Анаста

Анаста
	Эвла
Анаста
	жӀай. АнсалтIа, оьрс. Ансалта
	42°42′ къ. ш. 46°06′ м. д.HGЯO
Пачхьалкх	Росси
Республика	ДегӀаста
Муниципалан кӀошт	Ботлихан
Истори а, географи а
Центран локхалла	1145 метр
Сахьтан аса	UTC+3
Бахархой
Бахархой	↘4598 стаг (2010)
Къаьмнийн хӀоттам	жӀайхой
Динан хӀоттам	Бусалбанаш-суннийш
Идентификаторан терахьаш
Поштан индекс	368981
Автомобилан код	05
Код ОКАТО	82209815001
Код ОКТМО	82609415101
	ansalta.e-dag.ru/about/3
Картин тӀехь

Анаста — ДегӀастанара Ботлихан кӀоштара эвла. «Анастан» сельсоветан йуьртан меттиган центр.

Географин хьал[нисйе бӀаьра | нисйе]

Анста лаьтта Анаста эрк тӀехь, Хаси-Эвлан 73,2 км кӀилба-малхбузехьа, Нохчийчуьра Веданан кӀоштара лекхачу лаьмнашкара Къоьзана Ӏоман 8,54 км кӀилба-малхбузехьа, Ботлихан 11 км къилбаседа-малхбузехьа.

Эвла йекъало масех декъан: ГӀоркъияб росу, ТIасияб росу, ЛӀахьрул, ТIасияб лӀахьрул, ХӀахь-авал, БайичIо, Бачал рачунеб гoxь, Хьанапил авал, БолӀончккIал, Хьусулал, ГоцIиб, БакӀдиб, Мутазул рахь, ТIалӀарахьал, Чайиколо^[3].

Этимологи[нисйе бӀаьра | нисйе]

Эвлан цӀеран этимологи къовсаме йу. Нохчаша цӀе схьаяьлар доьхку шайн Анстой тайпа кхолладеллачу цӀечочуьнца Анасца. Анстан бахархоша дийцарехь эвлан цӀе схьаяьлла дешах «ансаб» я «анса», Ӏаьндийн, ботӀлихан, чамалин меттадакъошкахь иза хуьлу «йовхо» я «йовха меттиг»^[3].

Истори[нисйе бӀаьра | нисйе]

Бакъдиб олучу къилбаседа басахь а, ХӀарчукь олучу меттигехь а вайн эра долалуш даьхна латта, даьхний, бошмаш лелош долу охьахевшина тайпанаш.

Цуьнан тешалла ду колхозан беш тоеш а, ХӀарчукъе боьду некъ буьллуша а карийна хӀуманаш (дӀабоьхкинчарах йисинарш). Ца хуучу бахьнашца оцу тайпанаша йитина и меттиг. Масех бӀешарахь кхузахь цхьан а ца ваьхна. Оцу меттигехь коьллаш а, акха стоьмийн дитташ а девлла.

Таханлера Анста эвла йиллина IX-X бӀешерашкахь.

Йуьрт йилларх дийцар[нисйе бӀаьра | нисйе]

Йуьрт йилларх иштта дийцар ду. Анста хин йисттехула боьдуш гӀашлойн некъ хилла. Оцу новкъа туьха дан Кванхидатль эвла оьхура Нохчийчуьра лаьмнийн эвланашкара бахархой. Цхьана хенахь оцу новкъа вахара Кванхидатле Итон-Кхаьллан гергарчу ГIарчI эвлара ши ваша Хьусайн а, ЦIиркъ а. Уьш боьлхура гуонахьара Ӏаламе а хьоьжуш. Царна чӀогӀа хазахийтира кхузара меттигаш. Къилбаседа басе стоьмийн дитташ къевлина яра, лекха буц яра, малхбуза басехь ийна хьун яра. Эркан къилба агӀора лаьттара хьун а, коллаш а. Къилбаседа-малхбузехьара къилба-малхбале доьдура жима эрк. Шинне а дагатесира доьзалца кхуза ваха охьахаа везара аьлла. Кхузахь берриг аьтту бара атта ваха а, бахам лело а. Туьханна а гена ца хуьлура, Ӏаьнан дечиг а, йол а кечдан атта дара. Цул сов, Ӏай даьхний арадаха а магара, кхузара климат кӀеда хиларна. И ойланаш шайгахь йитина уьш кхин дӀабахара. Кванхидатлехь туьха а эцна, цӀехьа богӀура уьш. Буьйса йоьлчи уьш севцира жимачу гун тӀехь, цуьнан цӀе яра «ЦIаналӀ Гохь». Туьха дан боьлхурш цигахь совцура, Ӏуьйрана шимме а шайн лаам вовшашна хаийтира, барт бира кхуза охьаховша. ШолгӀачу шарахь ший а ваша воьссира лаьмнашкара, эркан йисттехь цӀа а, даьний чулахка меттиг а йира. Схьабалийра шайн доьзалаш. ТӀаккха хӀора доьзало онда цӀа а, даьхнашна божалаш а дира. Царна тӀе церан гергара нах баьхкира. Дика бехаш бара уьш. Амма цхьана хӀумано сагатдора церан, наггахь шодродахоша лечкъадора церан эсий. Цара эсий лечкъочу меттиган тӀаьхьа цӀе елира «Бачал рачунеб гохь»^[3].