Боьха тӀом (Аргентина)
Аргентинера «Боьха тӀом» (испан. Guerra Sucia en la Argentina) — пачхьалкхан терроризман (массашкахь лечкъбарш, ницкъбарш, суд йоцуш байаран кхелъяр) дуьхьалчу белхийн йукъара цӀе. Леладора аргентинан тӀеман диктатураша. Уггара лакхарчу тӀегӀане кхечира, урхаллехь XX бӀешеран тӀеман хунта йолуш 1976—1983 шерашкахь.
1976 шеран 24 мартехь эскаро куьйгаллехь Видела Хорхе волуш харцам бина вожийра президент Перон Исабель. тӀемхойн гӀоьнца Виделана шуьйра бакъонаш елира, цуо кхачийра Аргентина адамийн бакъонаш йохоре, массашкахь нах лоьцуш, лецначарна ницкъ беш, дукха хьолахь бойуш. Хунтан заманахь ницкъбина байина 10 эзар стаг, 30 эзар тӀепаз вайна, кхин а 60 эзарна политикин мукъмашца яккхий хенаш тоьхна, зуьйш ницкъаш бира[1]. «Боьхачу тӀеман» коьрта «ижу» хилира аьрру жигархой, царна йукъахь бара профсоюзан боламан гӀуллакххой, студенташ, журналисташ, марксисташ, перонисташ.
Хунта юьйжира 1983 шарахь, Фолклендан тӀамехь Аргентина эшначул тӀаьхьа.
Правительство хийциначул тӀаьхьа президентан Альфонсин Раулан омарца кхоьллира Къоман Комисси, массашкахь адамаш дар таллархьама (CONADEP), коьрте хӀоттийра гӀараваьлла яздархо Сабато Эрнесто. 1983—1984 шерашкахь бинчу талламан жамӀашца, цуо зорбане дахийтира «Кхин цкъан а» цӀе йолу[2].
2012 шеран июлехь пачхьалкхан хиллаболу куьйгалхой Видела Хорхе (1976—1981 шераш) а, Биньоне Рейнальдо (1982—1983 шераш) а бехке бира аргентинан суьдо политчубоьхкинчу зударийн бераш лечкъорна. Билгала ду, церан омарца иттаннаш наной бара нуцкъала берех баьхна (бераш кхечу доьзалшка дӀалора, алсама эпсарийн доьзалшка), тӀаьхьа байина. Виделан а, Биньонен а (церан хан кхел кхайкхочу хенахь 80 шарал сов яра) шайн зуламаш бахьнехь хьалхарчун 50, шолгӀачун 30 шераш туьйхира набахти чохь даккха[3][4].
Исбаьхьаллехь гайтар[нисйе бӀаьра | нисйе]
- «Официалан верси» — фильм, йаьккхина 1985 шарахь, «Оскар» совгӀат делла «Кхечу матера уггар дика фильм» номинацехь.
Хьажа иштта[нисйе бӀаьра | нисйе]
Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]
- ↑ Серхио Сорин. Секретные связи Пиночета, Франко и П-2
- ↑ Умер известный аргентинский писатель и правозащитник Эрнесто Сабато.
- ↑ Former dictators found guilty in Argentine baby-stealing trial. // edition.cnn.com. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 6 августехь. Теллина 2012 шеран 6 июлехь.
- ↑ Лев Македонов. Диктаторы сели за похищение детей. // gazeta.ru. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 6 августехь. Теллина 2012 шеран 6 июлехь.