Шиш

Полифилетийн тоба Ораматийн
ЦӀе
Шиш
ЦӀеран статус
билгалйина йац ГӀАЛАТАХ ХААМ БАР Параметран нийса доцу маьӀна status.
Латинан цӀе
Azalea L.
Дай-нанойн таксон
Тайпа Шиш (Rhododendron)
Гергарнаш
Шиш тайпанера 37 кеп
Сурт Викилармехь Шиш Викидошамехь

Шиш (лат. Azalea), (оьрс. Азалия) — цхьайолчу хаза кхуьучу Шиш (Rhododendron) тайпанан кепан ораматин цхьаьнатуху цӀе. Хьалха и кепаш къастайора ша йаьлла Верескан (Ericaceae) доьзалан тайпа — Azalea L..

Ачишхо ломан басахь кхуьу шиш, Сочи

ХӀинца Azalea тайпа дӀадаьккхина, ерриг кепаш йукъатоьхна Шиш (Rhododendron).

Бешан классификацехь шишаш къаьсташ хуьлу. Шишан зезагаш пхиъ дургал йолуш а, 10 дургал, кхин сов а йолуш хуьлу. Царах тера йоцуш ю Rhododendron canadense а, Rhododendron vaseyi а, церан хуьлу 7 - 10 дургал.

Шишаш шина тобане декъало:

• ГӀа дужурш (инг. Deciduous Azaleas) —гурахь гӀаш оьгу кепаш а, сорташ а. Царех цхьаерш: 'Frank Abbott', 'Gibraltar', 'Golden Lights', 'Jane Abbott', 'King’s Red', 'Lollipop', 'Weston’s Innocence', 'Weston’s Lemon Drop'.
• Гуттар синаерш (инг. Evergreen Azaleas) — гуттар сина йолу кепаш а, сорташ а (гӀашшан дерриг я доккхаха долу дакъа сийна лаьтта даиман а). Царех цхьаерш: 'Hershey’s Bright Red', Rhododendron yedoense var. poukhanense.

Сорташ

Кхабанчохь кхуьу ораматех шуьйра йаьржина шина кепан бух тӀиера сорташ (алсама — хьалхарчун бух тӀехь):

• Rhododendron simsii — Шиш Симса, йа ХӀинди шиш;
• Rhododendron obtusum — Шиш аьрта, йа Японин шиш.

Ший а кеп — карликан коллаш ю, 30—50 см лекха.

Цхьайолу йевза сорташ: Rhododendron simsii ‘Stella Maris’, Rhododendron simsii ‘Ambrosus’, Rhododendron simsii ‘Obtusum Rex’, Rhododendron ‘Adonia’, Rhododendron ‘Aline’, Rhododendron ‘Ambrosiana’, Rhododendron ‘Arduwi’, Rhododendron ‘Arduza’, Rhododendron ‘Arosa’, Rhododendron ‘Arro’, Rhododendron ‘Arwi’, Rhododendron ‘Arza’, Rhododendron ‘Avenir’, Rhododendron ‘Bertina’, Rhododendron ‘Charly’.

Оьздангаллехь

Латта

Шиш — дукха йоцучу чохь лелочу ораматех муьста латта (pH 4—4,5) дезачех цхьаъ ю. Уггаре дика хуьлу цунна верескан латта, амма иза хийца мегар ду иэдинчу (2:1) базанан а, уьшалан Ӏехан латтанца тӀе кӀеззига охьадоьдучу хин гӀум а тухуш. Дика кхуьу гидропоникехь.

ХӀора шина кӀирнах цкъа йукъахь хлор доцу минералан туьха тосу, зезаган ботт юьллуш суперфосфат (15 г 10 л хин) дика хуьлу.

Кхиар

ЧӀогӀа ладаме ду шен хеннахь гӀодмаш кхардар, цӀандар. Кхарда доладо майхь. ДӀадоху гӀийла я дукха чӀогӀа кхиина маргӀалш, даххане а доху чоьнан чоьхьа дирзинарш. Хаа: колла йоккха мел ю, гӀийла кхуьу зезаг. Къона маргӀалш кегдо, тӀехь 4—5 гӀа а дуьтуш. Зезаган патаршан уллехь кегийра къона геннаш довлахь уьш дӀадоху.

Кхечу ораматех къаьсташ шиш кхуьучу хенахь хьовзо а мега, дӀасхьадаккха а мега. Амма кхиина даьлчи зезаган ботт кхуьуш хиллачу кепе юха хӀотто деза.

Къона ораматаш кхиина девлчи кхечухь дуьй хӀора шарахь, къенонаш — 2—3 шо даьлчи. Шишан ораман система тӀехула йолун дела, пхьегӀа чӀапаниг лелайо.

Цамгарш а, зуламхой а

Коьрта йаззам: Арара лаьттан тӀиера шишан цамгарш а, зуламхой а

Дебар

ЦӀерачу хьолехь шиш дебадо гӀодан дечиг хиллачу гӀажмашца, иза хала делахь а. ДӀадуьй хенаш — майра август кхаччалц. Орам дика тосу муьста реакцин субстратехь. ГӀожмаш аьнгали пхьегӀанца я полиэтиленан чкъурамца къовла еза, гуттаренна а хи дета а, хьарса а деза. Температуранорам тасаран оптимум — 25 °C.

Хьажа иштта

• Можа шиш

Хьажоргаш

• Azalea Society of America (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2014 шеран 24 сентябрь.
• Азалея // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Азалия // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 4 томах. — СПб., 1907—1909.
• Donald W. Hyatt. Evergreen Azaleas: Sorting Out the Confusion (бил-боцу.). Azalea Society of America (2009). ТӀекхочу дата: 2015 шеран 3 март.