Алиев, Ильхам Хьайдар охӀлу
Алиев Ильхам | |||||||
азерб. İlham Heydər oğlu Əliyev | |||||||
![]() 2019 шарахь | |||||||
|
|||||||
Хьалха хилларг | Алиев Хьайдар | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||
Хьалха хилларг | Расизаде Артур | ||||||
Когаметтаниг | Расизаде Артур | ||||||
|
|||||||
|
|||||||
Дин | Ислам, ШиӀиташ | ||||||
Вина терахь | 1961 шеран 24 декабрехь | ||||||
Вина меттиг | Бакох, Азербайджанийн ССР, ССРС | ||||||
Да | Алиев Хьайдар | ||||||
Нана | Алиева Зарифа Ӏазиз кызы[d] | ||||||
Зуда | Алиева, Мехрибан Ариф кызы | ||||||
Бераш |
кӀант: Хьайдар йоьӀрий: Арзу а, Лейлаъ а |
||||||
Парти | |||||||
Дешар | |||||||
Динлелор | ислам | ||||||
Автограф |
![]() |
||||||
СовгӀаташ | |||||||
Сайт | ilham-aliyev.org/index_e… | ||||||
Болхбаран меттиг | |||||||
![]() |
Али́ев Ильха́м Хьайда́р охӀлу (Али́ев Ильха́м Гейда́рович) (азерб. İlham Heydər oğlu Əliyev; 1961 шеран 24 декабрехь, Бакох, Азербайджанийн ССР, ССРС) — азербайджаний пачхьалкхан а, политикан а гӀуллакххо, азербайджанан эскаран инарла-полковник а, 2003 шеран 31 октябрехь дуьйна волу Азербайджанан президент а, тӀеман ницкъийн коьрта баьчча а.
Азербайджанан президентан Алиев Хьайдаран (1993—2003) кӀант а, когаметтаверг. Доьазза тоьлла президентийн харжамашкахь (2003, 2008, 2013, 2018 шерийн).
Дуьненаюкъара цхьа могӀа тидамчашна хетарехь, Алиев Ильхаман президенталла дара мехкан политикан дахар цхьаьнаэшшара долуш. Оццу хенахь, цхьа могӀа хьосташа, Азербайджанехь Алиев Ильхама хӀоттийна режиман амал диктаторийн[1] лору, я авторитаран[2] лору.
Чулацам
Схьавалар[нисъе бӀаьра | нисъе]
Алиев Ильхам вина 1961 шеран 24 декабрехь Бакохахь, Азербайджанийн ССРн Пачхьалкхан Кхерамазаллин Комитетан Контрталламан декъан хьаькаман Алиев Хьайдаран а, офтальмологин институтан лакхара Ӏилман белхалочун Алиева Зарифан[3] а доьзалехь.
Иза воцуш доьзалехь яра цуьнан йоккхаха йолу йиша — Севиль. Цуьнан кӀант, Алиев Ильхаман йишийн кӀант — Азер , ву Азербайджанан еза атлетикан федерацин вице-президент[4].
Ден агӀо[нисъе бӀаьра | нисъе]
Цуьнан да — Алиев Хьайдар хилира Азербайджанан ПКХК куьйгалхо, цул тӀаьхьа Азербайджанан ССР Компартин ЦК Хьалхара секретаран даржехь куьйгалла дира республикехь, Москох дӀакхалххалц, цигахь болх бира ССРС министрийн советан (правительствон) Председателан гӀовс. Цуьнан схьавалар Нахичевань гӀалара дара. АлиевгӀер доьзал схьабаьллера азербайджанийн[5] Зангезуран уездан (тӀаьхьа Сисианан кӀошт, хӀинца Эрмалойчоьнан Сюникан область) Джомартли юьртара, амма Хьайдар дуьнен тӀевалале дай кхелхира Нахичеване[6][7]. Хьайдаран денана схьаяьллера Уруд (хӀинца Эрмалойчоьнан Воротан эвла) эвлара[7].
