ГӀезалойн мотт — Википеди

ГӀезалойн мотт

Шен цӀе	татар теле, татарча, tatar tele, tatarça, تاتار تلی‎, تاتارچه‎
Пачхьалкхаш	Росси, СССРн йукъахь хилларш, Туркойчоь, Финлянди, Румыни, ЦХР, Австрали, АЦШ
Регионаш	ГӀезалойчоь, Башкирийчоь, Москва а область а^[1], Челябинскан область, Ульяновскан область, Свердловскан область, Оренбурган область, Пермийн мохк, Удмурти кхин а
Официалан статус	Российн Федерацин регион: ГӀезалойчоь
Нисдеш организаци	Институт языка, литературы и искусства (ИЯЛИ) имени Галимджана Ибрагимова Академии Наук Республики Татарстан^[2]
Мотт буьйцурш	5 427 318(с поправкой на 2010 год)^[3]
Рейтинг	95
Статус	кхерамзаллехь
Классификаци
Категори:	Евразин меттанаш
Алтайн дозал Туьркийн га Кыпчагийн тоба Поволжско-кыпчагийн бухара тоба
Йоза	кириллица (гӀезалойн абат), латиница, Ӏаьрбийн абат (ЦХРехь^[4]^[5])
Меттанийн кодаш
ГОСТ 7.75–97	тар 660
ISO 639-1	tt
ISO 639-2	tat
ISO 639-3	tat
WALS	tvo
Ethnologue	tat
ABS ASCL	4303
IETF	tt
Glottolog	tata1255
ХӀокху маттахь Википеди

ГӀезалойн мотт (гӀез. татар теле, татарча, tatar tele, tatarça) — гӀезалойн къоман мотт. ГӀезалойчоьнан Республикин официалан мотт Иза поволжско-кыпчагийн бухара тобан кыпчагийн тобан туьркийн меттанийн йукъа богӀу.

Билгалдахарш

[бӀаьра нисйан | нисйан]

Российн Федерацин пачхьалкхан а, официалан а меттанаш
РФ пачхьалкхан мотт	оьрсийн
Федерацин регионийн меттанаш	абазинийн • жӀайхойн • агулийн • адыгийн • азербайджанийн • алтайн • башкирийн • бурятийн • даьргӀойн • гӀалгӀайн • гӀебартойн-чергазийн • гӀалмакхойн • харачойн-балкхаройн • коми • гӀумкийн • гӀазгӀумкийн • лаьзгийн • ногӀийн • марийн • мокшанийн • хӀирийн • рутулийн • табасаранийн • гӀезалойн • татийн • тувинийн • удмуртийн • хакасийн • цахурийн • нохчийн • чувашийн • эрзянийн • якутийн
Официалан статус йолу меттанаш	вепссийн • долганийн • кхазакхийн • карелийн • коми-пермякийн • мансийн • ненцойн • селькупийн • финнийн • хантийн • чукчийн • эвенкийн • эвенийн • юкагирийн

