Сталин, Иосиф Виссарионович

1000 йукъара цхьа йаззам
ХӀара йаззам Википеди чуьра бу — маьрша энциклопеди
(Иосиф Виссарионович Сталин тӀера хьажжина кхуза)
Иосиф Виссарионович Сталин
Иосиф Виссарионович Джугашвили
гуьрж. იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი
И. В. Сталин Тегеранан конференцехь
И. В. Сталин Тегеранан конференцехь
Бакъ цӀе гуьрж. იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი
ГӀуллакхан тайпа политик, революционер, Публицист, пачхьалкхан гӀуллакххо, лингвист
Вина терахь 1878 шеран 18 декабрь({{padleft:1878|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:18|2|0}})
Вина меттиг Гори, Тифлисан губерни, Российн импери
Кхелхина терахь 1953 шеран 5 март({{padleft:1953|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:5|2|0}}) (74 шо)
Кхелхина меттиг Волынски, Кунцевскан кӀошт, Москохан область, РСФСР, СССР
Корматалла
  • председатель Совета Министров СССР
  • народный комиссар Вооружённых Сил СССР
  • народный комиссар обороны СССР
  • председатель Совета народных комиссаров СССР
  • народный комиссар рабоче-крестьянской инспекции РСФСР
  • народный комиссар государственного контроля РСФСР
  • народный комиссар по делам национальностей РСФСР
  • генеральный секретарь ЦК ВКП(б)
  • Генералиссимус
Гражданалла

Российн импери Российн импери

ССРС СССР
Да Джугашвили, Виссарион Иванович
Нана Екатерина Георгиевна Геладзе
Зуда
  1. Сванидзе, Екатерина Семёновна (1885—1907)
  2. Аллилуева, Надежда Сергеевна (1919—1932)
Бераш

кӀенти:

йоӀ:

тӀелаьцна кӀант:

СовгӀаташ
  • Медаль Золотая Звезда (1945)
  • Медаль Серп и Молот (1939)
  • Орден Победа
  • Орден Ленина (1939)
  • Орден Ленина (1945)
  • Орден Ленина (1949)
  • Орден Красного Знамени
  • Орден Суворова 1 степени
  • Медаль XX лет Рабоче-Крестьянской Красной Армии
  • Медаль За оборону Москвы
  • Медаль За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.
  • Медаль За победу над Японией
  • Медаль В память 800-летия Москвы
  • Герой МНР
  • Орден Сухэ-Батора
  • Медаль За Победу над Японией (Монголи)
  • Орден Белого льва За Победу 1 степени
  • Чехословацкий Военный крест 1939 (шозза)
Куьг таӀор Куьг таӀор
Иосиф Виссарионович Сталин Викилармехь

Ио́сиф Виссарио́нович Ста́лин (боккъула фамили — Шайтан, гуьрж. იოსებ ჯუღაშვილი; 1878 шеран 18 декабрь (кхоьчу хьосташкахь 1879 шеран 21 декабрь), Гори, Тифлисан губерни, Российн импери — 1953 шеран 5 март, Волынски, Кунцевскан кӀошт, Москохан область, РСФСР, СССР) — российн революционер а, советан политикин а, пачхьалкхан а, тӀеман а, партийн гӀуллакххо а ву. Халкъашна йуккъера коммунистан а, белхалойн а боламан гӀуллакххо, марксизман теоретик а, пропагандист а ву[1], 1920-гӀа шерашкара дуьйна 1953 шаре кхаччалц - ССРБ-н куьйгалхо вара.

Виссарион Иванович Джугашвили
Екатерина Георгиевна Джугашвили
Сосо́ Джугашвили — Тифлисан килсан хуьжаран дешархо (1894 шо)
Джугашвилис Горин килсан доьшийла чекхйаккхарна тешалла (1894 шо)
Екатерина Сванидзе — Сталинан хьалхара зуда

Бераш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Хьалхара зудчо динарш: Яков Джугашвили — воккха кӀант.

ШозлугӀа зудчо динарш: 1921 шеран 24 мартехь Москвахь винера Сталинан кӀант — Василий. Иза кхиош вара Артём Сергеевца. Артем вара Сталинан доттагӀан Ф. А. Сергееван кӀант. Василий Сталин — Советан тӀеман гӀуллакххо, авиацин генерал-лейтенант (1947 шо), Москохан эскаран округан ТӀеман-хӀаваан ницкъашан куьйгалхо (1947 шо1952 шо).

Светлана Аллилуева — цхьаъ бен йоцу йоӀ. Филолог-гочдархо, филологин Ӏилманийн кандидат; мемуарист.