Алиев Ильхаман воккхаха волу деваша — Хьасан белхаш бина Азербайджанийн ССР ӀА Ботаникан институтан, Географин институтан директор, ткъа иштта Ерригсоюзан латтаӀаморан юкъараллин Азербайджанан филиалан председатель; вара бакъонца волу академик. Иза хаьржира Азербайджанийн ССР Лакхара Советан (парламентан) депутат а, Азербайджанан географин юкъараллин президент. Цуьнан кӀант, Алиев Ильхаман шича — Расим архитектор вара, тӀаьхьа Азербайджанийн ССР Хьакъдолу архитектор, Азербайджанан Архитекторийн Союзан вице-президент. 23 шарахь (1966—1998) иза Бакох гӀалан коьрта архитектор вара.
ШолгӀа деваша — Хьусейн, художник вара, Азербайджанийн ССР Компартин «Коммунист» газетехь зорбанан меженан редакцин коьрта художник болх бира. Цунна елира Азербайджанан Халкъан художникцӀе. Ильхаман кхоалгӀа деваша — Агиль вара Ӏилманча-экономист, Азербайджанан КЪӀА декъашхо-корреспондент.
ВоьалгӀа деваша — Джалал хилира Ӏилманча-селекционер, академик, ӀА Президиуман декъашхо. Иза кхузза хаьржира Милли Меджлисан (парламентан) депутат, вара Российн юьртабахаман Ӏилманийн академин, Украинан Аграрийн Ӏилманийн академин, Республика Беларусан Аграрийн Ӏилманийн академин кхечу пачхьалкхера декъашхо.
Дейиша — Рафигах кхечира химин Ӏилманийн докторан Ӏилман тӀегӀа, профессор, хилира Азербайджанан КЪӀА бакъонца йолу декъашхо. Иза Азербайджанан ССР некъаш дахкаран министрехь Халафов Рафикъехь марехь яра. Церан йоӀ, Алиев Ильхаман шича — Фахрия — художник-модельер, Азербайджана говзаллийн хьакъдолу гӀуллакххо.
Ненан агӀо[нисъе бӀаьра | нисъе]
Цуьнан нана — Алиева Зарифа, яра лор-офтальмолог, Азербайджанийн ССР ӀА академик, профессор. Иза йина Нахичеванан автономин Шахтахты эвлахь. Ден агӀора санна, Алиев Ильхаман ненан агӀора а эрмалойчуьра бевлларш.
Цуьнан ненада — Алиев Ӏазиз[8] ваьлла Эриванан уездера Хамамлы эвлара[9].Лор хилла, цуо тӀаьхьа куьйгалла дина Азербайджанан медицинан институтехь, цул тӀаьхьа Азербайджанан пачхьалкхан университетан ректор хилла, кхин дӀа – Азербайджанийн ССР могашалла Ӏалашъяран халкъан комиссар. Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом болуш А. Алиевх хилира Азербайджанийн ССР Лакхара Советан председатель, цул тӀаьхьа хӀоттийра ДегӀастан ВКП(б) обкоман Хьалхара секретарь (де-факто ДегӀастан куьйгалхо).
Ший а ненаваша — Тамерлан а, Джамиль а хилира лоьраш, медицинийн Ӏилманийн докторш. Алиев Тамерлан эндокринолог вара, болх бира Азербайджанан Могашалла Ӏалашъяран министраллан коьрта терапевт, елира сийлахь цӀе – Республикан Хьакъдолу Ӏилман гӀуллакххо а, Пачхьалкхан преми (1981). Алиев Джамилах онколог хилира, тӀаьхьа профессор, КЪӀА бакъонца волу декъашхо. Джамилан кӀант, Алиев Ильхаман шича — Ӏазиз ву медицинийн Ӏилманийн доктор, И. М. Сеченовн цӀарах Хьалхара Москохан пачхьалкхан медицинан университетан Бакохан филиалан ректор.
