Иран
Иран | |||||
---|---|---|---|---|---|
гӀаж. جمهوری اسلامی ایران | |||||
| |||||
Девиз: «Йозуш цахилар, Маршо, Исламан Республика» «اﺳﺘﻘﻼﻝ، ﺁﺯﺍﺩﻯ، جمهوری اسلامی» «Эстекълаль, азади, джомхӀури-йе-эсломи» |
|||||
Иранан Пачхьалкхан Шатлакхан Илли | |||||
Кхоьллина |
1979 шаран 1 апрель (Исламан революци)1979 шаран 1 апрель (Исламан революци) |
||||
Официалан мотт | гӀажарийн | ||||
Коьрта гӀала | ТехӀеран | ||||
Урхаллин тайпа | Исламан республика | ||||
Лакхара куьгалхо Президент цхьалгӀа вице-президент |
Ӏали Хаменеи Хьасан Рухьани Эшаг Джахангири |
||||
Пачхь. дин | ислам, шиӀиташ | ||||
Латта | |||||
• Шадерг | 1 648 000 км² (17-гӀа дуьненахь) | ||||
• % хина тӀехле | 0,7 | ||||
Бахархой | |||||
• Мах хадор | 79 853 900[1] стаг | ||||
ДЧС | |||||
• Шадерг (2012) | 997,4 млрд[2] долл. | ||||
• ХӀораннан а сина | 13 100[2] долл. | ||||
Ахча | Иранан риал (IRR, код 364) | ||||
Интернет-доменаш | .ir | ||||
Код ISO | IR | ||||
Код МОК | IRI | ||||
Телефонан код | +98 | ||||
Сахьтан аса | +3:30 (аьхккий — UTC+4:30), IRST | ||||
Автомобилийн некъаш | аьтту агӀора[d][3] | ||||
Медиафайлаш Викилармехь |
Иранан Исламан Республика (гӀажар. جمهوری اسلامی ایران) — ДжомхӀури-́йе Эслɒми́-йе Ирɒ́н), доца — Иран, ГӀажарийчоь (гӀаж. ایران) — Хьалхара Азера пачхьалкх ю, коьрта гӀала — ТехӀеран ю.
Географи
Малхбалехь ОвхӀан-пачхьалкхаца а, Пакистанаца а, Малхбузехь Ӏиракъаца доза ду. къилбасед-Малхбузехь Туркойчоьца а, Азербайджанац а, Эрмалойчоьца а, къилбасед-Малхбалехь Туркменица доза ду.
къилбаседехь Каспий-хӀорданца а, къилба-Малхбузехь ГӀаьжарийн чукхет-хӀорданац а, Ӏоманан чукхет-хӀорданац, къилба-Малхбалехь Ӏарбийн хӀорданац аре йолуш ю ГӀажарийчоь. Хьалх заман чохь дуьнахь дунен йовзаш хил ю Паьрсийн Пачхьалкх шен гуонахь къаьмнаш цхьан Пачхьалкх чу лаьцна хил мохк бу.
Яккхий гӀаланаш
ГӀажарийчоьнан 67,5 % бахархой Ӏаш бу гӀаланашкахь. 2030 шарахь гергачу хьесапехь 80 % Ӏаш хира бу. Йокха гӀала ю — ТехӀеран гӀалахь 8,7 млн адам Ӏаш ду[4] (14 млн в агломерации). ТехӀеранехь пачхьалкхан ахнал дукху индустрин ницкъаш бу, цу юкъахь ю — автомобилан, электронни, герзан, химин, кхача арахецар. Шен йоккхаллица шолгӀачу меттигехь ю — Мешхед, иза ю шиитий лараме гӀала.
ГӀажарийчоьнан административан екъаялар
ГӀажарийчоьнан коьрта административан дакъош ду останаш (гӀаж. استان — ostān; мн.ч. — استانﻫﺎ — ostānhā), цера чохь ю шахрестанаш (гӀаж. شهرستان), шахрестанийн чохь ю — бахшаш (гӀаж. بخش). Останан йокха гӀала дукху хьолехь коьрта гӀала хуьйла (гӀаж. مرکز — markaz). ХӀора останан урхалла до губернаторс (остандарс — استاندار). ГӀажарийчоьнан ю 31 остан:
1. ТехӀеран |
11. Хамадан |
21. Систан а Белуджистан а |
1950 шоа кхачале ГӀажарийчоь екъалуш яра 12 остан: Ардалян, Азербайджан, Белуджистан, Фарс, Гилян, Араки-Аджам, Хорасан, Хузестан, Керман, Ларестан, Лурестан и Мазендеран. 1950-м уьш кӀезиг йира 10, а тӀакха 1960 тӀера 1981 кхаччалц уьш дукху хиллира 28. 2004 шарахь ТехӀеран 3 остан йира, ТехӀеран 2010 шарахь 2 остан йира.
Истори
Билгалдахарш
- ↑ Census.gov. Country Rank. Countries and Areas Ranked by Population: 2013 . U.S. Department of Commerce (2013). ТӀекхочу дата: 2013 шеран 9 май. Архивйина 2013 шеран 9 майхь
- ↑ 1 2 CIA - The World Factbook . ТӀекхочу дата: 2013 шеран 16 март.
- ↑ http://chartsbin.com/view/edr
- ↑ WebCite query result
ХӀара йаззам табарна бакъхьа ду?: |