Бирараш
| Бирараш | |
|---|---|
| Дукхалла | 2000 1883 шарахь |
| ДIасакхалхар | Бурея а, Амур а хишца |
| Мотт | Тунгусо-маньчжурийн |
| Дин | Деланийн |
| Йукъабоьду | Тунгусашна |
Бирараш (бирарийн маттахь "эрк йистера бахархой") — Тунгусо-маньчжурийн мотт буьйцу къам. Цера дукхалла 2 000 стаг 1883 шарахь. Деха Амуран областера Бурея а, Амур а хишца.
Дахар[нисйе бӀаьра | нисйе]
Дукхах дерг беха толлуш, кхерсташ. Алсама охьахевшина бахархой Бурейн лаьмнел лакхахьа байн аренашкахула, цигахь латта а леладо, хасбошмаш а юьй. Церан яккхийра а, кегийра а эвланаш дӀасакхийсина Амуран шинне а бердашкахула Бурейн хикхочене кхаччалц а, кхин дӀа а[1].
Этимологи а, даржар а[нисйе бӀаьра | нисйе]
Бирарийн маттахь къоман цӀе «эрк йистера бахархой» бохург ду, Кхин тӀе церан эрк – «бира» Амур дац, ткъа Нюман-бира ду, цундела кхечу къаьмнаш а схьаэцна и цӀе Бурея аьлла, жимма галдаьккхина. Нюман-бира тӀиера хьалха уьш кхелхина Селемджан лакхенашка, цунна чухула Амур чу а кхаьчна, ткъа цул тӀаьхьа кхин а даьржина. Амур тӀаьхь царна аьхна а долуш хьена латта а карийна цхьа дакъа охьахевшина латта лело. Бирарех шира хаамаш битина Поярков куьйгаллехь волу оьрсийн экспедицис (1646). ХӀинца Бирараша шайн тунгусийн аматаш яйина, шуьйра мочхалаш ца хиларна тера богӀу маньчжурех[2].
Амуран мохк Россех схьатоьхначул тӀаьхьа кхелхина Цийн махка Кумара эркан бердашка.
Билгалдахарш[нисйе бӀаьра | нисйе]
|
ХӀара дуьненан къаьмнех лаьцна чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана. |