Коба, марксистан кружокан декъашхо (1902 шо)
Санкт-Петербурган къайлах полицин архивера Иосиф Сталинан информацин карта. 1912 шо.
Файл:Stalin-Lenin-Kalinin-1919.jpg
Сталин, Ленин, Калинин. 1919 шо.
1923 шо дуьйна 1967 шо кхаччалц хилла йолу Гулаган карта
Ӏийса ПайхӀамар Зиярт эккхитар. 1931 шо.
Советски Союзан хьалхара пхиъ маршал (аьрру агӀорара аьтту агӀор) охьахевшина: Тухачевский (тоьпаш тоьхна[2]), Ворошилов, Егоров (тоьпаш тоьхна); стоят: Будённый и Блюхер (хьалаьцна, Лефортан набахтехь велла Ӏазапаш бахьнехь[3])
1938 шеран 26 июлехь эскаран коллегин кхел йа йезаш нехан список. Сталинс цу тӀехь йаздина «Массо а 138 стаган тоьпаш тоха еза»[4]
«Кхиаза зуламхойца къийсамех лаьцна» аьлла ЦИК а, СНК а СССР сацаман проект. (И.Сталинан тӀетохарашца а, билгалонашца а)
«Берийн доттагӀ» цӀе йолу сурт. Суьртан тӀехь йу Геля Маркизова. Цуьна дена-нанна тӀаьхьо таӀазар дира[5]
Сталин, Ф. Д. Рузвельт, У. Черчилль Тегеранан конференцехь.
200. Потсдаман конференци
Великобританин компартин марш. 2008 шеран 1 май
Сталинан сурт тӀехь долу автобус Санкт-Петербургехь. 2010 шеран 5 май.

Самукъане хилларш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  • Тахана Сталин ву Ческе-Будеёвице (Чехи) гӀалин сийлахь гражданин[6].
  • 1947 шеран 7 ноябрь дуьйна[7] 2004 шеран 29 апрель кхаччалц Сталин вара Будапештан сийлахь гражданин[8].
  • 1947 шо дуьйна 2007 шо кхаччалц иза вара Кошице цӀе йолу Словаки гӀалин сийлахь гражданин[9].
  • 1940 шеран 1 январехь Time цӀе йолу журналс хаьржира Сталин «Шеран стаг» (1939 шо). Шаьш и харжар бахьан цара «нацистан-коммунистан» ТӀецалатаран пакт яр а, Финляндица тӀом болабар йу бахар. И хӀумнаш бахьнехь Сталин Гитлеран накъост хиллира[10]. 1943 шеран 4 январехь журналс шозлугӀа хаьржира Сталин «Шеран стаг»[11]. Оцу статьях йаздинера: «Сталинан бен ца хаьа мел улле дар 1942 шарахь Росси эшаяр. Сталинан бен ца хаьа хӀун да дийзира и кхерам йухатогӀа…»[12][13]
  • Сталинан ненан мотт гуьржийн бара. Оьрсийн мотт цо тӀаьхьо бен ца Ӏамийра. Оьрсийн мотт цунна цкъаа дика шар ца белира. Гуьржийн а, оьрсийн а меттанаш доцурш цунна хаьара шира желтойн (грекийн) мотт а, килсан славянийн а. Сталинс анкеташкахь йаздора шен немцойн а, ингалсан меттанашкахь деша хаьа[14]. В. В. Похлёбкинс йаздо, Сталинан иштта фарси а, аьрмлойн мотт а хаьара. 1920-гӀа шерашкахь иза французийн мотт Ӏамо волавелира[15], амма и мотт мел шарбелир цунна хууш дац.

Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

  1. Сталин дийна волуш арахецна 13 том цуьна сочинениш (1947—1951). Арахецна бара цо 1934 шо кхаччалц йазбина белхаш. 1990 шо дуьйна йуха а йолаелла керла томаш арахецар
  2. Лев КОЛОДНЫЙ Где стреляли в затылок, там должен быть музей Смерти
  3. Н.Великанов — «Измена маршалов». Ссылка на документ «Из акта судебно-медицинского исследования трупа заключенного № 11».
  4. «За расстрел всех 138 человек. Сталин» (Т.9. Л.211) Архивйина 2013-03-13 — Wayback Machine
  5. Сталин приговорил счастливое детство
  6. Гитлер, Сталин и сложности с историей Архивйина 2013-04-20 — Wayback Machine // www.apn-nn.ru
  7. Сталина не могут лишить почётного гражданства — Фёдор Лукьянов."…А Сталин навсегда прописался в Будапеште" — Российская Газета — Законодательное собрание Будапешта вот уже три …
  8. Сталина лишили звания Почётного гражданина Будапешта // www.newsru.com
  9. Словацкий город исключил Сталина из списков почётных жителей // for-ua.com
  10. Man of the Year // Time. Jan 1, 1940. RUSSIA: Man of the Year, 1939 — TIME Архивйина 2013-07-17 — Wayback Machine(ингалс.)
  11. Статья в журнале «Time» — «Die, But Do Not Retreat» о провозглашении И. В. Сталина «человеком года» Архивйина 2013-07-15 — Wayback Machine
  12. Хронограф. Архивйина 2013-05-10 — Wayback Machine // Вокруг света, № 1, 2008
  13. Оригинал текста (англ.): «Only Joseph Stalin fully knew how close Russia stood to defeat in 1942, and only Joseph Stalin fully knew how he brought Russia through».
  14. Максименков Л. Очерки номенклатурной истории советской литературы. Западные пилигримы у сталинского престола (Фейхтвангер и другие)
  15. Похлёбкин В. В. Великий псевдоним. — М.: ТОО «ЮДИТ», КП «Алтай», — 1996, 158 с.