Барам

Фи́зикин до́ккхаллин ба́рам (доккхаллин барам, барам) — физикин доккхалла гайта а, Ӏалашдан а лерина йа белла масех бараман, маьӀнин, цхьа дегӀ, хӀума кепара дустаран гӀирс.

Барамийн кепаш

• ЦхьаьнамаьӀнин барам — цхьаьна барамера физикин дукхалла гойту барам (масала, 1 кг герка)
• ДуккхамаьӀнин барам — тайп-тайпана барамера физикин дукхалла гойту барам (масала, сизийн йохаллин барам)
• Гулбина барамаш — тайп-тайпана барамера цхьаьна физикин бараман барамийн комплект (масала, дохаллин чеккхенгара барамийн гулам)
• Барамийн туька — йукъара гӀирсе конструктиван цхьаьнатоьхна барамийн гулам (масала, электрийн дуьхьалонан туька)
• Стандартан куц — хӀуманан кепара барам, цуьнан гӀоьнца физикин доккхаллин барам гойту хьал санна йа стандартан куц кечдина хӀуманан хӀоттам санна.

Истори

Адамо барамаш лелабо ширачу заманахь дуьйна, дустаран гӀирсаш йукъабовлале дуккха а хьалха; йехачу хенахь барам кхетам а, физикин доккхаллин дакъа кхетам а цхьаъ хетара. Дуьххьара барам бустуш лелайора адаман меженаш, масала, коган кӀело, дол, иштта кхин Ӏаламера объекташ — буьртигаш, стоьмаш. Сурсатийн йукъаметтигаш кхиъча йукъара декхарийла барамашка дехьабовла буьйлабелира, уьш дохкар гӀирсан кепехь, гучуйевлира хьалхара Сизарш, Герканаш, и.кх.дӀ а.

Цхьацца масалаш

• Герка — массин барам
• ГӀамаран сахьт — хенан йукъан барам
• Нормин дакъалг — ЭЛН барам (Электрийн потенциалийн башхо)
• Дустаран генератор — лестаман, амплитудин, электрийн орцин кепийн барам
• Аттенюатор — электромагнитан орца лагӀдаларан барам
• Беснийн атлас — колориметрера барамийн гулам (беснаш дустаран барамехь)

Хьажа кхин а

• Калибратор
• Дустаран прибор
• Дустаран трансформатор

Литература

• ГОСТ 16263-70 «Государственная система обеспечения единства измерений. Метрология. Термины и определения»
• РМГ 29-99 «ГСИ. Метрология. Основные термины и определения»

Хьажоргаш

• Метрология и стандартизация(ТӀе цакхочу хьажорг)