Цхьаъ бен йоцу ненайиша — Гюлара хилира пианист, композитор, хьехархо. Цуо йина музыкан гӀирсийн ансамбль «Дан улдузу »; цунна елла сийлахь цӀе Хьакъдолу говзаллийн гӀуллакххо (1977), говзалла Ӏаморан кандидатан Ӏилман тӀегӀа (1966)[10].
Биографи[нисъе бӀаьра | нисъе]
Дешар[нисъе бӀаьра | нисъе]
1977 шарахь чекхъяьккхина Бакох гӀалан № 6 йолу юккъера ишкол, деша хӀоьттина Москохан пачхьалкхан дуьненаюкъара юкъаметтигийн институт (МГИМО). Институт чекхъяккхарца, 1982 шарахь иза МГИМОн аспирантуре вахна. Оццу шарахь, Андроповс кхайкхарца, АлиевгӀеран доьзал кхелхина Москоха. Журналиста Михаил Гусмана МГИМО хӀоттарх хаттар дича, Алиев Ильхама жоп делира:
![]() |
Со дӀаийцира исправкица, цуо официалан чӀагӀдора, ма-дарра сан пхи бутт баьлча 16 шо кхачар. Хьалхара дешаран шо дара уггаре жоьпаллин. Цхьаъ ду Азербайджанан Компартин ЦК секретаран кӀантана Бакохахь дешар, ткъа кхин ду — Москохахь, кхечу хьолехь, кхин тӀе къуоначу шерашкахь. Амма аса да юьхьӀаьржа ца хӀоттийра, институтехь дика дийшира, цул тӀаьхьа аспирантурехь[11] а дика дийшира. | ![]() |
Карьера[нисъе бӀаьра | нисъе]
Хьехаран гӀуллакх[нисъе бӀаьра | нисъе]
1985 шарахь историйн Ӏилманийн кандидатан Ӏилман тӀегӀа йоккхуш диссертаци чекхдаьккхина, иза висира Москохан пачхьалкхан дуьненаюкъара юкӀаметтигийн институтехь хьехархочун балхахь[12].
Бизнес[нисъе бӀаьра | нисъе]

Хьехархочун гӀуллакхал тӀаьхьа Алиев Ильхам долара бизнес лело волавелира. 1991 шарахь иза куьйгалле хӀоьттира «Ориент» фирман[13], ткъа 1992 шарахь кхелхира Истмале, хӀунда аьлча фирман коьрта гӀуллакх Туркойчоьнца доьзна дара. Даймехка вирзира Алиев Хьайдар республикан президент хилча.
Политикан карьерин юьхьиг[нисъе бӀаьра | нисъе]
1994 шерера 2003 шеран август кхаччалц — вице-президент, цул тӀаьхьа «SOCAR» (Азербайджанан Республикан Пачхьалкхан Мехкдаьттан Компанин) хьалхара вице-президент. Дакъа лецира «Алиев Хьайдаран мехкдаьттан стратеги» кхочушъеш. Иштта жигара дакъа лецира дозан арахьара мехкдаьттан компанешца дийцаршкахь, уьш чекхдевлира, «БӀешеран контракт» цӀе тиллинчу бартан куьг яздарца. Алиев Ильхам автор ву маьрша Азербайджанан цхьа могӀа мехкдаьттан политикан геополитикийн аспектийн талламан белхийн.[14]
1995 шарахь хаьржира, ткъа 2000 шарахь юхахаьржира Азербайджанан Милли Меджлисан депутат[13]. Амма 2003 шарахь Азербайджанан премьер-министран дарже хӀоьттина охьабиллира депутатийн болх.
Белхаш[нисъе бӀаьра | нисъе]
- Алиев, Ильхам Каспийская нефть Азербайджана. — М.: Известия, 2003. — 712 с.
