Виноградни (Къилбаседа ХӀирийчоь)

Виноградни
	Эвла
Виноградни
	оьрс. Виноградное, хӀир. Винограднæй
	43°41′56″ къ. ш. 44°29′15″ м. д.HGЯO
Пачхьалкх	Росси
Федерацин субъект	Къилбаседа ХӀирийчоь
Муниципалан кӀошт	Мазалкан кӀошт
Юьртан меттиг	Винограднин
Корта	Гугиева Лиана Георгиевна
Истори а, географи а
Йиллина	1880 шарахь
Хьалхара цӀерш	1942 кхаччалц — Гнаденбург;
ХӀордан сизал локхалла	144 м
Сахьтан аса	UTC+3
Бахархой
Бахархой	2333 стаг (2010)
Къаьмнийн хӀоттам	хӀирий, туркой, оьрсий
Динан хӀоттам	православин, бусалба-суннийш
Идентификаторан терахьаш
Телефонан код	+7 86736
Поштан индекс	363713
Автомобилан код	15
Код ОКАТО	90 230 810 001
Код ОКТМО	90 630 410 101
Картан тӀехь

Виногра́дни (хӀир. Винограднæй, оьрс. Виноградное) — Российн Федерацин Къилбаседа ХӀирийчоьн Мазалкан кӀоштан эвла. Муниципалан кхолламан «Винограднин юьртан меттиг административан юкъ».

Географи[нисйе бӀаьра | нисйе]

Эвла лаьтта Терк эркан аьтту бердаца, Мазалкан кӀоштан малхбуза декъехь, кӀоштан центран Мазалкан 18 км къилба-малхбузехь, БуритӀе гӀалан 91 км къилбаседа-малхбузехь.

Доза ду эвланашца: Мирни а, Раздольни а малхбалехь, Сухотски къилба-малхбузехь. Эркан дуьхьаларчу бердаца лаьтта Павлодольски гӀала.

Эвла ю ГӀебартойн акъарин тӀехь республикан аренан зонехь. Теркан атагӀан йохалла малхбузера малхбале агӀора Теркан дукъан басеш ю. Эвлан малхбуза агӀо (Советски, Нови, Подгорни урамаш) лаьтта Теркан тогӀи чохь. Дисина дакъа Теркан дукъ тӀехь. Муниципалан кхолламан латтан юкъара локхалла ю хӀордан тӀегӀанал 144 метр гергга сов.

Гидрографин маша гайтина коьртаниг Терко. Муниципалан кхолламан къилба декъехула чекхдолу Малокабардински а, Надтеречни а татолаш, церан хиш дохку юьртан аренашна.

Климат тӀуьна бараме. ХӀаваан шеран юкъара температура +10,7°С ю. ХӀаваан температура техка июлан +23,5°С тӀиера январан −2,5°С кхаччалц. Йочанийн шеран юкъара барам бу 550 мм гергга. Алсама догӀа догӀу майра июль кхаччалца болчу муьрехь. Аьхке чекхйолуш сих-сиха бекъа мехаш хуьлу, уьш хьоькху Каспийн йисттера аренашкара.

Истори[нисйе бӀаьра | нисйе]

1880 шарахь инарла Смыкаловн латта хиллачохь, Балтикайистера немцоша-мухажираша йиллира Гнаденбург колони. Меттиг хаьржира лерина, гергахь Терк охьадоьду дера, ткъа эвлан малхбузехьа яра йоккха хьун, цуо дика гӀишлошъяран гӀирс лора.

Немцойн колонин гена йоцуш Николаевка кӀотар (Ново-Николаевски) яра, цигахь хевшина алсама хӀирий бара.

1944 шо кхаччалц Гнаденбург колони ГӀебартойн-Балкхаройн АССР Курпан кӀоштан административан юкъ яра.

21.09.1941 шеран № ГКО-698сс болу «Краснодаран, Орджоникидзен маьхкашкара, Тулин областера, ГӀебартойн-Балкхаройн а, Къилбаседа ХӀирийн а АССР немцой кхалхорах» цӀе йолу сацамца ерриг немцойн колонин бахархой арабехира Кхазакхстане.

1942 шеран 15 июлан РСФСР ПВС омарца Курпан кӀоштан Гнаденбург эвлан цӀе хийцина Виноградни эвла аьлла, ткъа Гнаденбурган юьртан совет Винограднин^[2] юьртан совет.

1944 шеран 7 мартехь ГӀБАССР Курпан кӀошт дӀаяьккхина, ткъа берриг цуьнан мохк Курп эркан малхбалехьа долу латта дӀаделира Къилбаседа-ХӀирийн АССР юкъа.

1956 шарахь Ново-Николаевски эвла дӀа а яьккхина дӀатуьйхира Виноградни эвлах^[3].

Бахархой[нисйе бӀаьра | нисйе]

Бахархойн дукхалла
2010^[1]
2333

Къоман хӀоттам

2010 шеран Ерригроссийской бахархой багарбаран ^[4]:

Къам	Барам, ст.	Берриг бахархойх дакъа, %
хӀирий	1 461	62,6 %
туркой	528	22,6 %
оьрсий	234	10,0 %
кхин берш	110	4,7 %
берриш	2 333	100 %

Дешар[нисйе бӀаьра | нисйе]

Юккъера юкъарадешаран ишкол — Советски, ур. 63.
Ишколал хьалхара урхалла Берийн Беш № 6 — Садови, ур. 24.

Могашалла Ӏалашъяр[нисйе бӀаьра | нисйе]

Лоьрийн амбулатори — Советски, ур. 1.

Оьрсийн православин килс[нисйе бӀаьра | нисйе]

Покров Богородицин килс

Урамаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

Ворошиловн

Заводан

Иристонан

Колхозан

Кулачковн

Мали Садови

Молодёжни

Нови

Плиевн

Подгорни

Полеви

Пролетарски

Садови

Советски

Степни

Сахьтан аса[нисйе бӀаьра | нисйе]

Кхузахь сахьт Москохца нийса лелаш ду. Сахьтан аса ю UTC+3.

Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]

↑ ¹ ² Итоги Всероссийская перепись населения 2010 года по РСО-Алания. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и селельских поселений и населённых пунктов
↑ Указ ПВС РСФСР «О переименовании некоторых населенных пунктов и сельских советов Кабардино-Балкарской АССР». www.alexanderyakovlev.org. Теллина 2019 шеран 18 февралехь.
↑ Малая Родина. Селение Виноградное. Архив йина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 30 августехь.
↑ Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года. Архив йина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 19 августехь.

Хьажоргаш[нисйе бӀаьра | нисйе]

[2010L-1] ¹ ² Итоги Всероссийская перепись населения 2010 года по РСО-Алания. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и селельских поселений и населённых пунктов

[2] Указ ПВС РСФСР «О переименовании некоторых населенных пунктов и сельских советов Кабардино-Балкарской АССР». www.alexanderyakovlev.org. Теллина 2019 шеран 18 февралехь.

[3] Малая Родина. Селение Виноградное. Архив йина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 30 августехь.

[4] Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года. Архив йина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 19 августехь.

[1]

[2]

[3]

[4]