Латинан мотт

Латинан мотт
Шен цӀе:	Lingua latina
Пачхьалкхаш:	Малхбузан а, Къилба Европа а, Гергара Малхбале, Къилбаседа Африка (I - V бӀешерашкахь)
Официалан мотт:	Ватикан Малтан орден хьалхара — Шира Рум
Нисдеш организаци:	Папская академия латыни[d]
Белла:	Йозан мотт юьстахбеккхира романан а, германан а меттанаш XII - XV бӀешарахь (Малхбален Европехь XVII бӀешарахь), Ӏилманехь биснера XVIII бӀешо кхаччалц, биологехь а, лоьраллехь а, юстицехь а, католицизмехь таханлера де кхаччалц Буьйцу мотт: цунах IX - бӀешерашкахь кхоллабелира романан меттанаш
Классификаци
Категори:	Евразин мотт
ХӀиндаевропанметтанаш Италийн га Латин-фалийн га
Йоза:	латиница
Меттан кодаш
ISO 639-1	la
ISO 639-2	lat
ISO 639-3	lat
Ethnologue	lat
ABS ASCL	2902
IETF	la
Glottolog	lati1261
ХӀокху маттахь Википеди

Lapis niger (ма-дарра Ӏаьржа тӀулг) — латинан меттара йоза тӀехь долу уггар ширачу иэсех цхьаъ

Лати́нан мотт (шен цӀе — Lingua latina), я латина — хӀиндаевропан доьзалан меттанех италийн меттенийн Латин-фалийн ген мотт. Таханлерачу дийнахь, доза тоьхна лелош белахь а (къамелан боцу мотт), иза италийн меттанех жигарчех цхьаъ бу.

Латинан мотт хӀиндаевропан меттанех уггар ширачех йозан мотт бу.

Тахана латинан мотт бу официалан мотт Сийлахь Ӏаршан, Малтан орденан, гӀала-пачхьалкхан Ватиканан, ткъа иштта, цхьаццанхьа, Руман-католикийн килсан.

Европан (уьш доцучу а) меттанашкара дукха дешнаш латинан бух болуш ду (хьажа иштта Дуьненаюкъара лексика).

Йоза

Коьрта йаззамаш: Латинан абат, Латинан лиераш а, орфографии а

элп латинан цӀе коьрта аллофон (МФА) A a ā [a] B b bē [b] C c cē [k] D d dē [d] E e ē [ɛ] F f ef [f] G g gē [g] H h hā [h] I i ī [i] J j jot [j] K k kā [k] L l el [l] M m em [m]

элп латинан цӀе коьрта аллофон (МФА) N n en [n] O o ō [ɔ] P p pē [p] Q q qū [k] R r er [r] S s es [s] T t tē [t] U u ū [u] V v vē [w>v] W w ū (vē) duplex [w,v] X x ex [ks] Y y ī Graeca [iː] Z z zēta [z]

• C а, K а элпаша билгалдоккху /k/. Ширачу йозанашкахь C дукха хьолахь леладо I а, E а хьалха, ткъа K леладо A хьалха. Амма классикан заманахь K элп дара латинан дешний жимачу испискица доза тоьхна; грекаш схьаэцарехь каппа (Κκ) даиман а C элпаца гойту. Q элпо къастадо минимум меттигашкахь /k/ а, /kʷ/ а, масала cui /kui̯/ а, qui /kʷiː/ а.

• Ширачу латинехь C билгалйоккхура шиъ тайп-тайпана фонема: /k/ а, /g/ а. ТӀехьа юкъадаьккхина G элп, амма C яздар дисина цхьа могӀа шираруман цӀераш яцъярашкахь, масала Gāius (Гай) доца яздора C., ткъа Gnaeus (Гней) Cn. кепара.

• Классикан латинехь I а, V а (цӀе: ū) элпаш билгалдаккхара мукъа аз /i/ а, /u/ а, мукъаза аьзнаш (нийса аьлчи, ахмукъа) /j/ а, /w/ а. Юккъера бӀешераш чекхдовлуш къастодолийна Ii/Jj а, Uu/Vv а, уьш хӀинци а латинан текст арахоьцуш бехкам бина а дац. Дукхах дерг Ii, Uu, Vv бен ца леладо, наггахь — Ii а, Vu а.

• Y а, Z а элпаш юкъатоьхна классикан муьрехь грекийн дешнаш яздархьама; W элп юкъатоьхна Юккъерчу бӀешерашкахь германхойн дешнаш яздархьама.

• Ахмукъа /j/ гуттарен а шалха долара мукъа аьзнашна юкъахь, амма иза ца гойтура йозанехь. Мукъачун Iахмукъачун I хьалха яз а ца дора, масала /ˈrejjikit/ ‘юхакхоьссина’ дукха хьолахь яздора reicit, ткъа reiicit ца яздора.

• Даккхий-кегий элпаш юкъадаьхна Юккъерачу бӀешерашкахь.

Латинан абат йозан бух бу дуккха а хӀинцалерачу меттанийн.

Литература

• Латинский язык // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Тронский И. М. Историческая грамматика латинского языка. — М., 1960 (2-е изд.: М., 2001).
• Ярхо В. Н., Лобода В. И., Кацман Н. Л. Латинский язык. — М.: Высшая школа, 1994.
• Дворецкий И. Х. Латинско-русский словарь. — М., 1976.
• Подосинов А. В., Белов А. М. Русско-латинский словарь. — М., 2000.
• Белов А. М. Ars Grammatica. Книга о латинском языке. — 2-е изд. — М.: ГЛК Ю. А. Шичалина, 2007.
• Люблинская А. Д. Латинская палеография. — М.: Высшая школа, 1969. — 192 с. + 40 с. илл.
• Белов А. М. Латинское ударение. — М.: Academia, 2009.
• Краткий словарь латинских слов, сокращений и выражений. — Новосибирск, 1975.
• Мирошенкова В. И., Федоров Н. А. Учебник латинского языка. — 2-е изд. — М., 1985.
• Подосинов А. В., Щавелева Н. И. Введение в латинский язык и античную культуру. — М., 1994—1995.
• Нисенбаум М. Е. Латинский язык. — Эксмо, 2008.
• Козлова Г. Г. Самоучитель латинского языка. — Флинта Наука, 2007.
• Чернявский М.Н. Латинский язык и основы фармацевтической терминологии. — Медицина, 2007.
• Бодуэн де Куртенэ И. А. Из лекций по латинской фонетике. — М.: ЛИБРОКОМ, 2012. — 472 c.

Хьажоргаш

• Маадла Ю. Й. О современных попытках «оживления» латыни как языка международного значения.
• latinum.ru — все о латинском языке
• The Latin Library(ингалс.) — библиотека литературы на латинском языке
• Lingua Latina Aeterna(ингалс.)(оьр.)
• Ephemeris. Nuntii Latini universi
• Уроки: русский — латинский
• DiA. Латинско-русский словарь Дворецкого
• InterTran(ингалс.) — переводчик, имеющий латинское направление
• Русско-латинский словарь
• Афоризмы на латыни
• Латинский словарь. Определение форм латинских слов
• Словарь средневековой латыни (оьр.)