Генеалоги[нисъе бӀаьра | нисъе]
Мир Паша-бек | Кербалаи ГӀурбанӀали | ИбрахӀим-бек Сулейманбеков | Кербалаи Аббасгулу | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Мир Ӏали Мир Ашрафи | Юсиф-бек Султанзаде[az] | Мамедкерим Алиев | ЗахӀра | Джаббар Аббасов | Кербалаи Джафар | Гюльджахан | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Мир Джалал Пашаев (1908—1978) | Пистаханум | Насир Имангулиев (1911—1998) | Говхар[az] (1909—1982) | Ӏазиз (1897—1962) | Лейлаъ | Иззет (1895—1956) | ӀӀалирза Алиев | Нарынгюль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Хьафиз[en] (1941 ш.в.) | Ариф (1934 ш.в.) | Аида (1939—1993) | Тамерлан[az] (1921—1997) | Гюляра[az] (1933—1991) | Джамиль[az] (1946 ш.в.) | Зарифа (1923—1985) | Хьайдар (1923—2003) | Агиль (1926—2006) | Джалал (1928—2016) | Рафига (1932—2017) | Рафикъ Халафов[az] (1939—1998) | Хьасан (1907—1993) | Хьусейн (1911—1991) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Араз Агаларов (1955 ш.в.) | Наргиз[az] (1962 ш.й.) | Мехрибан (1964 ш.й.) | Ильхам (1961 ш.в.) | Севиль (1955 ш.й.) | Махьмуд Мамедкулиев[az] (1949 ш.в.) | Ильгар | Фахрия (1969 ш.й.) | Расим (1934 ш.в.) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Эмин (1979 ш.в.) | Лейла (1985 ш.й.) | Арзу (1989 ш.й.) | Самед Курбанов (1988 ш.в.) | Хьайдар (1997 ш.в.) | Азер[az] (1986 ш.в.) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ӏали (2008 ш.в.) | Микаил (2008 ш.в.) | Айдын (2012 ш.й.) | Ӏазиза (2016 ш.й.) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Билгалдахарш[нисъе бӀаьра | нисъе]
- ↑ Hill S. Europe’s Promise: Why the European Way is the Best Hope in an Insecure Age. — University of California Press, 2010. — P. 217.
Solomon N. War Made Easy: How Presidents and Pundits Keep Spinning Us to Death. — John Wiley & Sons, 2010. — Ch. 6 (см. на последней странице главы).
Lushnycky A. N., Riabchuk M. Ukraine on Its Meandering Path Between East and West. — Peter Lang, 2009. — P. 28.
Scahill J. Blackwater: The Rise of the World’s Most Powerful Mercenary Army. — Profile Books, 2011. — P. 238, 242.
Chomsky N., Achcar G. Perilous power: The Middle East & U.S. Foreign Policy: dialogues on terror, democracy, war, and justice. — Paradigm Publishers, 2008. — P. 44.
Warshal B. Provocative Columns: A Liberal Rabbi Reflects on Beliefs, Israel & American Politics. — iUniverse, 2009. — P. 259.
Noble H. B. Cheney’s War Crimes: The Reign of a de Facto President. — Author House, 2013. — P. 153.
Martin D. Now Prince Andrew comes under fire for links to ruler of second corrupt former Soviet state // Daily Mail. — 9.3.2011:Дуьххьарлера йоза (ингалс.)Prince Andrew has developed a 'close friendship' with a billionaire dictator accused of torturing protesters, and lobbied the president of another of the world's 'most corrupt' countries, it has emerged.
Harris M. Why is a crucial conference on internet freedom taking place in a dictatorship? // The Daily Telegraph. — 7.11.2012.
Peck T. The Prince, the brutal dictator and a friendship he just won’t give up // The Independent. — 1.11.2012.
Weiss M. The Corleones of the Caspian. // Foreign Policy. — 10.6.1014.
Hiatt F. Obama needs a freedom agenda he can believe in. // The Washington Post. — 7.2.2011.
[Editorial Board] Azerbaijan prosecutes a prominent human rights defenderon absurd charges. // The Washington Post. — 13.8.2014. - ↑ Azerbaijan: Vulnerable Stability (en), International Crisis Group (3 September 2010).Дуьххьарлера йоза (ингалс.)
Ilham Aliyev’s presidency has been marked by stabilisation of the political life of the country and economic growth driven by oil exports. This stability, however, has come with the consolidation of authoritarian rule, greater suppression of freedoms and an increased reliance by elites on corruption and patronage networks to dominate virtually all aspects of public life.
