, марканаш Пайден маьӀданаш Туризм къоман паркаш дерраг дуьненан тӀехьало Банкан гӀуллакх Страховкан базар Экономикин кӀошташ
ТӀеман ницкъаш	Латтан тӀиера эскарш ХӀаваан-космосан ницкъаш ТӀеман-ХӀордан флот Стратегин Ӏалашонан ракетийн эскарш ХӀаваан-десантан эскарш
Бахархой	ГӀаланаш Яккхийнарш коьрта гӀаланаш Агломерацеш Демографин къоьлла Бахархой миграцеш Бахархой охьаховшар Ярташка охьаховшар Этносаш Меттанаш Дин
Оьздангалла	Ӏилма Дешар Литература Архитектура Суртдилларан говзалла Музыка Театр Опера Балет Цирк Кинематограф МХГӀ телевидени Рунет Ӏиданаш Кухни
Спорт	Автоспорт Альпинизм Баскетбол Волейбол Гимнастика Яй атлетика Лыжийн спорт Самбо Теннис Футбол Хоккей Шахматаш

Российн федерацин регионаш
	Республикаш	Адыгейчоь • Алтай • Башкирийчоь • Буряти • ДегӀаста • ГӀалгӀайчоь • ГӀебартойн-Балкхаройчоь • ГӀалмакхойчоь • ГӀирма • Кхарачой-Чергазийчоь • Карели • Коми • Марий Эл • Мордови • Якути • Къилбаседа ХӀирийчоь • ГӀезалойчоь • Тыва • Удмурти • Хакаси • Нохчийн Республика • Чувашийн Республика
	Мехкаш	Алтайн • Байкалдехьара • Камчаткин • Краснодаран • Красноярскан • Пермийн • Приморьен • Ставрополан • Хабаровскан
	Областаш	Амуран • Архангельскан • Аштаркханан • Белгородан • Брянскан • Владимиран • Волгоградан • Вологдин • Воронежан • Ивановн • Иркутскан • Калининградан • Калугин • Кемеровн • Кировн • Костромин • Курганан • Курскан • Ленинградан • Липецкан • Магаданан • Москван • Мурманскан • Нижни Новгородан • Новгородан • Новосибирскан • Омскан • Оренбурган • Орёлан • Пензин • Пскован • Ростовн • Рязанан • Самарин • Саратовн • Сахалинан • Свердловскан • Смоленскан • Тамбовн • Тверан • Томскан • Тулин • Тюменан • Ульяновскан • Челябинскан • Ярославлан
	Фед. лараме гӀаланаш	Москох • Петарбух • Севастополь
	Автономин область	Жуьгтийн
	Автономин гуонаш	Ненцойн¹ • Ханты-Мансийн — Югра² • Чукчийн • Ямал-Ненцойн²
¹ Архангельскан областан йукъайогӀу² Тюменан областан йукъайогӀу

Российн Федерацин субъектийн совгӀаташ
Республикаш	Адыгейчоь Алтай Башкирийчоь Буряти ГӀалгӀайчоь ГӀалмакхойчоь ГӀебартойн-Балкхаройчоь ГӀезалойчоь ГӀирма^[1] ДегӀаста Карели Коми Кхарачой-Чергазийчоь Къилбаседа ХӀирийчоь-Алани Марий Эл Мордови Нохчийчоь Тыва Удмурти Хакаси Чуваши Якути (Саха)
Мехкаш	Алтайн мохк • Байкалдехьара мохк • Камчаткин мохк • Краснодаран мохк • Красноярскан мохк • Перман мохк • Приморьен мохк • Ставрополан мохк • Хабаровскан мохк
Областаш	Амуран область Архангельскан область Аштаркханан область Белгородан область Брянскан область Владимиран область Волгоградан область Вологдин область Воронежан область Ивановн область Иркутскан область Калининградан область Калугин область Кемеровн область Киров область Костромин область Курганан область Курскан область Ленинградан область Липецкан область Магаданан область Москохан область Мурманскан область Нижни Новгородан область Новгородан область Новосибирскан область Омскан область Оренбурган область Орелан область Пензин область Пскован область Ростован область Рязанан область Самарин область Саратовн область Сахалинан область Свердловскан область Смоленскан область Тамбовн область Тверан область Томскан область Тулин область Тюменан область Ульяновскан область Челябинскан область Ярославлан область
Автономин кхолламаш	Жуьгтийн автономин область Ненцойн автономин гуо Ханты-Мансийн автономин гуо-Югра Чукчийн автономин гуо Ямал-Ненцойн автономин гуо
Федералан маьӀна долу гӀаланаш	Москох Байконур^[2] Петарбух Севастополь^[1]
↑ ¹ ² Республика ГӀирма а, Севастополь а лаьтта къаьмнашна йукъахь къобал ца дина Россех тоьхна махкахь ↑ Байконур гӀала, Кхазакхстанан махкахь латтахь а, РФ йолчу йукъаметтигашкахь статус йелла, Федералан маьӀна долу гӀалин санна