Абакан (эрк)

Абакан
хак. Ағбан
Амал
Дохалла	514 км
Бассейн	32 000 км²
Хи дайар	400 м³/с
ДӀаэхар
Хьост   <span title="Картин кехат [{{{3}}} 18]. Масштаб: 1:50 000. Арахецна терахь билгалде/меттиган хьалаш." style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">(Т) (B)	хиш вовшахкхоьтийла: Доккха Абакан, Жима Абакан
• Эрк долу меттиг	Малхбуза Саянан къилбаседа басеш
• Локхалла[?]	1959 лакхахь м
• Координаташ	51°18′36″ къ. ш. 88°30′29″ м. д.
Хикхоче    <span title="Картин кехат [{{{3}}} 44]. Масштаб: 1:50 000. Арахецна терахь билгалде/меттиган хьалаш." style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">(Т) (B)	Красноярскан хилаттор
• Эрк чекхдолу меттиг	Абакан гӀала
• Локхалла	243,6 м
• Координаташ	53°44′03″ къ. ш. 91°29′56″ м. д.
Эрк долу меттиг
Хин система	Красноярскан хилаттор → Енисей → Каран хӀорд
Пачхьалкх	Росси
Регион	Хакаси
Код  ПХР чохь	17010300212116100012818
— хьост, — хикхоче
Медиафайлаш Викилармехь

Абака́н (лакхенашкахь — Доккха Абакан, Тюргенсу) — Хакасера эрк, Енисейн аьрру геннех даккхийчех цхьа га. Хин дохалла — 327 км (Доккха Абаканца — 514 км), хи гулдаран бассейнан майда — 32000 км². Средний расход воды —378 м³/с.

Охьадахар

Енисейн майда

Абаканан тогӀица лаьтта пхеа (республикехь йолчу бархӀаннах) административан кӀоштан мохк: Аскизан, Алтайн, Беян, Таштыпан, Усть-Абаканан.

Кхоллало Доккха Абаканан а, Жима Абаканан а хиш цхьанакхетарца, ткъа церан хьосташ ду Малхбуза Саянан а, Алтайн лаьмнийн къилбаседа басешкахь. ДӀакхета Красноярскан хилатторе Самохвал цӀе йолчу ломан кӀажошкахь. Хикхочен локхалла — 243,6 м хӀордан тӀегӀан тӀиера.

Лакхенашкахь Абакан охьадоьду готта, тайга яьллачу тогӀин чухула; Большой Монок эвлахь тогӀи цӀеххьана шорло, цунах хуьлу Хакасин-Минусинскан боьра. Кхузахь Абаканан харш декъало шортта геннашка. Эркан коьртаниг лон а, догӀан а хи кхочу. Ша лаьтта ноябран шолгӀачу декъера апрель чекхбаллалц. Эрк Енисейх кхетачохь (Красноярскан хилаттор) лаьтта Хакасин коьрта гӀала Абакан. Иштта эркан тӀехь ю — нах беха меттигаш Абаза, Доможаков, Райков. Хи дайаран дукха шерийн юккъера барам − 381 м³/с, Абазан кӀоштахь — 308 м³/с

Абаканан беттан юккъера охьадаран барам (м³/сек), дуьстина хилла долу Абазан гидрометрин станцехь. Хаамаш лерина бу 1936 – 1999 шерийн муьрехь.

Литература

• Абакан (река) // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
• Абакан // Словарь современных географических названий / Рус. геогр. о-во. Моск. центр; Под общ. ред. акад. В. М. Котлякова. Институт географии РАН. — Екатеринбург: У-Фактория, 2006.
• Родевич, Всеволод Михайлович Абакан : Крат. описание реки и её бассейна / Сост. инж. пут. сообщ. Вс. М. Родевич, нач. партии исслед. Верхнего Енисея. — Санкт-Петербург : Упр. внутр. вод. пут. и шоссейн. дорог (по Отд. водяных сообщений), 1911. — [2], 104 с., 8 л. ил., карт.; 23. — (Материалы для описания русских рек и истории улучшения их судоходных условий; Вып. 27)