Туьркийн меттанаш
шира-туьркийн мотт † (шира мотт)
Булгарийн тоба	шира: аварийн †¹ • булгарийн † • гуннийн †¹ • хазарийн †¹ хӀинцалера: чувашийн (диал.: хин коьртера, хидожера; малокарачински куцдош)
туьркийн шира тоба	шира гӀиргӀазойн (енисейн-гӀиргӀазойн) † • орхонийн-енисейн (туьркийн къена мотт) • уйгурийн руничийн (орхонийн-уйгурийн) †
Ломан-алтайн (йуккъера-малхбален) тоба¹	гӀиргӀазойн-кыпчакийн³: гӀиргӀазойн (къилбаседа гӀиргӀазойн, ферганийн-кыпчакийн (†), къилба гӀиргӀазойн) • тубаларийн² • алтайн мотт (къилба алтайн) (диал.: сибирера гӀезалойн диалекташ¹, алтайн (ойротийн, алтай-кижи), теленгитийн, телеутийн) къилбаседа алтайн¹: шорийн меттан кондомийн куцдош² • чулымийн меттан лахара чулымийн диалект² • къилбаседа алтайн (диал.: кумандийн, челканийн) • сибирера гӀезалойн — къилбаседа алтайн диалекташ
Карлукийн тоба¹	шира-карлукийг † карлукийн-уйгурийн¹: шира-уйгурийн † • караханидийн (караханидийн-уйгурийн) † • халаджийн (аргу)¹ карлукийн-хорезмийн¹: шира йозан литератораниш — хорезмийн-туьркийн † • чагатайн † • туьркийн мотт † (поволжски)¹ хӀинцалера — айнийн (эйну) ‡² • или-туьркийн (илийн)¹ • лобнорийн ‡¹ • сибирера гӀезалойн — карлукийн диалекташ¹ • узбекийн • уйгурийн (керла уйгурийн) (диал.: хотанийн) • хотонийн (†) ‡¹ • къилба гӀиргӀазойн — карлукийн диалекташ²
Кыпчакийн тоба	шира-кыпчакийн † ногӀийн-кыпчакийн — алабугатийн-ногӀийн² • аштаркханан-ногӀийн² • кхазакхийн • каракалпакийн • ногӀийн • сибирера гӀезалойн — ногӀийн диалекташ¹ • гӀирман гӀезалойн меттан аренан диалект • узбекийн-ногӀийн (кыпчакийн диалекташ узбекийн) ‡² • ферганийн-кыпчакийн — ногӀийн-кыпчакийн диалекташ² • къилба гӀиргӀазойн — ногӀийн-кыпчакийн диалекташ² • юртойн-ногӀийн² поволжийн-кыпчакийн — башкирийн • сибирера гӀезалойн¹ (диал.: барабинийн, тоболо-иртышийн, томскан) • гӀезало-башкирийн² • гӀезалойн (диал.: казанан, мишарийн; кряшенийн¹) куманийн-кыпчакийн — шира куманийн † • караимийн (диал.: галичийн, крыман¹, тракайн) • гӀирман гӀезалойн (литературин, крымчакийн², гӀирман гӀезалойн меттан йуккъера диалект, урумийн (Азован уллера) — кыпчакийн диалекташ²) • кавказан¹ (эрмалойн-кыпчакийн †, кхарачойн-балкхаройн, гӀумкийн) • мамлюкийн-кыпчакийн †¹
Огузийн тоба	шира-огузийн † печенегийн †¹ • саларийн • къилбаседа узбекийн (иканийн-карабулакийн)¹ огузийн ша мотт — азербайджанийн (диалекташ, туьркийн-гӀезалойн) • айналлу² • афшарийн² • балканийн-гагаузийн • гагаузийн • кашкайн² • Ӏосманийн † • салчукийн² • сирийн-туркменийн² • сонкорийн-туьркийн • туркойн (диал.: кипран, цалкийн) • туркменийн (диал.: трухменийн) • урумийн (Азован уллера) — огузийн лер • хорасанийн-туьркийн (диал.: боджнурди) • хорезмийн (узбекийн огузийн диалекташ)² • гӀирман гӀезалойн меттан къилба бердан диалект
Саянийн (тобаскан) тоба	степные — кёк-мончакийн • тувинийн • цэнгэлийн таёжные — малхбален туван² • сойотийн-цатанийн (диал.: сойотийн, урянхайн, цатанийн) • тофаларийн
Хакасийн (гӀиргӀазойн) тоба	сарыг-югурийн (хара-йогурийн) • фуюйн-гӀиргӀазойн хакасийн-алтайн — мрассийн шорийн куцдош² • чулымийн меттан йуккъера чулымийн диалект² • хакасийн (диал.: качинийн, кызылан, сагайн, шорийн)
Якутийн тоба	а-боху • о-боху, царна йуккъехь долганийн², якутийн литературин
Йоза	орхонийн-енисейн рунаш • болгарийн рунаш • яналиф • шира уйгурийн йоза
Билгалдахарш: ¹ меттан йа меттийн тобанан классификаци къовсаме йу, мотт йа меттанийн тоба гипотетически йу (хьажа Туьркийн меттанийн классификаци); ² «мотт» боху термин лелайар къовсаме ду, «мотт йа диалект» проблема; ³ схьахетарехь, кыпчакийн; † дӀабоьвлла, бекъабелла йа хийцабелла меттанаш; (†) схьахетарехь дӀабоьвлла меттанаш; ‡ ийна меттанаш

ХӀара чекхбаккханза йаззам бу. ГӀодехьа Википедина, хӀара йаззам тӀебуьзна.

Аьтто балахь, хӀара билгалдаккхар хийца деза кхин а нийса.

ХӀара йаззам табарна бакъхьа ду^?:

ТӀебуза йаззам (хӀара йаззам тӀех жима бу йа дошам тайпа бу).