...
The anticipated reforms have failed to materialise. Each subsequent election has resulted in more concentration of power in the hands of the executive. Civil and political freedoms have been drastically curtailed. As a result, Azerbaijan has gone from a semi-authoritarian to a fully authoritarian state.
...
Like many authoritarian governments, the Azerbaijani regime is highly insular and opaque.
...
International watchdogs have consistently ranked Azerbaijan as one of the world’s most corrupt countries. The government denies corruption is systemic, but as in many authoritarian states with clientelist systems, pervasive corruption is not a spontaneous phenomenon stemming only from low salaries, lack of competence and unawareness of rights.
CIA The World Factbook — Azerbaijan:Дуьххьарлера йоза (ингалс.)Corruption in the country is widespread, and the government, which eliminated presidential term limits in a 2009 referendum, has been accused of authoritarianism.
Landell-Mills P. Citizens Against Corruption: Report from the Front Line. — Troubador Publishing Ltd, 2013. — P.. XVI.
Amnesty International Marks Golden Anniversary. Радио «Свобода», 12.12.2014.(ингалс.)
Macalister T. UK energy quest highlights human rights concerns in gas-rich countries/ // The Guardian. — 22.4.2014. - ↑ Новодевичье кладбище. Алиева Зарифа Азиз Гызы (1923-1985)(ТӀе цакхочу хьажорг — истори) (2012, 3 ноябрь). Архив йина хьалхара хьостан чура 2012 шеран 3 ноябрехь. Теллина 2018 шеран 30 январехь.
- ↑ Племянник президента поразил всех, Sputnik Азербайджана (12.02.2017).
- ↑
- А. Г. Симонян. Бои в Сисиане под руководством Андраника против турок и азербайджанцев (август-сентябрь 1918 г.) // Вестник Ереванского университета /Общ. Науки/. — Кеп:Ер., 2005. — № 2 (116). — С. 36. Прибыв в Сисианский район, Андраник со своими силами попытался утихомирить разбушевавшихся азербайджанцев. Несмотря на все попытки армянской стороны убедить их подчиниться решениям Центрального национального совета Зангезура и прекратить междоусобную войну, азербайджанцы продолжали свои вражеские действия. В этой ситуации по решению Андраника были захвачены наиболее агрессивные азербайджанские сёла Агуди, Вагуди, Джомартлу, Ортакюз, Аравус, Урут и оттуда изгнаны вооруженные формирования мусаватистов.
- Кавказский календарь на 1910 год. Часть 1. — Тифлис. — С. 240. Джамартлу, сел. Елисаветп. Зангезурск. 400 жит. 1908 г. Татары.
- Кавказский календарь на 1912 год. Отдел статистический. — Тифлис. — С. 149. Джамарлу с., Елис., Занг., тр.. 381 жит.
- Кавказский календарь на 1915 год. Отдел статистический. — Тифлис. — С. 120. Джомартлу с., Елис., Занг., тр.. 405 жит.
- Памятная книжка Елисаветпольской губернии на 1910 год. Отдел IV. — Елисаветполь. — С. 90. (там указано 292 жителя, все татары-мусульмане — прим.)
- ↑ Thomas de Waal Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War. — New York University Press, 2004. — С. 306, прим. 7. — ISBN 0-8147-1944-9, 0-8147-1945-7Дуьххьарлера йоза (оьр.)
Some maintain that Heidar Aliev was actually born in Armenia in 1921, not in Nakhichevan in 1923. His younger brother, Jalal Aliev, interviewed on 4 November 2000, said that the Aliev family came from the village of Jomartly in Zangezur but had moved to Nakhichevan by the time Heidar was born.
- ↑ 1 2 Э. Ахундова Гейдар Алиев. Личность и эпоха. Часть 1. — Баку: Озан, 2007. — С. 19—29.
- ↑ Президент Ильхам Алиев принял заместителя председателя Совета Федерации Российской Федерации и председателя Народного Cобрания Республики Дагестан. АЗЕРТАДЖ (02.11.2017).
- ↑ Азиз Алиев. Каталог. — Баку: Зия, 2013. — С. 59.
- ↑ Алиева Гюляра Азиз гызы, Энциклопедия мугама.
- ↑ Формула власти: 55 интервью в золотом галстуке. - М.: ТЕРРА-Книжный клуб, 2005. - 580 с.
- ↑ Управление международных и общественных связей МГИМО (У) МИД … Архивацийина 3 октябрехь 2008 шеран.
- ↑ 1 2 ВАСИЛИЙ МИХАЙЛОВ. И. о. отца, Журнал «Власть (11.08.2003).
- ↑ Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - ПРЕЗИДЕНТ » Биография. ru.president.az. Теллина 2017 шеран 29 мартехь.
Хьажоргаш[нисъе бӀаьра | нисъе]
![]() |
Алиев, Ильхам Хьайдар охӀлу Викидешнаш чохь |
---|---|
![]() |
Алиев, Ильхам Хьайдар охӀлу Викиларма чохь |
![]() |
Алиев, Ильхам Хьайдар охӀлу Викикерланаш чохь |
- Президент Азербайджана Ильхам Алиев
- Алиев, Ильхам — статья в Лентапедии. 2012 год.
- (азерб.)Речи, выступления, интервью, заявления Президента Азербайджанской Республики Ильхама Алиева
- (азерб.)Ильхам Алиев и нефтяная дипломатия Азербайджана
- (азерб.)Внешнеполитическая деятельность президента Азербайджанской Республики Ильхама Алиева
- Алиев Хьайдаран орденан кавалераш
- «Шах ИсмаӀилан» орденан кавалераш
- Сийлахь легионан орденан Йоккхачу жӀаран кавалераш
- Маршонан Орденан кавалераш (Украина)
- Элан Ярослав Хьекъалечун І тӀегӀанера орденан кавалераш
- ИсмоӀили Самонин орденан кавалераш
- Толаман Сийлахь Георгийн цӀарах орденан кавалераш
- Сийн орденан кавалераш (Гуьржийчоь)
- Кхаа Седан орденан Йоккха жӀаран командораш
- Республика Польшан Динчу гӀуллакхийн орденан Йоккха ЖӀаран кавалераш
- «Стара планина» орденан кавалераш
- Республика Сербин орденан кавалераш
- «Италин Республикан Динчу гӀуллакхийн» орденан Йоккха жӀаран кавалераш
- Румынин Седан орденан зӀен кавалераш
- «Тешаме гӀуллакх даран» орденан Йоккха жӀаран кавалераш
- Туркой Республикан 1 классан орденан кавалераш
- Мубарак Сийлахьчун орденан кавалераш
- Къаьмнийн доттагӀаллийн орден кавалераш (Белорусси)
- Астанан 10 шо кхачарна мидалца совгӀат динарш
- «Аштаркхнен областан Динчу гӀуллакхийн» орденан кавалераш
- Украинан билгалваларна «ЦӀетоьхна долу герзца» совгӀат динарш
- ДоттагӀаллин орденан кавалераш
- Сийлаллин а, сийн а орденан кавалераш
- Радонежский Сергийн 1 тӀегӀанера орденан кавалераш
- Веза беркатетешаме элан Даниил Москохан I тӀегӀанера орденан кавалераш
- Шейх-уль-исламан орденан кавалераш
- Адамаш абатца
- Википеди:Вайн заманхойн биографи
- АлиевгӀар (Азербайджан)
- Пачхьалкхийн болх беш болу куьйгалхой
- XX бӀешеран политикаш
- XXI бӀешеран политикаш
- Азербайджанан премьер-министраш
- Азербайджана Президенташ
- МГИМО чекхъяьккхинарш
- МГИМОн хьехархой
- МГИМОн Сийлахь докторш
- МГУн Сийлахь профессорш
- Азербайджанан Къоман гуламан депутаташ
- XXI бӀешеран Европан урхалчаш
- «Керла Азербайджан» партийн декъашхо